Bu atnada Tөrkiäneñ kөn tärtibendä berençe urınnı Tөrkiäneñ üz mäsäläläre tügel, ä AQŞ-tağı prezident saylawları tordı. AQŞ-tağı saylawlarnıñ näticäse asılda dөnyanı qızıqsındırğan xäl. Çөnki AQŞ-tağı waq qına säyäsi yäki ekonomik üzgäreş qayber illärgä turıdan turı täsir itä. Bälki Tөrkiä bu illär safına kermäsä dä, AQŞ-nıñ kürşe Ğiraqta alıp barğan suğışınnan, neft bäyäläreneñ kütärelüwennän h.b.lardan turıdan-turı tiskäre täsir ala. Monnan tış bilgele Tөrkiä belän AQŞ arasında iñ kimendä yartı ğasırlıq xärbi xezmättäşlege bar. AQŞ-ta Bush urnına Kerry saylansa Tөrkiägä qarata AQŞ-nıñ politikasında üzgäreşlär bulırmı digän sorawlar kütärelgän ide. Mäğlüm Kerry saylaw aldı kampaniälärendä AQŞ-tağı ärmännärne qänäğätländerü өçen bulsa kiräk, "min prezident bulıp saylansam, Tөreklärneñ 1915 yılda ärmännärgä genosid yasağan buluwın qabul itkän ber qanun maddäsen uzdırırğa kөç salır idem" digän ide. Inde Tөrkiädä Bush ottırsa, Kerry Ğiraq politikasın üzgärter, xärbi aktivlıqlar kimer digän fiker өstenlek itä ide. Ämma Amerikan xalqınıñ terrordan ni xätle qurqqan, өrkkän buluwın häm saylawlarğa säğatlär qaldı digän ber waqıtta Osama bin Ladenneñ televizor ekranınnan tapşırılğan ber çığışınıñ ixtimal baytaq Amerikan saylawçısına täsir itkänen Tөrek xalqı añlıy almas ide. Gärçä Tөrkiä dä teror qurqınıçınıñ närsä buluwın belä. Tөrkiädäge şuşı AQŞ prezidentlıq saylawları säbäple bulğan tınıçsızlıqnı beterü өçen AQŞ-nıñ Ankaradağı bөyek ilçese Edelman çığış yasap, "qayğırmağız AQŞ-nıñ tışqı säyäsäte ber prezident almaştı dip almaşmıy" dide.
Şulay kөtelgän kөn kilde häm Bushnıñ prezident saylawların otqan buluwı açıqlanğaç, Tөrek kiñ küläm mäğlümät äsbaplarınıñ barısı diärlek bu xäbärne berençe xäbär bularaq birdelär. Hürriyet belän Milliyet gazetaları "Tağı dürt yıl"; Posta "Tağı Bush"; Yeni Şafak "Bush өçen Ohioda zur ayırma"; Akşam " Kerry ottırdı, uñış Bushnıqı"; Tercüman "Urının saqlap qaldı"; Türkiye "Bush belän däwam" kebek bitaraf rubrikalar belän çıqqanda, liberal häm sul yünäleştäge gazetalarda AQŞ-tağı prezidentlıq saylawına negativ bäyä birgän rubrikalar kürelde. Vatan "140 meñ Ohiolı 6 miliard keşeneñ yazmışın almaştırdı"; Sabah "AQŞ kirelänep Bushnı sayladı"; Radikal belän Star gazetları "Dөnya ber yaqqa, Bush başqa ber yaqqa" häm Cumhuriyet gazetası da "Dөnya Bushqa qaldı" digän rubrikalar belän çıqtılar. Prezident Sezer näticä bilgele bulğaç uq, Prezident Bushnı üz iseme häm Tөrek xalqı ismennän qotladı. Başta terror belän kөräş, xemättäşleklärebezene här tarmaqta tağın da alğa kiterergä telibez. Sez zur şäxeskä sälämätlek häm dus AQŞ xalqına isänlek telibez digän täbrikläw cibärde. Premier Erdoğan da anıñ keşeçelek belän tınıçlıqqa xezmät itäçägenä өmet bağlawı turında äytte. İnde bu ironiäle äytem ide me, yuq mı monı añlap citä almadıq.
Bu atnada Tөrkiäneñ üz mäsälälärenä kilgändä üktäber ayı өçen iğlan itelgän inflatsiä sannarı diqqätne iñ küp cälep itkän tema buldı. Şuña kürä, ütkän ayda inflatsiädä tөşeşneñ tuqtalıp, arta başlawı añlaşıldı. Küpläp satuda inflatsiä, yıl isäbenä kürä, 15.48%, waqlap satıp aluda isä 9.86%-qa kütärelgän. İnflatsiyäneñ artuwında ütkän ayda ike märtäbä benzin bäyäseneñ kütärelüwe iñ etärgeç säbäp dip kürsätelä. Bu ay başında isä tabiği gaznıñ bäyäse qabat kütärelde. 32 kөn elek tä kütärelgän ide. Mäğlüm qış aylarında tabiği gaz küberäk qullanıla. Xөkümät yaña avtomaşinalardan alınğan mäxsüs salımnı da 7 belän 9 protsentqa üsterde. Şulay itep xөkümät üz keremen artırırğa tırışa, tabiği bu da inflatsiä belän kөräşkä tiskäre yoğıntı yasayaçaq. Kiläse ayda inflatsiä sannarı tağın da kütäreläçäk dip faraz itelä. Yıl başında qullanışqa keräçäk Yaña Tөrek Lirası (YTL) da infaltsiäne artıraçaq dip ışalına. YTL-nda altı nol taşlanğan bulaçaq. Qullanıştan çıqqan kuruş (tien) kire kiläçäk. Ämma şuşı küçmä waqıtta satuçılar bäyälären YTL belän bilgelägändä, bäyälärne yuğarığa taban artırıp tigezläyäçäklär. Bu Yevropa Berlegeneñ 12 ilendä yaña aqça berämlege EURO-ğa küçkän waqıtta da bulğan ide. Qısqası, Tөrkiädä ekonomik programmalar kөtelgänçä uñay näticälär birmi. Premier Erdoğan 14 üktäberdä başlanaçaq Ramazan bäyräme uñayı belän däwlät cinovniklarınıñ mäğaşları bäyrämnän elek bireläçäk dip iğlan itte. Premierneñ şuşı qararına ekonomikadan cawaplı Däwlät Ministrı Babacan şaqqatuwın äytte. İke arada tartış çıqtı. Tege yaqtan parlamentta barğan büdjet sөyläşülärendä däwlät cinovnikları kөtkän eş xaqqı kütäreleşenä ireşä almadılar. Qısqası küp burıçı bulğan ber ildä, ägärdä üz tabiği baylıqları da yuq ikän, watandaşlarnı qänäğätländerü xiç tä ciñel tügel.
