Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amerikan belgeçe Putinneñ Çeçnä säyäsäten tänqitli


Beslanda totıq alu vaqiğäse dönyanıñ diqqäten yañadan Çeçnä suğışına cälep itte. Totıq aluçılar monı Çeçnäneñ bäysezlege öçen eşälvlären belderdelär. Bu fäciğä vaqıtında 300dän artıq kşeeneñ hälak buluı prezident Putngä Çeçnä krizisın xäl qılu öçen basım yasıy. Putinneñ qatı qul politikası vazğiätne kiskkenäşteräçäk digän boçılu bar. Washingtondağı John Hopkins universitetı belgeçe Frederick Starr änä şundıy fikerdä.

Starr prezident Putinneñ Çeçnäneñ çitlätelgän separatist citäkşelege belän söyläşülärne kire qağuına tänqitle mönäsäbät kürsätä. Asılda Russiä räsmiläre seperatist citäkçelärneñ väkilläre belän söyläşülär alıp barğannar häm näticäläre kötelgängä qarağanda da cimeşleräk bulğan ikän. Andıy diskussiälärneñ berençese 2001-nçe yılnıñ Augustında Şvetsariädä bulğan. Starrnıñ mäğlümätlärenä kürä, Russiä räsmiläre arasında Dumanıñ Milli İminlek komitetı ağzası Yuri Şçekoçikin dä bulğan. Ul häm başqalar oçraşunıñ näticäläre belän qänäğät qalğannar häm ber yıldan yañadan Lixtenştaynda oçraşu turında kileşkännär. Berençe oçraşuda şulay uq Aslanbek Aslaxanov häm Duma komissiäseneñ Çeçnä mäsäläsendä kiñäşçese Rustam Kaliev qatnaşqan bulğan. Oçraşuda Masxadovnı da qatnaştırunı küz aldında totqan tınıçlıq planı proyektı äzerlängän. Läkin, şunnan soñ ber nindi dä alğa kiteş bulmağan häm Starrnıñ süzlärençä, Putin andıy oçraşunıñ bulğanın da kire qağa. Putinneñ Çeçnä säyäsäte üzgärmägän xäldä, nindidä bulsa oçraşular bulaçaq dip kötep bulmy. Putinneñ Dumanıñ rolen häm ähämiäten kimetüe säbäplärneñ berse bulıp tora.

Audio

"Anıñ xakimiäte yuq. Dumanıñ xakimiäte çiklände häm şunnan birle ul bäysez organ tügel. Duma belän oşraşu bügenge köndä ber närsägä dä kitermi."

Starrnıñ fikerençä, Beslan fäciğäsennän soñ, Putin Çeçnä problemmasın ekonomik yardäm birü yulı belän xäl qılmaqçı. Läkin, bu problemmanıñ yartısın ğına xäl itä ala häm xätta bu da şikle.

Audio

"Minem fikeremçä, Putin xäzer yardäm itü häm tärriät öçen aqça birü yulı belän, yäğni satıp alu yulı belän Çeçnä problemmasın xäl qılmaqçı. Läkin, täräqqiät aqçasınıñ urlanmıyça barıp citüe ikele. Moña ireşelgän xäldä dä politik legitimlıq mäsäläse xäl itelmiçä torıp, näticägä ireşü mömkin bulmayaçaq."

Starrnıñ süzlärençä, Putinneñ xäzerge säyäsäte säbäple, ruslar häm çeçennär kiñeräk külämle suğış qına kötä alalar.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG