Bu atnada da Tөrkiәdәge Tatar-Başqortlar turında әytәse süzlәr bar. Ütkәn atna azağında 30-nçı Mayda İstanbulnıŋ Belgrad Urmannarında sabantuy ütkәrelde. Şuŋardan ber atna elek Eskişehirneŋ Qazan Tatar awılı Kuruhöyük’tä ütkәrelgәn sabantuyı bik maqtalğaç, İstanbuldağılar bu eşne niçek başqaraçaqlar soŋ digәn sorawlar tudı. İstanbul sabantuyı Eskişehirne uzdırıp ta cibәrdә. Çönki İstanbulnıqı Rossiә-Ukraina bәyrәmenә әvrelde. Tuğan tel uqılğanda 50-lәp Rus belәn Ukrain ayaq ütә basıp tordılar, ni öçen basqannarın belmәsәlәr dә.
Tatarstannıŋ İstanbuldağı vәkilçelegenә afәrin - Tatarstannan ber niçә sәnğәtkәr dә kiterkәn ide. Ni xәtle sabantuy İdel-Ural Oyışması belәn urtaqlaşa oyıştırldı dip әytelsә dә Xuca Nasreddin әytmeşli, aqçanı birgәn sıbızğını sızgırttı, protokol östәlenә tik Rus belәn Ukrain qunaqlar utırtıldı. Tөrek Televizieseneŋ İkençe Kanalı direktorı Zafer Karatayğa, Tatar Ligası başlığı Dr. Gönül Pultarğa, İstanbul valilege ismenәn kilgәn Dr. Ali Keleşkә, yaki şundıyraq başqa aldınğı şәxeslәrgә östәldә urın bulmadı. Çönki aqçanı tülәgәn xucanıŋ qunaqlarına ğına iğtibar didelәr. Sәyәsi şartlar mı, Tüpraş arqılı aqça qazanu өmetlәre me, bilgele tügel, zurlarğa ixtiram kürsәtü kebek borınğı kürkәm ğәdәt ğөreflәrne onıtırğan buluğa oxşadı. Qızığı şul ki ide xuca üze sabantuyda kürenmәde. Bәlki dә Tüpraş artınnan yöri ide.
Sәğat 12-dә sabantuy rәsmi rәweştә açıldı. Yolanı vәkilçelektәn Ruşaniya Altay alıp bardı. Berençe süzne Tatarstan mәdәniyәt ministereneŋ urınbasarı Ayrat Zapparovqa birde. Ul süzen qısqa tottı. Annan soŋ Rossiyә Federatsiyese General Konsulınıŋ yardәmçese Nikolay Kanuniçov, artınnan sәvdә vәkili Viktor İlski, hәm Ukrain vize konsılı Bogdan Sergeyçuk berәr çığaş yasadılar. Qayberәwlәr xәtta bez yalğış urınğa kildek buğay dip kitәrgә dә omtıldılar. Alar bik tә xaqsız bulmağannar, çөnki soŋğaraq Rossiyә belәn Ukraina bayraqların asu talәbe dә kilgәn digәn xәbәrlәr yөrde. Dimәk inde sabantuylarda Tatarstanda ütkәrelmәsә dә mәcburi rәweştә Rus bayrağın da asarğa turı kilәçәk. “Yaŋa ğasır” televizieseneŋ korespondentı filmgә tөşergәndә xalıqnı köçlәp Rusça da söylәtergә tırışuwından da şundıy ber yazılmağan ‘doljenstovanie’ xis itelә. Nişliseŋ bit “Mәskәwlәr totsa yaqaŋ”.
İnde qunaqlarnıŋ çığışınan soŋ Tөrkiyәgә vizit belәn kilgәn Gosman xәzrәtkә süz birelde. Ul xәyer fatixadan soŋ Tөrkiyә diyanet rәislege belәn Tatarstan mөftiyatı arasında kilüşe tөzelüwe turında belderde. Şuŋa kürә studentlar hәm ostazlar belәn almaşu bulaçaq ikәn. Mөfti xәzrәt yardәmçelәre belәn İstanbul, Konya, Bursa, Eskişehir hәm Ankara şәhәrlәrendә buluwı turında da әytep izge telәklәren belderde.
Bülәk ciyu başlağaç, İstanbul valiliğe Tөrkilәr koordinatsiyә idarәsennәn Dr. Ali Keleş tә ber çığış yasap, sabantuy bәyrәmen qotladı. Ber mөddәttәn soŋ isә Yeditepe Universitetı Tarix kafedrasınnan Prof. Nadir Devletkә süz birdelәr. Ul menә şuşı kөngә birgәn bәyәsen tübәndәgeçә әytte: “ Rossiyә Federatsiyәse belәn Ukrainanıŋ xөrmәtle vәkillere, qimmәtle duslar Sabantuy qotlı bulsın! Belә torğansızdır bu İdel-Uraldağı Tatar-Başqortlar hәm başqa xalıqlarnıŋ ber bәyrәme. Sovet çorında moŋa rәsmi tөs tә birelgәn ide. Bөgen menә şuluq nәrsә monda da yәşәlә. Yәğni dәwlәt belәn millәt sabantuyda quşılalar. Borınğı Rossiyәdәn küçep bөgen Tөrkiyәdә yәşәgәn Tatar-Başqortlar bu traditsiyәne yәşәtep kilergә tırıştılar. Salqın suğış, timer pәrdә çorında mөnәsәbәtlәrebez өzelgәn ide. Soŋgaraq inde mөnәsәbәtlәr yaŋadan başlandı. Mәğlum monda şundıy zur ber delegatsiyәneŋ buluwı Tüpraş mәsәlәse belәn bәyle bulırğa tiyeş. Tabiği sәvdә, mәdәniyәt hәm dustlıq ber arada bulsa bu hәmmәbez өçen dә faydağa bulır dip uylim, hәm şuşı uylar belәn sezne qotlıym.” (Prof. Dәwlәtneŋ çığışınnan sitat tәmam).
Tatarstannan kilgәn sәnğәtkәrlәr –cırçılar Aydar Gabdinov, Rәzidә Galimova, biyüçelәr Ramil Şaydullin, Lәysәn Nasipulina hәm Garmonçı Tiram Gatiyev tamaşaçılardan yuğarı bәyә aldılar.
30-nçe mayda İstanbulnıŋ Belgrad urmanında ütkәrelgәn sabantuyğa Ankara, Adana, İzmir hәm Eskişehirdәn kilüçelәr dә bar ide. Tulayım alğanda 100 belәn 200 arasında keşe şuşı bәyrәmgә qatnaştı. Ni xәtle sәyәsәt belәn sәwdәneŋ külәgәse töşsә dә sabantuyğa kilüçelәr qәnәğәt bulıp өylәrenә qayttılar. Bu sabantuy Tüpraş kileşüwenә qul quyılunı qotlarğa sılataw bulır dip uylanılğan ide.
Әmma ütkәn atna urtasında Ankaradağı 10. mәxkәmә Tüpraşnıŋ payların satunı tıyğaç, ike bәyrәm bergә bulmadı. İnde bu atna başında Ankara Vilayete İdarә Mәxkәmәse Xosusilaştıru İdarәse Rәislegeneŋ talәbe buyınça 10. mәxkәmәneŋ qararın kөçtәn çığardı. Şulay itep Tüpraşnıŋ payların satudağı kirtә yuqqa çıqtı. Tatneft inde şatlana alaçaq, әmma ikençe ber sabantuy uzdırır dip kötelmi.
Äxtäm İbrahim, İstanbul
Äxtäm İbrahim, İstanbul
