Koyoto tarafdarları 1997-nçe yılda imzalanğan Kyoto kileşüen ratifikatsiäläw turında Rusiäneñ qarar qabul itüen inde küptännän kötälär. Ämma Rusiä kübräk tabiğät turında qayğırtuçı Kanada häm Yewropa Berlege illäre yağınamı, yäki kübräk iqtisad turında qayğırtuçı AQŞ yäki Awstraliä kebe illär rätenäme kerü turında älegä qarar qabu itä almıy. Küptän tügel İtaliä premyer ministrı Silvio Berluskoni Mäskäwgä kilgäç Prezident Putin Rusiäneñ dä bu kileşügä quşılu mömkinlege turında ömetländerüçe belderü yasağan ide. Şul uq waqıtta anıñ elegräk, uzğan noyäber ayında Mäskäwdä tabiğättäge üzgäreşlärgä bağışlanğan konferensiädä bu üzgäreşlär Rusiägä faydağa ğına bulırğa mömkin, bezgä yortlarnı cılıtu öçen azraq aqça totarğa kiräk bulaçaq, igen uñışı da artaçaq dip şayartuı küplärgä şok tä''sire yasadı. Putinnıñ kiñäşçeläre 20-nçe mayğa qädär aña bu Kileşü turında üz fikerlären äytergä tieş. Häm soñğı könnärdä Rusiädä bu mäs''älägä iğtibar ayıruça arttı.
Rusiäneñ elekke tabiği möxit ministrı, xäzerge Su Problemaları İnstitutı mödire Viktor Danilov-Danilyan Bu kileşügä kübräk bezneñ iqtisadnıñ qazılma yağulıqlarğa häm çimal satuğa nigezlängän bulıp qaluın teläwçe ere şirkätlär qarşı çığa, kyotonı yaqlawçılar isä ilneñ neft'' exportına bäylelegen beterergä häm aldınğı texnologiälärgä nigezlänüen teli di.
Rusiä ğalimnäreneñ kübese cirdä cılınu protsesı baruın tanıy häm moña sänäğät üseşe säbäpçe digän fiker belän kileşä diärgä bula. Kübräk bu cılınuğa qazılma yağulıqlar qullanu, cılılıq elektr stansiäläre häm maşinalar çığara torğan kümer gazı säbäpçe dip isäplänelä. Bu gazlar kükkä kütärelep cirne qaplap tora, yäğni yapma tä''sire birä häm cirdäge cılılıq citkä kitä almaw säbäple cılılıq arta bara.
Xökümätneñ Hawa torışın häm tabiği möxitne küzätü idaräse başlığı Aleksandr Berditski soñğı 30 yılda bezdä qışlar cılıraq bula bara di. Anıñ fikerençä bu cılınu bigräk täm mäñgelek tuñ bulğan urınnarğa qurqınıç tudıra. Biredä temperaturanıñ 1-2 protsentqa ğına artuı da tuñnıñ cebüenä kiterergä mömkin. Näticädä yortlar, yullar häm ütkärgeç torbalar saz östendä qalaçaq.
Kyoto kileşüenä iñ nıq qarşı çığuçılarnıñ berse Putinnıñ iqtisadıy kiñäşçese Andrey İllarionov. İllarionov kileşü Rusiäneñ iqtisadıy üseşen genä totqarlıyaçaq di. anıñ fikerençä kileşü Rusiä prezidentı quyğan maqsatqa, 2010 yılğa ğömümi citeşterü külämen 2 märtäbä arttıruğa ireşü mömkinlege birmiäçäk. Kyoto kileşüen barlığı yözläp il inde rasladı. Bu illärgä dönyada çığarılğan barlıq kümer gazınıñ 40 protsentı turı kilä. Ägär dä dönyada çığarılğan kümer gazınıñ 55 protsentın üz eçenä alğan illär raslasa kileşü ğämälgä keräçäk. küme gazınıñ 30 protsentın Quşma Ştatlar çığara. Amerikan prezidetnı George Bush bu kileşüne imzalaw Amerikağa iqtisadıy zıyan kiteräçäk dip anı ratifikatsiäläwdän baş tarttı. Dönyada çığarılğan kümer gazınıñ 17-20 protsentı Rusiägä turı kilä. Ägär dä Rusiä dä quşılsa zarur bulğan 55 protsent kirtäse üteler häm kileşü ğämälgä kerer ide. Ämma bu 17-20 protsent Rusiädä 1990-nçı yılğı isäpläwlärgä nigezlänä. Sovetlar Berlege cimerelgännän soñ Rusiä sänäğäte dä köçsezlände häm anda soñğı distä yılda hawağa kümer gazı çığaru bolay da nıq kimede.
Kyoto kileşüe nigezendä, ber il ikençe ilgä aqça tüläp, üzendä kümer gazı çığarunı kimetmi genä üz öleşen başqa illärdän kimetä ala. Yäğni Rusiä hawağa zıyanlı gazlarnı çığarunı kimetep monı başqa il kimetkän sıman itep isäplärgä häm ul ildän monıñ öçen aqça alırğa mömkin. Äykänemçä, soñğı distä yılda Rusiädä kümer gazı çığaru bolay da nıq kimede. Qayber isäpläwlärgä qarağanda öçtän ber öleşkä kimegän. Kileşü ğämälgä kersä Mäskäw bu kimetüne başqa ilgä yazdırıp, qayber belgeçlä fikerençä monıñ öçen yılına 10 milliard dollar alıp torırğa mömkin. Rusiäneñ kileşügä quışluı teläwçelär xätta bez monıñ öçen altın yañğırında qoyınır idek dilär. Qarşı çığuçılar isä küktäge tornağa ışanmasqa çaqıra. Säyäsät fondı perzidentı Vyaçeslav Nikonov, bezgä kem aqça birsen, AQŞ Kyotoğa quşılmayaçaq, üsep kilüçe illär anda isäplänmi, Yewropa illäre kümer gazın çığarunı üzläre kimetäçäk şuğa kürä aqça tülärdä beräw dä qalmıy di.
Naif Aqmal, Praga.
Rusiäneñ elekke tabiği möxit ministrı, xäzerge Su Problemaları İnstitutı mödire Viktor Danilov-Danilyan Bu kileşügä kübräk bezneñ iqtisadnıñ qazılma yağulıqlarğa häm çimal satuğa nigezlängän bulıp qaluın teläwçe ere şirkätlär qarşı çığa, kyotonı yaqlawçılar isä ilneñ neft'' exportına bäylelegen beterergä häm aldınğı texnologiälärgä nigezlänüen teli di.
Rusiä ğalimnäreneñ kübese cirdä cılınu protsesı baruın tanıy häm moña sänäğät üseşe säbäpçe digän fiker belän kileşä diärgä bula. Kübräk bu cılınuğa qazılma yağulıqlar qullanu, cılılıq elektr stansiäläre häm maşinalar çığara torğan kümer gazı säbäpçe dip isäplänelä. Bu gazlar kükkä kütärelep cirne qaplap tora, yäğni yapma tä''sire birä häm cirdäge cılılıq citkä kitä almaw säbäple cılılıq arta bara.
Xökümätneñ Hawa torışın häm tabiği möxitne küzätü idaräse başlığı Aleksandr Berditski soñğı 30 yılda bezdä qışlar cılıraq bula bara di. Anıñ fikerençä bu cılınu bigräk täm mäñgelek tuñ bulğan urınnarğa qurqınıç tudıra. Biredä temperaturanıñ 1-2 protsentqa ğına artuı da tuñnıñ cebüenä kiterergä mömkin. Näticädä yortlar, yullar häm ütkärgeç torbalar saz östendä qalaçaq.
Kyoto kileşüenä iñ nıq qarşı çığuçılarnıñ berse Putinnıñ iqtisadıy kiñäşçese Andrey İllarionov. İllarionov kileşü Rusiäneñ iqtisadıy üseşen genä totqarlıyaçaq di. anıñ fikerençä kileşü Rusiä prezidentı quyğan maqsatqa, 2010 yılğa ğömümi citeşterü külämen 2 märtäbä arttıruğa ireşü mömkinlege birmiäçäk. Kyoto kileşüen barlığı yözläp il inde rasladı. Bu illärgä dönyada çığarılğan barlıq kümer gazınıñ 40 protsentı turı kilä. Ägär dä dönyada çığarılğan kümer gazınıñ 55 protsentın üz eçenä alğan illär raslasa kileşü ğämälgä keräçäk. küme gazınıñ 30 protsentın Quşma Ştatlar çığara. Amerikan prezidetnı George Bush bu kileşüne imzalaw Amerikağa iqtisadıy zıyan kiteräçäk dip anı ratifikatsiäläwdän baş tarttı. Dönyada çığarılğan kümer gazınıñ 17-20 protsentı Rusiägä turı kilä. Ägär dä Rusiä dä quşılsa zarur bulğan 55 protsent kirtäse üteler häm kileşü ğämälgä kerer ide. Ämma bu 17-20 protsent Rusiädä 1990-nçı yılğı isäpläwlärgä nigezlänä. Sovetlar Berlege cimerelgännän soñ Rusiä sänäğäte dä köçsezlände häm anda soñğı distä yılda hawağa kümer gazı çığaru bolay da nıq kimede.
Kyoto kileşüe nigezendä, ber il ikençe ilgä aqça tüläp, üzendä kümer gazı çığarunı kimetmi genä üz öleşen başqa illärdän kimetä ala. Yäğni Rusiä hawağa zıyanlı gazlarnı çığarunı kimetep monı başqa il kimetkän sıman itep isäplärgä häm ul ildän monıñ öçen aqça alırğa mömkin. Äykänemçä, soñğı distä yılda Rusiädä kümer gazı çığaru bolay da nıq kimede. Qayber isäpläwlärgä qarağanda öçtän ber öleşkä kimegän. Kileşü ğämälgä kersä Mäskäw bu kimetüne başqa ilgä yazdırıp, qayber belgeçlä fikerençä monıñ öçen yılına 10 milliard dollar alıp torırğa mömkin. Rusiäneñ kileşügä quışluı teläwçelär xätta bez monıñ öçen altın yañğırında qoyınır idek dilär. Qarşı çığuçılar isä küktäge tornağa ışanmasqa çaqıra. Säyäsät fondı perzidentı Vyaçeslav Nikonov, bezgä kem aqça birsen, AQŞ Kyotoğa quşılmayaçaq, üsep kilüçe illär anda isäplänmi, Yewropa illäre kümer gazın çığarunı üzläre kimetäçäk şuğa kürä aqça tülärdä beräw dä qalmıy di.
Naif Aqmal, Praga.