Global’läşü häm milli üzençälek digän xalıqara konferensiä, milli xatın-qızlarnıñ kön küreşenä törle yaqlap qaraw maqsatın quyğan ide. Konferensiädä çığış yasağan Tatarstan vitse-premyerı Zila Wälieva, Tatarstan xatın-qızlarınıñ Tatarstan cämğiätendä uynağan rolen bilgeläp ütte. Tatarstanda xatın-qızlarnıñ küpçelege yuğarı belem alırğa tırışa, mädäniät, mäğärif, meditsinada eşli. Keçe biznesta da xatın-qızlarnıñ öleşe bik zur. Läkin xakimiättä xatın-qızlar bik kürenmi. Tatarstan parlamentınıñ citäkçelegendä 2 xanım bar, xökümättä 1 güzäl zat ministr, häm 12 xatın-qız ministr urınbasarı wazifasın başqara. Vitse premyer äytençä, Tatarstanda xatın-qızlar, sotsial yaqtan nıq qayğırtıla.
Annan soñ, konferensiädä Yaponiä xökümäte kiñäşçese, professor İvao Sumiko çığış yasadı. Ul bu il xatın-qızlarnıñ däwlät tarafınnan sotsial yaqtan yaqlanmawı turında söyläde. Anıñ notığı, konferensiädä qatnaşuçılarnıñ iğtibarın ayıruça cälep itte. İvao Sumiko söylägänçä, Yaponiädä yäşäw şartları şundıy däräcägä citkän di, 2005yılda xatın-qızlarnıñ urtaça yäşäw ozınlığı 90 yäşkä citäçäk, dip kötelä. Xäzer inde il xalqınıñ 20% artığı 65 yäştän uzğan. Yaponiäneñ xatın-qızları yuğarı belem alıp, eşlärendä yuğarı uñışqa ireşü maqsatların quya. Üzläre aqça eşlägäç, alar kiäwgä çığuğa, finans yaqtan moxtac tügel. Xäzerge waqıtta Yaponiädä, 20-34 yäştäge xatın-qızlarnıñ 50% kiäwgä çıqmağan. Bu ildä şirkätlär, irlärgä töñğä qädär qalıp eşlärgä quşa. Şuña, alarnıñ tormış iptäşlärenä, xucalıqnı, balalarnı üzlären genä qararğa turı kilä. Şunıñ östäwenä, balağa uzğanda, xatın-qız eşne taşlarğa mäcbür bula häm kire anda qayta almıy. Bala tabu, üsterü Yaponiä xatın-qızların qızıqtırmıy, çönki bu waqıt häm küp çığımnar taläp itä torğan eş. Yaponiä xakimiätlären bu wazğiät bik borçıy, çönki xällär bolay däwam itsä, ölkän buınnı eşläp, aşatırğa kiläçäktä yäş keşe qalmayaçaq. Tänäfestä «Azatlıq» radiosı xäbärçese konferensiädä yañğırağan çığışlarğa qarata qatnaşuçılarnıñ fikeren soradı. Möselmança kiengän mäktäp uqıtuçısı Älfiä xanımğa karyera tözü, xakimiätkä omtılu kiräk mikän? Anıñ cawabınnan kürengänçä, ul, berençe urınğa, ğailä häm dinne quya, annan qalğan waqıtnı, eş, hönärdä yuğarı ürlärgä ireşügä bağışlıy alam dide. Başqortstan däwlät universitetı ğalimäse Usmanova Miñsılu xanım, xatın-qızlar mä’säläsenä başqa yaqtan qararğa täqdim itä. Anıñ uylawınça, xäzer ir-atlarğa da bik awır turı kilä, alarnıñ xoquqların da saqlarğa kiräk.Konferensiädä, tağın, biznesta eşläwçe xatın-qızlar häm möslimäläreñneñ role turında da notıqlar uqıldı. Axırğı qararda äytelgänçä, xatın-qızlar problemaların xäl itär öçen, fänni cıyında qatnaşuçılar, Tatarstan Säwdä-Sänäğät palatası qarşında gender säyäsät belän şöğellänüçe Şura oyıştırırğa täqdim itä.
Bikä Timerova.
