Accessibility links

Кайнар хәбәр

Gaza sızığında bäreleşlär sürätendä fälestinlelärneñ yäşäw şartları naçaraya


İsrael xärbiläreneñ Gaza sızığında kiñ külämle xärbi operatsiäsenä ike atna buldı. Fälestin suğışçılarınıñ İsraelgä qarşı raketa höcümnären tuqtatunı maqsat itep quyğan bu xärbi ğämällär näticäsendä yözdän artıq keşeneñ ğömere özelgän. Fälestin räsmiläre äytüençä, Gaza xalqınıñ bolay da awır tormış şartları, xäzer "sürätläp bulmaslıq" xälgä kilgän.

Gazada Fälestinnärneñ tormışı berqayçan da ciñel bulmadı, anısı. Soñğı, menä inde 4 yıl däwam itkän, intifada çorında töbäkneñ iqtisadı öçtän-bergä kimede, eşsezlek däräcäse 60%-qa citte. Berläşkän Millätlärneñ humanitar yärdäm idaräse mäğlümätenä qarağanda töbäktäge 1 million 300 meñ keşeneñ kübese könenä $2ğa can asrıy. Östäwenä, soñğı waqıtta alar ike ut arasında. BMOnıñ Fälestin qaçaqlarına yärdäm idaräse wäkile Paul McCann Azatlıqqa bolay dide:

Audio (Paul McCann): "Soñğı yılda anda iqtisad digän närsä yuq. Kön sayın diärlek reketa höcümnäre, bäreleşlär, atışular, buldozerlar, tanklar, qaçaq lagerların utqa totu. Şuşı 12 ay eçendä ğazaplar bermä-ber arttı."

Ğadi xalıqnıñ ğazapları soñğı ike atnada bälki çigenä citkänder. Fälestin suğışçıları könyaq İzrail şähärenä quldan yasalğan Qassam raketası cibärep ike balanı ütergännän soñ, İzrail armiäse Gaza sızığınıñ tönyağında kiñ külämle xärbi operatsiä başladı. İzrail äytüençä, anıñ maqsatı – Gaza belän İzrail çigendä, qısqa-ara raketalar barıp citmäslek itep, buş aralıq buldıru. Bu operatsiäneñ töp awırlığı älbättä ğadi xalıq cilkäsenä töşä. Londondağı Fälestin wäkile Husam Zomlot, soñğı operatsiäne intifadanıñ iñ qırıs ğämäle dip sürätli:

Audio (Husam Zomlot): "Yözdän artıq keşe üterelde, meñnärçäse yaralandı. Gazada şul buş aralıqnı buldıru öçen yözlägän yort cimerelde."

Bu töbäkkä azıq-tölek nigezdä Gaza-İzrail çige aşa kerä. Husam süzlärençä, soñğı 12 köndä bu çik yabılğan xäldä, awıllar arasında ber xäräkät tä yuq, keşelär öylärennän çığarğa da qurqa, bar töbäk ülgän sıman. Şuña da qaramastan, Fälestinlelär yäşäp qalu yulların taba. BMO wäkile Paul McCann monı alarnıñ ber-bersenä yärdäm itü säläte belän añlata:

Audio (Paul McCann): "Fälestin cämğiäte xäzer näsel-toqım räweşenä qayttı. Kereme bulğan keşe başqalar belän büleşä, 7-10 keşene, bixisap balanı tuydıra. Şuşı berdämlek alarğa yäşäp qalırğa yärdäm itä, läkin bu küpme däwam itä ala, berkem belmi."

Eş taba almağan, qullarınnan kilgän keşelär uramğa çığıp säwdä itä. Misırda eşlängän kiem-salım, täm-töm, waq-töyäk, çüp-çar sata. Xökümät urınında eşläwçelärgä Fälestin Üzidaräse az bulsa da xezmät xaqı tüläp barırğa tırışa. Nigezdä Yevropa Berlege häm Farsı qultığı illäre birgän aqçadan. BMO räsmiläre äytüençä, xäzerge waqıtta donor illärdän soralğan aqçanıñ ni barı 40-45% çaması kilä.

Gazada soñğı bäreleşlär İzrail premier-ministrı Ariel Şaronnıñ bu töbäktän ğäskär häm yäxüdlärne çığaru planın iğlan itkän waqıtqa turı kilde. Qayber küzätüçelär fikerençä, Fälestin suğışçıları soñğı höcümnäre belän İzrailne näq menä alar quıp çığaruların kürsätergä tırışa. Şaron bu ütä bäxäsle planın kiläse atnada parlamentta tawışqa quyarğa cıyına. Knesettağı qatı-qullılar bu plannı batırırğa wäğdä itte.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG