Öç Britan vatandağı üzläreneñ mäğlümätlären iğlan itkännän soñ, Çärşämbe könne Nyu Yorkta AQŞnıñ keşe xoquqların yaqlau törkeme Konstitutsion Xoquqlar öçen Üzäkneñ väkile Michael Ratner bolay dip belderde.
Audio
"Alarnı ğäyeple dip xisaplap, könne tönne cäberläp Osama bin Ladenne tanuların iqrar itterdelär. Monıñ öçen törle metodlar qullanılğan. Alar arasında 12 säğät buyna alarnı idängä bäyläp quyu , bädräf kä baru öçen torırğa röxsät itmävdän alıp, yoqlatmau, aşatmau häm qıynauğa qädäre törle çaralar bulğan."
2002-nçe yılda Afğanistanda qulğa alınıp bu yılnıñ Mart ayında Guantanama baydän irekkä çığarılğan öç möselman Britan vatandaşı Britaniägä qaytarılğaç uq irekkä çığarıldılar. Ratnerneñ süzlärençä, Bagdattağı Abu Xraib törmäsennän ayırmalı bularaq Kubadağı totıqlarnıñ eskäncägä duçar itelgännekläre yaki köçlängän buluları xaqında dälil yuq ikän. Läkin, ul Guantanmadağı toqınnarğa möğämälä keşeleksez häm qanunsız , AQŞnıñ terrorğa qarşı suğışta totqınnarnı cäberläv räsmi säyäsätneñ ber öleşe bulıp tora dip tä äytte.
Audio
"Totqınnarnı ezärlekläv säyäsäte bar ide. Bu iñ yuğarı däräcädä bilgelängän ide. Şul säbäple bezneñ Üzäk bu xaqta ämerneñ kem tarafınan birelgänen tikşerergä çaqıra. Bu ölkädäge tikşerülär generallardan alıp saqlanu ministerlegenä häm minister Rumsfeldqa qädäre barıp citärgä tieş. Monda bulıp yatqannar öçen ämer yuğarıdan birelgän dip uylıybız. "
AQŞ räsmi şäxesläre monı qätği räveştä kire qağalar. AQŞ xärbi dingez köçlärennän Gordon England Çärşämbedä Guantanama Bayge kilgän jurnalistlar belän oçraşqanda, İslam militantları bezne ciñü häm ışanmauçılıq taratu öçen süz häm propoganda suğışı alıp baralar dip belderde. Ul şulay uq Guantanamo totqınnarına qullanıla başlağan tıñlaular praktikasın da yaqlap çıqtı. Şuşı tıñlaularda totqınnar naxaqqa anda totılalarmı, Buş administratsiäse tarafınan atalğança alar döşman köräşçelärme, digän mäsälälär tikşerelä. Döşman köräşçelär bulsalar, alar suğış äsirläre turındağı Jeneva konvensiäsennän faydalana almıylar. Tıñlaular praktikası AQŞ Yuğarı Mäxkämäse totqınnarnıñ amerikan mäxkämäsenä möräcäğät itärgä xaqları bar digän qararınan soñ qullanışqa kertelde. Läkin, anıñ mäxkämä kompetensiäse yuq. Şulay uq anda totqınnarnıñ advokatı da qatnaştırılmıy. Ä inde AQŞ Yuğarı mäxkämäseneñ qararında advokat bulırğa tieş dielgän. Şul säbäple Tıñlaular komissiäse nindi genä qararğa kilmäsen, Guantanamo totqınnarıınıñ mäxkämägä möräcäğät itü xoquqı üz köçendä qala. Şulay da England tıñlaular praktikasın nıq yaqlap çıqtı.
Audio
"Bez başqa illär yaki AQŞnıñ elek eşlägännärenä qarağanda alğaraq kittek. Bez bik yuğarı standart küzätäbez. Min monıñ ber öleşe buluım belän ğorurlanama. "
Çärşömbedä utırış tılaularnıñ berençese ide. Konstitutsion Xoquqlar öçen Üzäk väkile Ratnerneñ belderüenä qarağanda, elekke britan totqınnarı üz raportların , Guantanamodağı qalğan totqınnarğa yardäm itü ömete belän iğlan ittelär häm bu dokument AQŞ aktivistları tarafınnan Guantanamo Baydağı totıqlarnı totu urnın yabu öçen mäxkämä protsesında qullanılaçaq.
