Accessibility links

Кайнар хәбәр

Germaniä, Fransiä häm Britaniä İrannıñ atom programması tiräsendäge ğawğanı çişü öçen yaña täqdim belän çığa


İrannıñ atom programması tiräsendäge kierenkelekne xäl itü maqsatında Fransiä, Britaniä häm Germaniä Tähranğa yaña täqdim yasıy. Anda ägär dä İran üzendä uran bayıtu tırışlıqlarınnan waz kiçä ikän, aña texnik yardäm wäğdä itelä. Ä inde Tähran monı qabul itmäsä, Yevropa illäre dä Washingtonğa quşıılp İranğa qarşı qırısraq çaralar kürügä bara ala.

Älegä qädär şuşı öç il - Britaniä, Fransiä häm Germaniä İrannıñ atom programması tiräsendä barğan ığı-zığıda Quşma Ştatlarğa qarağanda sabırraq pozitsiädä tora ide. Xäzer alar Tähranğa yaña täqdim belän çığa häm bu beryaqtan, İrannıñ üzendä atom energiäsen citeşterü, yäğni atomnı tınıç maqsatlarda qullanu telägen dä qänäğätländeräçäk, ä ikençe yaqtan dönyağa da, Tähran atom qoralın eşlämi digän garantiä biräçäk dip belderä. Ägär dä İran şuşı täqdimne qabul itsä häm üzendä uran bayıtu eşlären tuqtatsa, Britaniä, Fransiä häm Germaniä aña atom reaktorları öçen yağulıqnı qulay bäyälärgä üzläre satarğa äzer tora. Yağulıqnıñ qaysı ildän bulaçağı turında äytelmi. İran anı, Rusiä yardäme belän Farsı qultığı buyında qorıp yatqan Buşer atom stansiäsendä qullana alaçaq. Şuña almaşqa Yevropadağı öç il Tährannan urannı üze bayıtu tırışlıqlarınnan waz kiçüen taläp itä. Könbatış illären, İran monı üze başqarğan oçraqta anıñ bayıtılğan urannı atom qoralın citeşterüdä qullana alu ixtimalı borçıy. Britaniä, Fransiä, Germaniä üzläreneñ soñğı täqdimen İran öçen qulayraq itü maqsatında Tähranğa törle iqtisadi taşlamalar da wäğdä itä. Şvetsiädäge Solıxnı tikşerü institutı belgeçe Shannon Kile bu xaqta bolay di:

Audio, Shanon Kile

"Älbättä, biredä başqa qalcalar da bar - säwdä häm xezmättäşlek kileşüe xaqında söyläşülär başlaw, alar monı älegä beraz totqarlap tora, annarı säyäsi mönäsäbätlärne yaxşırtu, iminlek, ayırım alğanda äfyün säwdäse häm oyışqan cinayätçelek belän köräş ölkäsendä xezmättäşlekne arttıru" di Shannon Kile, Yevropadağı öç ilneñ İran kündämlege öçen täqdim itkän östämä ixtimallar turında. Läkin Tähran moña aldanırmı, bilgele tügel. Atnakiç Venada Xalıqara atom energiäse idaräsendä uzğan utırışta İran wäkilläre Yevropa şartların qabul itü-itmäwe xaqında berni dä äytmäde. Çärşämbedä isä İran prezidentı Möxämmät Xattami, atomnı tınıç maqsatlarda qullanu ölkäsendä Tähran bar atom texnologiälären dä üzendä citeşterü xoquqına iä häm ul şul xoquqınnan waz kiçmiäçäk dip belderde. Ämma ul berük waqıtta, İrannıñ bu xaqta söyläşülärgä äzer toruın da äytte.

Audio, Möxämmät Xatami

"Bez härwaqıt üzebezneñ söyläşülärgä äzer buluıbıznı belderep tordıq, häm bez üzara añlaşuğa ireşügä dä äzer. Bez barı tik üzebezneñ bäxässez xoquqıbıznı tanunı, häm Xalıqara atom energiäse idaräse küzätüe astında tınıç atom texnologiälärenä iä buludan mäxrüm itmäwne genä kötäbez" di İran prezidentı Xatami. Tährannıñ atom omtılışlarına kisken qarşı çığuşı Quşma Ştatlar üzeneñ älegä Britaniä, Fransiä häm Germaniä yasağan urtaq täqdimen tikşerüen äytä, ämma anı açıqtan-açıq yaqlawdan totılıp tora. Yuğarıda telgä alınğan öç ilneñ räsmi wäkilläre uzğan atnada Washingtonda bulıp, amerikan yağın şul täqdime belän inde tanıştırıp kitkän ide. Rusiä dä älegä üzeneñ Yevropa illäre täqdimenä mönäsäbäten beldermäde. İrannıñ atom programması mäs''äläse yänä Xalıqara atom energiäse idaräseneñ 25-nçe noyäbrdä açılaçaq utırışında qaralaçaq.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG