Accessibility links

Кайнар хәбәр

Başqortstan tatar milli oyışmalarınıñ çirattağı utırışı uzdı


15 iyül könne Ufada Başqortstan tatar milli xäräkäte oyışmalarınıñ berlektäge utırışı bulıp ütte. Cäyge yal waqıtı bulğanğamı, ällä başqa säbäp belänme, bu yulı barlıq tatar oyışmaları citäkçeläre dä kilä almadı. Şulay da söyläşü eşlekle şartlarda ütte. Çirattağı utırışnı da, ğädättägeçä, Tatarstannıñ Başqortstandağı Säwdä – iqtisadıy wäkilçelege citäkçese, Başqortstan Tatar kongressı Başqarma qomitetı räise urınbasarı Ramil Bignov açtı häm alıp bardı. İñ täwdä süz Başqortstanda tatar telenä dä däwlät tele statusı birüne yaqlap, referendum ütkärügä äzerlek barışı turında buldı. Älegä referendumğa äzerlänü häm anı ütkärüne oyıştırunı üz cawaplılığına alaçaq initsiativ törkem oyıştırılıp betep kilüye xaqında äytelde. Bu törkemgä 80 gä yaqın keşe kerä. Xäzer şuşı törkemne Başqortstan Üzäk saylaw qomissiäsendä räsmi terkäw xästärlekläre başlana. Cäyge yallar waqıtı bulu säbäple bulsa kiräk, referendumğa äzerlek eşläre beraz sülpänlänä töşte. Bu xaqta da süz buldı häm älege möhim eşne oyıştırunı üz ağımına quymaw kiräklege iskärtelde. Şul uq waqıtta Başqortstan Tatar kongressı Başqarma qomitetı räise Eduard Xämitov Başqarma qomitetnıñ aldağı utırışı sentäbr ayına qädär kiçekterelüen beldergän. Ämma äle ütkän utırışta Kongress Başqarma qomitetı eşçänlegenä genä qarap tormasqa kiräk, digän fikerlär äytelde. Çönki Kongress Başqarma qomitetınnan tış ta Başqortstanda distädän artıq tatar milli oyışması bar. Alarnıñ citäkçeläre häm wäkilläre dä zur eş başqara ala. Atnaqiç könne ütkän utırışta Tatarstandağı yuğarı uqu yortlarına Başqortstannan tatar abiturientların uqırğa cibärü xästärlekläre xaqında da söyläşü bulıp aldı. Bıyıl bu täñgäldä täwge kiñküläm eş alıp barıldı. Qazandağı berniçä wuzğa imtixannar tapşıru öçen yegetlär häm qızlar saylap alınğan. Alar imtixan birgändä, ğomum şartlardan yıraq taypılmıy ğına, qayber östenleklärgä iä bulaçaq, tögälräk äytkändä, alar öçen imtixan qonqursları maxsus bilgelänä. Berençe qoymaq töyerle bula digändäy, Başqortstandağı tatar balaların Tatarstanğa uqırğa cibärergä äzerläw eşendä dä kimçeleklär baytaq bulğan. Kiläse yıllarda şul xatalarnı isäpkä alırğa häm alarnı qabatlamasqa kiräklege äytelde. Mäğlüm buluınça, bıyıl Tatarstanda Başqortstan tatarları könnäre ütärgä tieş. Ämma bu olı bäyrämneñ tögäl genä qaysı ayda ütäçäge häm ni räweşleräk oyıştırılaçağı xaqında haman da bulsa täğayın mäğlümatlar yuq. Moña Başqortstan xaqimiätläreneñ pozitsiäse häm şuña qarap Tatarstan citäkçelegeneñ dä beraz uylanulı sülpänlege säbäpçe kebek. Bäğze räsmi çığanaqlardan alınğan xäbärlärgä kürä, Başqortstannıñ yuğarı citäkçelege bu bäyrämneñ ütkärelüenä qarşı ikän. İnde ul ütkärelgän oçraqta da, fäqät Başqortstan tatarları könnäre genä bulırğa tieş tügel bu bäyräm, dip bara di respublik türäläre. Ğomum Başqortstan könnäre dip atalğan oçraqta ul üzen aqlar ide digän fikerne alğa sörä räsmi xaqimiätlär. Ämma Başqortstan tatar milli oyışmaları wäkilläre moña kisken qarşı. Çönki alay bulğanda, Qazandağı oçraşular tağın jırlap – biep, küñel açıp yörügä genä qaytıp qalaçaq. Ä Başqortstan tatar milli xäräkäte liderları Qazandağı oçraşularnıñ Başqortstandağı tatarlarnıñ problemnarı xaqında citdi söyläşülärgä nigezlänüen kötä. Qazan üzägendäge İrek mäydanında başqort tirmäläre qorıp, taqmaqlar cırlap yörep kenä Başqortstandağı tatarlarnıñ problemnarın xäl itep bulmıy. Utırışta qatnaşuçılarnıñ fikere şundıy ide. Kiñäşmädä xalıq isäben alu näticäläre xaqında da fiker alıştılar. Qayber kürşe respubliklarnıñ canisäp näticäläreneñ milli sostawqa bäyle yomğaqların alğanlığı da mäğlüm. Läkin Başqortstanda haman da bu mäğlümatlarnı bäyän itärgä aşıqmıylar. Şul uq waqıtta ğayre räsmi çığanaqlar Başqortstanda tatarlarnıñ öçençe urınğa torıp qalğanlığın, ä başqortlarnıñ ikençe urınğa mengänlegen raslıy. Tatar oyışmaları wäkilläre ägär dä bu xälneñ çınlap ta şulay bulğanlığı räsmi bäyän itelsä, Başqortstanda älternativ xalıq isbäne alular oyıştıraçağın belderde. Alarnıñ näticäläre buyınça, räsmi xaqimiätlär ütkärgän canisäp alular yomğaqların mäxkämägä birü küzallana. Söyläşüdä Başqortstan prezidentı xaqimiäte başlığı belän Tatarstan prezidentı apparatı citäkçese arasında soñğı waqıtta yarım –yäşeren töstä oyıştırılğan ike oçraşu turında da fiker alışu buldı. Şundıy räsmi söyläşülär waqıtında Başqortstan tatarları problemnarın yomşartırğa tırışu, alarnı tomalarğa mataşu omtılışları buluı sizelä, dip äytelde. Läkin tatar milli oyışmaları andıy oçraşularnıñ ğına tatar problemnarı uçaqların sürelderä almayaçağın qatğıy belderä. Ufadağı tatar oyışmaları utırışı bu yulı berençe tapqır ör – yaña zur zalda ütkärelde. Başqalanıñ näq üzägendäge ber binada alınğan irken zalda zamança itep tözekländerü eşläre ütkärelgän. Ramil Bignov monnan soñ tatar cämägätçelek oyışmalarınıñ berlektäge cıyılışlarınıñ härwaqıt şunda ütkäreläçäge xaqında äytte. Aldağı utırış kiläse atnanıñ sişäbesenä bilgelände.

Fänis Fätxi, Ufa
XS
SM
MD
LG