Accessibility links

Кайнар хәбәр

BMO İminlek Şurası Sudan xökümäten Darfurda köç qullanunı tuqtatırğa çaqıra, yuq isä çikläwlär kertü belän yanıy



Şimbä könne Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurası Sudan xökümäte könbatıştağı Darfur töbägendä köç qullanularnı tuqtatmasa bu ilgä qırıs çikläwlär kertäçäge turında qarar qabul itte. Bu qararnı Şuradağı 15 ilneñ 11-e xupladı, 4 il - Qıtay, Rusiä, Paqstan häm Aljir totılıp qaldılar. Berläşkän Millätlär qararında äytelgänçä, Darfur töbägendä menä inde 19 ay barğan çualışlar näticäsendä 50 meñläp keşe hälaq bulğan, millionnan artığı torğan cirlären taşlap kitergä mäcbür bulğan. Ğäräp xärbilärennän torğan Cancawid isemle qorallı törkemnär cirle xalıqqa qarşı xöcümnären däwam itä. Räsmi Xartum bu köç qullanularnı tuqtatu öçen ber ni eşlämi. Alay ğına tügel, Waşington belderüençä, bu köç qullanular Sudan xökümäteneñ xuplawı belän başqarıla. Waşington Darfurdağı xällärne "genotsid" dip atadı. Sudanıñ BMOdağı wäkile Äl-Fatix Erwa BMO qararın "ğädelsez" dip atadı:

Audio (Äl-Fatix Erwa)

"Bu qarar Amerikan kongressına yaraşır öçen, aşıq-poşıq, basım astında qabul itelde. Bu kongress üzen xalıq yazmışların xäl itüçe berdän ber kön dip sanıy. Çınbarlıqta ul üz xataların tanımağan, östendä kieme bulmağan imerartornı xäterlätä."

Sudan xökümäte bu qararnı "ğädelsez" dip atasa da, BMO belän xezmättäşlek itäçägen belderde. Quşma Ştatlarnıñ BMOdağı ilçese John Danforth, Sudan xökümäteneñ wäğdälärenä ışanıp bulmıy, Darfurda ğäräp-bulmağan xalıqqa qarşı genotsidta xökümät üze qatnaşa dip belderde:

Audio (John Danforth)

"Minemçä bu xökümätkä ışanıp bulmıy, ul üze tınıç xalıqqa boralaqlardan ut aça. Ul köç qullanunı tuqtatu öçen berni eşlämi, kiresençä, köç qullanuda qatnaşa."

Berläşkän Millätlär älegä Darfurdağı xällärne genotsid dip atawdan totılıp qaldı. Genotsid dip atalğan oçraqta, xalıqara qanunnar nigezendä, anda xalıqara köçlär kertelergä tieş. İminlek Şurası qararında Sudanğa Afrika Berlegeneñ küzätü köçlären cibärü qaralğan. Köç qullanu däwam itsä, Sudan xökümätenä çikläwlär keretläçäk. Alar berençe çiratta anıñ neft sänäğätenä qarıyaçaq. Rusiäneñ BMOdağı ilşçese Andrei Denisov, Mäskäw fikerençä, çikläwlär kertü – Xartumnı yöklämälären ütäter öçen iñ yaxşı yul tügel dip belderde:

Audio (Andrei Denisov)

Näq şul fikerne BMOdağı Qıtay ilçese Cañ İşan äytte.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG