Accessibility links

Кайнар хәбәр

Azatlıq radiosı tıñlawçıları tatu yäşi


Bu atnada Azatlıq radiosına Orenburda yäşäwçe tıñlawçıbızdan xat kilde. Anıñ ber genä fikerenä iğtibar itik. Sez Räsäy xalqına qarşı, qayber fikerläregez millätara ızğışlar quptara, härwaqıt urıslar turında naçar söylisez, dip yaza elektron poçta aşa üzen İldar Yazıqbaev dip atağan tıñlawçı.

Ästägıfirulla, digän ğäcäplänü tamaqqa töyer bulıp utırdı. Çönki millätara ızğışlar, doşmanlıq quzğatu här ildä cinayät dip sanala. Bu qädär awır ğäyepläwne nindider faktlar belän dälillärgä kiräk. Azatlıq radiosınıñ qağidäläre buyınça xäbärçelär, ğomumän, şäxsi fiker, mönäsäbät beldermäskä tieş. Barı tik faktlar. Kommentariy yaramıy. Ayırım cämäğät, däwlät eşlekleläre üz fikerlären äytsälär, qarşı yaqnıqın da şul uq tapşıruda, hiç yuğı ikençesendä işetterergä kiräk. Milli kierenkelek tudıruçı tapşıru tıyıla.

Azatlıq radiosın tıñlap millätara doşmanlıq quptarğan berär töbäk, şähär yäki awıl mäğlüm tügel. Ä menä Rusiä tele kanallarında, qayber federal' gäzitlärdä yañğırağan ayırım säyäsätçelärneñ çığışların tıñlasañ, çäçlär ürä tora. Bu qädär radikal', şaqqatırğıç belderülärdän soñ da Rusiä cämğiäte tınıç qala. Härxäldä, kütärelep çıqmıy. Skinxedlar, faşistlar da tabiği dip sanala. Ä bit alar millätara talaş quzğatırlıq ğämällär eşli.

Tatarlar uqmaşıp yäşi torğan töbäklärdä berwaqıtta da milli ızğış bulğanı yuq. Tatarlarnıñ, başqortlarnıñ sabırlığı, tolerantlığı milli mäğrifätneñ häm mäğlümat çaralarınıñ döres eşçänlege näticäse diärgä bula.

İldar äfändeneñ tağın ber fikere şaqqatırdı. Urıslar turında naçar söylisez, dip yaza ul. Ä bit başqa millätne xurlaw ädäpsezlek kenä tügel, cinayät, ugolovşçina. 5-6 million tatar keşese yäşägän Rusiägä, rus xalqına näfrät belderü ul iñ başta tatarlarğa zıyan kiterer ide. Allağa şöker, bu bozıqlıqta da bezneñ xalıq qatnaşmıy, bernindi bäxäs-fälän çıqqanı yuq.

Tatar xalqınıñ ruxi märkäze Tatarstan Rusiäneñ, rus mädäniäteneñ yaratqan töbäge. Qazanda Şalyapin, Derjavin, Boratınskiy, Maksim Ğor'kiy istälegen saqlaw diseñme, xalıqara festival’lär oyıştıru, muzeylar açu diseñme. Bojyey materi ikonasın Rim papasınnan sorap alıp Qazanğa qaytaru xästärlege äytep tä tormıybız

Böyek rus cırçısı Şalyapinğa häykäl, anıñ isemendäge opera festivale barı tik Qazanda ğına bar. Qazan üzägendä, Kreml' tiräsendä distädän artıq çirkäw yıraqtan küzgä taşlana. Böten dönyadan kilgän turistlarnı iñ başta Raifa monastıyrenä alıp baralar. Xätta federal' ministrlar da nikax yolaların şunda ütkärä.

Uzğan ğasırlarda bulğan suğışlarda tatar belän rus tügel, törle xanlıqlar, kenäzleklär cir häm xakimiät bülgännär. Qapma qarşı suğışqan ğäskärlärneñ härqaysı küp millätle bulğan. Xätta 1552 yılda Qazan xanlığın yawlağan Yawız İvan ğäskärlärendä dä distä meñnärçä Mäskäw yaqlı, şul taraflarda ğömer itüçe tatarlar bulğan. Äye, şul faciğäle suğış millätara orış tügel, ä bälki kolonial' däwlät qoru säxifäse.

21 sentäberdä Qazan çirkäwläreneñ bersendä Rusiä däwlätçelegeneñ 1200 yıllığına bağışlanğan liturgiä ütkärelde. Tarixi fäne buyınça Rusiä däwlätenä 600 yıl ğına tulsa da, qayber dini yola häm çirkäw qaraşınça däwlätçelekkä 1200 yıl, dip sanala ikän. Ä ni öçen 21 sentäberdä Rusiä köne ütkärelä disezme? 19 ğasırda Rusiä könen Kulikovo suğışı könenä täğäyenläp ütkärä başlağannar. Xäzer ayırım pravoslav dine wäkilläre şuşı bäyrämne iskä töşerdelär. Liturgiä häm tantanalı yola barı tik ber genä cirdä – Qazanda ğına ütkärelde. Yäğni, Pravoslav dinen, Rus däwlätçelegen danlaw buyınça Qazan çirkäwläre böten ilne uzıp kitte. Moña berkem dä, ber süz dä äytmäde. Barı tik qızıqsınu ğına sizelde, şul isäptän tatarlar yağınnan da.

Bu xikmätle liturgiäneñ Suzdal'da, Mäskäwdä tügel, näq Qazanda ütüe, tatarlarnıñ moña tınıç mönäsäbäte xalqıbıznıñ tolerantlığın kürsätä. Qısqası, Orenburda yäşüçe İldar äfändene Qazannıñ meñ yıllığına, kreml'dä Qolşärif mäçete belän rättän basıp toruçı Blagoveşçenie çirkäweneñ yañadan açılışına çaqırırğa turı kilä.

Azatlıq radiosı ike kanal aşa retranslyatsiälänä torğan Qazanda millätara xäl tınıç. Azatlıq radiosınıñ da bu sabırlıqnı buldıruda öleşe bar. Suğış-talaş çığa torğan töbäklärdä tatarlar küpläp yäşämi häm anda Azatlıqnı tıñlamıylar.

Rimzil Wäli

XS
SM
MD
LG