Azatlıq radiosı өçen İstanbuldan Äxtäm İbrahim
Şulay kөtelgän kөn kilde häm Bushnıñ prezident saylawların otqan buluwı açıqlanğaç, Tөrek kiñ küläm mäğlümät äsbaplarınıñ barısı diärlek bu xäbärne berençe xäbär bularaq birdelär. Hürriyet belän Milliyet gazetaları "Tağı dürt yıl"; Posta "Tağı Bush"; Yeni Şafak "Bush өçen Ohioda zur ayırma"; Akşam " Kerry ottırdı, uñış Bushnıqı"; Tercüman "Urının saqlap qaldı"; Türkiye "Bush belän däwam" kebek bitaraf rubrikalar belän çıqqanda, liberal häm sul yünäleştäge gazetalarda AQŞ-tağı prezidentlıq saylawına negativ bäyä birgän rubrikalar kürelde. Vatan "140 meñ Ohiolı 6 miliard keşeneñ yazmışın almaştırdı"; Sabah "AQŞ kirelänep Bushnı sayladı"; Radikal belän Star gazetları "Dөnya ber yaqqa, Bush başqa ber yaqqa" häm Cumhuriyet gazetası da "Dөnya Bushqa qaldı" digän rubrikalar belän çıqtılar. Prezident Sezer näticä bilgele bulğaç uq, Prezident Bushnı üz iseme häm Tөrek xalqı ismennän qotladı. Başta terror belän kөräş, xemättäşleklärebezene här tarmaqta tağın da alğa kiterergä telibez. Sez zur şäxeskä sälämätlek häm dus AQŞ xalqına isänlek telibez digän täbrikläw cibärde. Premier Erdoğan da anıñ keşeçelek belän tınıçlıqqa xezmät itäçägenä өmet bağlawı turında äytte. İnde bu ironiäle äytem ide me, yuq mı monı añlap citä almadıq.
Bu atnada Tөrkiäneñ üz mäsälälärenä kilgändä üktäber ayı өçen iğlan itelgän inflatsiä sannarı diqqätne iñ küp cälep itkän tema buldı. Şuña kürä, ütkän ayda inflatsiädä tөşeşneñ tuqtalıp, arta başlawı añlaşıldı. Küpläp satuda inflatsiä, yıl isäbenä kürä, 15.48%, waqlap satıp aluda isä 9.86%-qa kütärelgän. İnflatsiyäneñ artuwında ütkän ayda ike märtäbä benzin bäyäseneñ kütärelüwe iñ etärgeç säbäp dip kürsätelä. Bu ay başında isä tabiği gaznıñ bäyäse qabat kütärelde. 32 kөn elek tä kütärelgän ide. Mäğlüm qış aylarında tabiği gaz küberäk qullanıla. Xөkümät yaña avtomaşinalardan alınğan mäxsüs salımnı da 7 belän 9 protsentqa üsterde. Şulay itep xөkümät üz keremen artırırğa tırışa, tabiği bu da inflatsiä belän kөräşkä tiskäre yoğıntı yasayaçaq. Kiläse ayda inflatsiä sannarı tağın da kütäreläçäk dip faraz itelä. Yıl başında qullanışqa keräçäk Yaña Tөrek Lirası (YTL) da infaltsiäne artıraçaq dip ışalına. YTL-nda altı nol taşlanğan bulaçaq. Qullanıştan çıqqan kuruş (tien) kire kiläçäk. Ämma şuşı küçmä waqıtta satuçılar bäyälären YTL belän bilgelägändä, bäyälärne yuğarığa taban artırıp tigezläyäçäklär. Bu Yevropa Berlegeneñ 12 ilendä yaña aqça berämlege EURO-ğa küçkän waqıtta da bulğan ide. Qısqası, Tөrkiädä ekonomik programmalar kөtelgänçä uñay näticälär birmi. Premier Erdoğan 14 üktäberdä başlanaçaq Ramazan bäyräme uñayı belän däwlät cinovniklarınıñ mäğaşları bäyrämnän elek bireläçäk dip iğlan itte. Premierneñ şuşı qararına ekonomikadan cawaplı Däwlät Ministrı Babacan şaqqatuwın äytte. İke arada tartış çıqtı. Tege yaqtan parlamentta barğan büdjet sөyläşülärendä däwlät cinovnikları kөtkän eş xaqqı kütäreleşenä ireşä almadılar. Qısqası küp burıçı bulğan ber ildä, ägärdä üz tabiği baylıqları da yuq ikän, watandaşlarnı qänäğätländerü xiç tä ciñel tügel.
Azatlıq radiosı өçen İstanbuldan Äxtäm İbrahim