Soñğı könnärdä radio televidenie aşa da, Başqortstan matbuğat bitlärendä dä, Tatarstanda yäşägän başqort balaları öçen mäktäplär yuqlığı turında da, başqortlarnıñ xäle turında da tänqitle fikerlär yañğıradı. Bu xaqta Başqortstan Prezidentı M.Räximov ta üzeneñ räsmi çığışlarında äytep tora. Şunıñ turında «Azatlıq» radiosınıñ Ufadağı xäbärçese Fänis Fätxineñ uzğan comğadağı xäbärendä dä äytelde. Başqortstannıñ Däwlät Cıyılışı deputatı Güzäl Sitdiqova Başqortstannıñ däwlät radiosı «Möxtäbär söyläşü» isemle tapşıruında Çallıda yäşäwçe başqortlarnıñ balalarına mäktäp bulmawına säyäsi tösmerlär birep häm kisken formada söylägän. Älbättä, här millät wäkilläre üzeneñ tuğan tellärendä söyläşergä, balaların uqıtırğa xaqlı.Citeşsezleklärne tänqitläw dä tabiği.Läkin bu xälne Tatarstanda yäşäwçe başqortlarnıñ üzlärennän başqa açıqlap ta, üzgärtep tä bulmıy.Tatarstanda niçä başqort yäşi?Alar nindi rayonnarda , şähärlärdä qayçannan birle tora? Bu turıda beleşü qatlawlı eş bulıp çıqtı.Ğalimnär fikerençä, Tatarstanda soñğı 100ел eçendä ber genä dä başqort awılı tabılmağan. Militsiäneñ pasport bülekläre häm elekke canisäp mäğlümatları buyınça respublikada 19меңгә yaqın başqort bulırğa tieş. Läkin alarnıñ zur öleşe elekke çorlarda pasport buyınça ğına başqort sanalğan. Tatarstanda Kamaz, Tubän Kama tözeleşlärenä kilgän çın başqortlarnıñ milli ixtiacların qänäğätländerüne açıqlaw ciñel bulmadı.Bez,Tatarstan başqortlarınıñ milli möxtäriät räise Firdäwes Bäşirovağa çıltırattıq.Ul üzläreneñ eşçänlege turında azatlıq radiosına mäğlümat birüdän baş tarttı. Şunnan bez Tatarstanda milli möxtäriätlär Assotsiatsiäse prezidentı Säğit Djaksıbaevqa möräcäğät ittek:«Assotsiatsiädä 34 milli oyışma bar. Alar barısıda milli mädäniätne , telne, ğöref-ğadätne, saqlap qalu maqsatı belän tözelgän. Başqortlarnıñ da milli möxtäriätläre bar. Alar Çallı,Tübän Kama şähärendä dä eş alıp baralar. Menä bu könnärdä alar Çallı şähärendä başqort mäktäben buldıru turında qayğırtıp yörilär.Alar inde şähär citäkçeläre belän dä kileşügä ireşkännär”,-dide ul.Ostrovskiy uramındağı Xalıqlar duslığı yortında başqort yäkşämbe mäktäbe açılğan bulğan. Anda başqort telen öyrätü çığımnarı da salınğan. Tik anda başqort tele däresenä yörüçe bulmağaç, başqort biyue törkeme oyıştırılğan. Alar törle bäyrämnärdä başqort biyülären başqaralar ide. İnde xäzer şul balalar törkeme dä tarqalğan. Bu balalarnı cıyu, biyu uqıtuçısın eşlätü başqort milli möxtäriäte qaramağında. Bu möxtäriätnıñ Qazandağı citäkçese Firdäwes Bäşirovadan başqa biredä başqortlar yuqmı digän sorawğa cawap äzer. Bar alar. Mäsälän , küptän tügel genä Tatarstannıñ xalıq rässamı isemen alğan Räşit İmaşev, Tatarstan respublikası rässamnar berlege idaräse räise ,G.Tuqay büläge iäse- Abrek Abzgil''din, Qazannıñ Kirov rayonı xakimiät başlığı urınbasarıTimur Alibaev, 20yıl buyı tatar däwlät cır häm biyu ansamblen citäklägän, xäzer «Säydäş» ansambleneñ citäkçese Lima Kustabaeva, «Tatarstan yaña ğasır»kampaniesendä eşlägän Miläuşä Kamalova, Qazan däwlät universitetında eşlägän Räüf Tuqtaşev häm başqalar. Dimäk,başqortlar az bulsa da bar,tik alarnı tuplarğa kiräk. 2002 yılnıñ may ayında tuplaw wazifasın Tatarstan xakimiäte başqarıp, respublika başqortları qorıltayın ütkärde. Başqortstannan kilgän räsmi delegatsiä häm Tatarstan xökümäte wäkilläre qatnaşlığında Kamal teatrı binasında ütkän bu Qoroltay başqort telendä, canlı räweştä bardı. Emma milli eşlärne härwaqıt xakimiät alıp bara almıy, millätneñ wäkillären alarnıñ oyışması ğına tuplap, urtaq eşlär, täqdimnär kütärä ala, didelär räsmi idäräçelär. Qazandağı başqort oyışmasına, respublika milli mädäni möxtäriätenä näq menä şul citmi ikän. Teläk bulsa, xäl itelmäslek mäs’älä yuq dip sanıylar duslıq yortında.Mälikä Basıyr, Qazan.
