Accessibility links

Кайнар хәбәр

CIA başlığı George Tenet wazifasınnan ni öçen kitte?


Atnakiç könne amerikan prezidentı George Bush kötelmägän belderü yasap, Üzäk küzläw idaräse başlığı George Tenetnıñ urınınnan kitüe turında iğlan itte. Tenet üze bu adımın şäxsi säbäplär belän añlattı, ämmä, belgeçlär fikerençä, çın säbäplär küpkä citdiräk: 11 sintäber xöcümnäre häm Ğiraq suğışı belän bäyle xatalar öçen soñğı waqıtta Tenet idaräsenä kisken tänqit belderelä.

Audio (George Tenet)

"Bu minem qayçan da bulsa qabul itkän iñ awır qararım. Waşington häm mäglümät çaraları aña törle añlatma birergä tırışır, ämmä bu şäxsi qararnıñ nigezendä ber genä närsä, ul da bulsa, minem ğailäm."

CİA başlığı bulıp 7 yıl eşlägän George Tenet bu süzlären äytkändä şaqtıy dulqınlanıp, üzeneñ kitüen säxsi säbäplär belän añlatsa da, moña ışanuı qıyın älbättä. Quşma Ştatlar küzläw idaräse başlığı kebek urınnı alıp torğan keşe bu wazifadan şäxsi säbäplär aqrasında ğına kitä almıy. Säbäplär küpkä citdiräk bulırğa tieş. 2001neñ 11 sintäberendä Amerikan şähärlärenä bulğan xöcümnärne kisätä almağan häm soñnan Saddamnıñ küpläp üterü qoralı turında xatalı mäglümät birgän öçen amerikan küzläwçeläre soñğı waqıta kisken täniqtkä tartıla. 11 sintäber xällären maxsus komissiä tikşerä, Ğiraq mäsäläsen – Kongress komitetları. George Tenet idaräneñ qayber xataların tanısa da, anı kisken täniqittän saqlarğa tırıştı. 11 sintäber xataların ul CİA belän FBİ arasında naçar xezmättäşlek belän añlattı. Saddamnıñ qoralına kilgändä, bu turıda Aq Yortqa xatalı mäglümät birelmäde, di Tenet. Soñğı könnärdä CİA isemenä tağın ber täniqt östälde. Anısı Ğiraqtağı opozitsiä wäkile Äxmät Çalabi belän bäyle. Räsmi Washington bu keşegä zur ömetlär bağlağan ide, anı xättä Bush üze qabul itte. Xäzer Çalabi Quşma Ştatlarnıñ yäşeren mäglümäten İranğa tapşırğan digän ğäyepläwlär bar. Tenetnıñ kitüe Çalabi tiräsendäge qawğa waqıtına turı kilsä dä, belgeçlär fikerençä, anıñ kitüeneñ töp säbäbe ul tügel. Yalğa çıqqan amerikan generalı, zamanında üze dä küzläwdä eşlägän Edward Atkeson süzlärençä, Tenetnıñ töp xatası – Saddamnıñ qoralı turında xisap buldı. Ğiraq suğışı aldınnan ul Bushqa bu turıda quş tırnaqlar eçendä 100 protsent ışanıçlı dälillär bar, dide:

Audio (Edward Atkeson)

"CİA, oyışma bularaq, ozaq qına Çalabiğa qarşı ide. Tenetnıñ däräcäsen töşergän başqa närsälär bar, şul isäptän, prezidentnı suğış başlarğa etärgän ışanıçlı dälillär."

İkençe ber küzläw belgeçe Kenneth Allard, Tenetnıñ Aq Yortqa xatalı mäglümät birelmäde digän süzlärenä ışanam, di. Eş başqada, Aq Yort bu mäglmätlärne üze telägänçä taswirlağan:

Audio (Kenneth Allard)

"Qarar qıluçılar bu küzläw mäglümätlärendä üzläre telägänne ezlägän. Qayçaq bu mäglümätlär naçar, xatalı, qarşılıqlı da bulğandır, läkin alar moña üzläre telägänçä qarağan."

Allard süzlärençä, 11 sintäber xälläre öçen älegä berkem dä ğäyeple dip tabılmadı. İxtimal, Tenet şundıy qorban täkäse bulır. Noyäber saylawlarında prezident urınına yänä däğwa itäçäk Bush öçen CİA başlığınıñ kitüe älbättä zur orım. Läkin bu qorban xaqına ul Cheney, Rumsfeld kebek başqa räsmilären saqlap qala ala. 11 sintäber xöcümnären tikşergän maxsus komissiä häm Ğiraq mäsäläsen tikşergän kongress komitetları üz xisapların yül ayında iğlan itergä cıyına. Küräseñ, Tenet Küzläw idaräsen tarmar itäçäk bu xisaplarnı kötep tormıyça kitergä bulğan. Anıñ wazifaların waqıtlıça urınbasarı John McLaughlin ütäp toraçaq. Comğa könne CİAnıñ tağın ber yuğarı räsmie, idarädä 31 eşlägän James Pavitt eşennän kitäçägen belderde.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG