Accessibility links

Кайнар хәбәр

Çit il küzätüçeläre AQŞta tawış birü sistemasın yaxşırtırğa çaqıra


AQŞlarında xoquq yaqlaw törkeme GLOBAL EXCHANGE 2000nçe yıldağı saylawlarda xasıyl bulğan problemalar säbäple alda torğan saylawlar öçen 15 ildän 20 küzätüçe çaqırdı.Törkemneñ bu könnärdä iğlan itelgän xisabında AQŞta sonğı 4 yılda saylawçılarnı terkäw, tawış birü häm sanaw prosedurasında täräqiät bulsa da, prosessnıñ tulısınça açıq ütäkürenmäle buluı öçen kübräk tırışlıq kürsätelergä tieş dip äytelgän.Küzätüçelärneñ bişese ireşkän berençe näticälären atnakiçtä telekonferensiädä añlattılar. Global telefon konferensiäsenä radiobıznıñ Waşingtondağı xabärçese dä qatnaştı.

Xoquq Yaqlaw Törkeme Global Exchange-neñ kommukatsie direktorı Jason Mark telekonferensiäne açqanda , saylawlarnı qarap baru öçen küzätüçelär çaqırılıu, AQŞları demokratiä urnaştıru öçen köräşä digän närsäne añlatmıy dip äytep quydı.Şulay da Mark AQŞta tawış birü sistemasında problemalar bar häm bu Amerikanıñ bötenlegenä qurqınıç tudıra dide.Ul inspektorlarnıñ buluı saylawçılarnıñ ışanıçın artırır digän ömed belderde. Welstän telefon konferensiäsenä qatnaşaqan Caerwyn Jones, Amerika ştatlarda säyäsi taraftarlarnıñ saylaw infrastrukturasın alıp baruına röxsät itkän bälkim dä berdän ber il di.Jones(audio) Bez saylawlarnıñ ber säyäsi köç tarafınnan oyıştırıluı häm küzätelüe xalıqara norm tügel dip ışanabız.Bäxäslär kilep çığu ixtimale bar. Delegatsiä ştatlarğa saylawlarnı oyıştıru küzätü raslau öçen bäysez tarafsız idarälär buldıruların kiñäş itä Global Exchange-neñ küzätüçeläre AQŞnıñ 5 ştatında Arizona,Florida, Georgia,Missouri häm Ohioda baytaq waqıt ütkärde. Alar tawış birü häm tawışlarnı sanaw waqıtnda da anda bulaçaqlar. Florida ştatı 2000nçe yılda saylawlar waqıtında kilep çıqqan bäxäs säbäple yaxşı belenä. Missouri ştatınıñ saylanuına şuluq yılda anda küp kenä saylawçınıñ tawışın qullana almawı säbäp .Georgio ştatı isä ekranda barmaq belän basu- elektron tawış birü sistemasın saylağan. Küzätüçelär ayrım ştatlarğa iqtibar itsä dä, alar barlıq ştatlarğa qağılğan qayber problemalar da tapqan. Ber bik zur problema - säyäsi kampaniälärneñ xosusi räweştä finansiälänüe, bu älbättä baylarğa östenlek birä.Alar bu östenlekne beterü öçen kampaniäneñ cämäğätçelek tarafınnan finansiälänüen kiñäş itä.AQŞta saylawlarnı qarap baraçaq küzätüçelärdän berse Könyaq Afrikada bäysez saylaw komisiäse citäkçese Brigalia Bam telekonferensiädä AQŞnıñ xökem itelgän keşelärne ğämerbuyı saylawlarğa qatnaşudan mäxrüm itüe borçılu tudıra di. (audio) Amerikanıñ dönyadağı in borınğı demokratik illärdän berse , ireklek ile buluın küzdä totqanda bu xäl borçuğa sala. min AQŞta watandaşlarnı tübän sıynıfqa quyğan bu çikläwne añlamim. Bam şulayuq qayber ştatlarda terkälü sistemasınıñ artığı belän qatmarlı buluı säbäple azçılıqlarnıñ yış qına saylaw prosesına qatnaşa almawına da şaqqata . Xäzer bik küp ştatlar eleketronik tawış birü maşinaları qullana başladı. Bu texnika tiz , täsirle , ämma ber yk waqıtta ışanıçsız da bula ala. Jones bu xaqta bolay dide(audio) ägär dä saylaw näticäse bik yaqın bulsa , kontrol itü öçen sin başta sanau öçen basqan töymägä basasın, ämma küpme genä basıp qarama ul şuluq sannı kürsätäçäk, çönki böten eş elektronik yul belän xäl qılınğan. Käğäz bülleten bulmıy baştağı näticäne raslau yulı yuq. Atnakiçtä telekonferensiägä qatnaşqan Sydney Univetsitetı xoquq profesorı İrene Baghoomians Global Exchange törkemeneñ küzätüçeläre nindi dä bulsa tärtipsezleklär bar dip şiklänsä dä, qatnaşa almayaçaq, bezneñ andıy mandat yuq dip söyläde. Global Exchange törkemeneñ cıştırğan küzätüçelär belän bergä Yevropada İminlek häm Xezmätäşlek Oyışması cibärgän törkem dä 2nçe noyäber saylawların küzätep baraçaq. Yevropa Oyışmasın AQŞ Däwlät Departamentı çaqırdı.Yevropa Oyışması demokratiä nıqlap urnaşmağan urınnarğa ğına tügel ä Fransiä İspanya kebek illärgä dä küzätüçelär cibärä. Floridada 2000nçe yılda bulıp alğan waqıyğälärdän soñ Oyışma anda 2002nçe yılda ütkärelgän cirle saylawlarnı qarap bardı häm progress bik zur ämma yaxşırtası urınnar bar digän näticägä kilde. färidä xämit
XS
SM
MD
LG