Färit İdelle, Praga.
Audio
"Alarnı ğäyeple dip xisaplap, könne tönne cäberläp Osama bin Ladenne tanuların iqrar itterdelär. Monıñ öçen törle metodlar qullanılğan. Alar arasında 12 säğät buyna alarnı idängä bäyläp quyu , bädräf kä baru öçen torırğa röxsät itmävdän alıp, yoqlatmau, aşatmau häm qıynauğa qädäre törle çaralar bulğan."
2002-nçe yılda Afğanistanda qulğa alınıp bu yılnıñ Mart ayında Guantanama baydän irekkä çığarılğan öç möselman Britan vatandaşı Britaniägä qaytarılğaç uq irekkä çığarıldılar. Ratnerneñ süzlärençä, Bagdattağı Abu Xraib törmäsennän ayırmalı bularaq Kubadağı totıqlarnıñ eskäncägä duçar itelgännekläre yaki köçlängän buluları xaqında dälil yuq ikän. Läkin, ul Guantanmadağı toqınnarğa möğämälä keşeleksez häm qanunsız , AQŞnıñ terrorğa qarşı suğışta totqınnarnı cäberläv räsmi säyäsätneñ ber öleşe bulıp tora dip tä äytte.
Audio
"Totqınnarnı ezärlekläv säyäsäte bar ide. Bu iñ yuğarı däräcädä bilgelängän ide. Şul säbäple bezneñ Üzäk bu xaqta ämerneñ kem tarafınan birelgänen tikşerergä çaqıra. Bu ölkädäge tikşerülär generallardan alıp saqlanu ministerlegenä häm minister Rumsfeldqa qädäre barıp citärgä tieş. Monda bulıp yatqannar öçen ämer yuğarıdan birelgän dip uylıybız. "
AQŞ räsmi şäxesläre monı qätği räveştä kire qağalar. AQŞ xärbi dingez köçlärennän Gordon England Çärşämbedä Guantanama Bayge kilgän jurnalistlar belän oçraşqanda, İslam militantları bezne ciñü häm ışanmauçılıq taratu öçen süz häm propoganda suğışı alıp baralar dip belderde. Ul şulay uq Guantanamo totqınnarına qullanıla başlağan tıñlaular praktikasın da yaqlap çıqtı. Şuşı tıñlaularda totqınnar naxaqqa anda totılalarmı, Buş administratsiäse tarafınan atalğança alar döşman köräşçelärme, digän mäsälälär tikşerelä. Döşman köräşçelär bulsalar, alar suğış äsirläre turındağı Jeneva konvensiäsennän faydalana almıylar. Tıñlaular praktikası AQŞ Yuğarı Mäxkämäse totqınnarnıñ amerikan mäxkämäsenä möräcäğät itärgä xaqları bar digän qararınan soñ qullanışqa kertelde. Läkin, anıñ mäxkämä kompetensiäse yuq. Şulay uq anda totqınnarnıñ advokatı da qatnaştırılmıy. Ä inde AQŞ Yuğarı mäxkämäseneñ qararında advokat bulırğa tieş dielgän. Şul säbäple Tıñlaular komissiäse nindi genä qararğa kilmäsen, Guantanamo totqınnarıınıñ mäxkämägä möräcäğät itü xoquqı üz köçendä qala. Şulay da England tıñlaular praktikasın nıq yaqlap çıqtı.
Audio
"Bez başqa illär yaki AQŞnıñ elek eşlägännärenä qarağanda alğaraq kittek. Bez bik yuğarı standart küzätäbez. Min monıñ ber öleşe buluım belän ğorurlanama. "
Çärşömbedä utırış tılaularnıñ berençese ide. Konstitutsion Xoquqlar öçen Üzäk väkile Ratnerneñ belderüenä qarağanda, elekke britan totqınnarı üz raportların , Guantanamodağı qalğan totqınnarğa yardäm itü ömete belän iğlan ittelär häm bu dokument AQŞ aktivistları tarafınnan Guantanamo Baydağı totıqlarnı totu urnın yabu öçen mäxkämä protsesında qullanılaçaq.
Färit İdelle, Praga.