Accessibility links

Кайнар хәбәр

Sönnät – zıyanlı ğamälme, ällä faydalı yolamı?


«Cide tapqır ülçä häm ber tapqır kis» iseme astında ber gäcittä sönnätkä utırtuğa bağışlanğan mäqälä basıldı. Älege yazma xastaxanädän çittä, äzerleksez mulla yärdämendä sönnätkä utırtılğan balalarnıñ awır xäldä qaluı turında. Şunda uq balalar xastaxanäseneñ urologiä bülege mödire Aleksandr Çebışevnıñ fikerläre dä kiterelä.
Tabip möselman häm yähüd millät wäkilläre öçen meñnärçä yıllar buyına dini ğöref bulğan sönnätkä utırtunı mäşäqätle häm bik kiräkle ğämäl tügel dip sanıy. Häm bu ğämälne başqarır öçen keşelärneñ meditsinağa siräk möräcäğät itüenä tiskäre mönäsäbäten belderä. Sönnätkä utırtır aldınnan kiräkle analizlar yasawdan, narkoznı qullanudan baş tartıp, mäçetkä möräcäğät itkän ata-analar soñınnan xäle naçarlanğan balanı barıber xastaxanägä kiterä, dip äytä tabip. Bigräk tä ber yäşkä qädär sönnätkä utırtılğan malaylarnıñ çirläp kitü oçraqları yışraq küzätelä. Ä qayber balalarğa sönnät bötenläy yaramağan ğämäl di ul. Läkin qayçaq bu mäs'älädä dini fanatizm salqın aqıldan da östen bula, dip sanıy tabip. Mondıy xällär kilep çıqmasın öçen sönnätkä utırtunı xastaxanädän çittä başqaruçılar belän söyläşülär, añlatular räweşendä eşlär alıp barıla di tabip. Mäs'älän, tabiplar berniçä yıl elek qazan mäçetlären yörep çıqqan häm möselmannarğa sönnätkä kiterelgän balalarnı balalar xirurglarına cibärergä kiräklegen añlatqan. Häm näticälär bar, qatlawlı xällär sanı beraz kimegän.
Sönnät ğämäleneñ gigiena yağınnan faydalı dip sanalğan fikerne dä tabip kire qağa. Küzätülär näticäsendä älege ölkädäge törle awırularğa sönnät kiçkän 54% bala, ä inde kiçmägännärneñ 5 kenä protsentı duçar bula ikän. Qazanda yäşäwçe küp kenä möselmannar rus telendä basıluçı şähär gazetası qaraşı belän rizalaşmıy.
Ni öçen soñ möselman xalqı mondıy ğämäldän baş tartmıy? Kiresençä, ul aña ğasırlar däwamında tuğrı bulıp qala. Bu mäsäläne öyräner öçen möftiätkä säfär qıldım. Närsä soñ ul sönnät, qaydan kilgän ul häm ni öçen uzdırıla, anıñ belän kemnär şöğellänergä tieş kebek sorawlarğa Rusiä islam universitetı möğallime Marsel' xäzrät cawap birde. Möxämmät päygambärdän kilgän sönnät digän ütälergä tieşle ğämäl belän tabip qına tügel, ä tabiplıq belän beryulı dinne dä yaxşı üzläştergän keşe sögellänergä tieş, dip äytte ul.
Älege temanı öyrängändä nindi genä çeterekle närsälär turında işetergä turı kilde. Keşe aldında söyläşergä uñaysız bulsa da, alarnı urap ütep bulmıy. Çönki monda süz keşeneñ täne, sälämätlege turında ğına tügel. Dönyada ber milliard çaması möselman yäşi, alar meñ yıldan artıq sönnät ğörefen üti. Ber şähär gäcitendä başqa din wäkileneñ möselman ğörefenä bäyä birüe yämsez xäl dip sanawçılar da oçradı. Şunı da işettem. Meditsinskaya gazetada fännär kandidatı sönnätneñ faydası, xatın-qızlarda rak çire buldırmaw çarası buluı turında fänni mäqälä bastırğan. Çınnan da, susız dalalarda, suğış qırlarında gigiena şartların ütämägän sönnätsez ir-atlar törle awırularğa duçar bula ikän. Ämma berkem dä sönnät ğörefen qabul itmäwçelärgä üz ixtıärın bäyläp taqmıy. Andıy üget-näsixät işetmädem. Häm soñğısı. Könçığış illärendä iñ zur ğailä bäyräme – sönnät tuyı ikän. Televidenie aşa Liä Zahidullinanıñ reportajın äle dä xäterlilär. Matur kienderelgän 7 yäşlek malaylar sönnätkä utırtılğan kön böten ğailäneñ, mäxälläneñ bäyrämenä äylänä. Bu milli mädäniätneñ, äxlaqnıñ ber öleşe, ruxi traditsiä. Anı öyrätüçe, añlatuçı siräk oçrıy. Bügenge tapşıruğa säbäp bulğan mäqäläne sönnät tuyı ütkärüçe ata-analar uqısa, qotoçqıç tawış çığar ide.
Al'bina Zäynulla, Qazan.
XS
SM
MD
LG