Accessibility links

Кайнар хәбәр

Neft bäyäläreneñ yuğarı buluı elekke sovet respublikalarında reformalar ütkärügä qomaçawlıy


Yevropa Tözekländerü häm Täräqqiat Bankı mäğlümatına qarağanda, iqtisadları berençe çiratta neft çığaruğa häm satuğa qorılğan elekke sover respublikaları bügenge köndä zur üseş kiçerä. Düşämbedä bäyän itkän yıllıq Küçeş çorı xisabında Bank, neft häm başqa çimallarğa bäyälärneñ üsüe Rusiä, Ukraina, Üzäk Aziä illären iqtisadi üseş yağınnan bar dönya buylap Qıtaydan häm qayber könyaq-könçığış Aziä illärennän qala ikençe urınğa çığara dip belderä. Ämma neftkä bäyälärneñ töşüennän soñ bu illärne ni kötä soñ? Banknıñ baş iqtisadi kiñäşçese Willem Buiter belän söyläşü şul xaqta.

Yevropanıñ Tözekländerü wä Täräqqiat Bankı çınnan da Rusiä häm anıñ tiräsendäge elekke sovet respublikaları Sovetlar Berlege dä kürmägän üseş kiçerä dip isäpli. Şuşı fikerne sişämbedä telefon aşa Londonnan radiobız belän söyläşkändä Banknıñ ölkän iqtisadi kiñäşçese Willem Buiter da xupladı, anıñ fikerençä, neft häm başqa möhim çimallarnıñ bäyäse bügenge tösle yuğarı bulıp qalğan xäldä elekke sovet citlärendäge iqtisadi üseş kiläse yılda 7-8 protsent tiräsendä bula ala.

Audio, Willem Buiter

"Neft häm gaz bäyäläre Rusiäneñ üzen dä, anıñ belän bergä Azärbaycan, Qazaqstan häm Törkmänstannı da alğa österi, moña mamıq bäyäläreneñ yuğarı buluı da yardäm itä. Altın bäyäläre näq şunı uq Qırğızstan belän eşli, ä alümin isä Taciqstanğa bulışa. Şulay itep berniçä qulay xalıqara şart tua" dip belderä Buiter, elekke sovet respublikalarınıñ bügenge köndä iqtisadi üseş kiçerüe xaqında. Yevropanıñ Tözekländerü wä Täräqqiat Bankı här yılnı noyäbr ayında, post-kommunistik illärneñ xäzerge iqtisadi xälen yaqtırtqan Küçeş çorı xisabın bäyän itä. Anda töbäktä barğan reformalar häm här ilneñ iqtisadi üseşe tikşerelä. Bıyılğı xisapnı çığaru uñayınnan Banknıñ ölkän iqtisadçısı sanalğan Willem Buiter, elekke sovet cirlärendä üseş däräcäse yuğarı bulsa da, bu hiç kenä dä anda iqtisadi reformalar ütkärü yäisä andağı rişwätçelekkä qarşı köräşkä bäyle tügel dip belderä. Uzğan yılda Rusiädä dä, Üzäk Aziä wä Ukrainada da reformalar ölkäsendä bik az eş başqarıldı di Buiter. Ul ğomumän, şul illärdä faydalı qazılmalar kübräk bulğan sayın anda iqtisadi reformalar ütkärü kiräklegen azraq sizälär dip isäpli.

Audio, Willem Buiter

"Tabiği baylıqlar bulunıñ iñ möhim näticäse şul - bu reformalaw tırışlıqların äkrenäytä. Xökümätneñ ciñel genä salımnar häm çimal satu aşa keremnär aluı reformalar ütkärü zaruriaten kimetä, çimal bäyäläreneñ artuı şulay itep reformalarnı äkrenäytä" di Yevropanıñ Tözekländerü wä Täräqqiat Bankı wäkile. Anıñ şuşı süzlärennän añlaşılğança, üzläre öçen xäzerge uñay wäzğiatne elekke sovet respublikaları kiläçäk öçen möhim iqtisadi reformalar ütkärü ölkäsendä bötenläy faydalanmıy. Ä bu isä bäyälärneñ töşüe belän andağı xälneñ kisken naçarayuına kiterä ala. Şuşı Bank bäyän itkän xisapta, tabiği qazılmalarğa bay illärneñ dönya bazarındağı bäyälärneñ yuğarı buluı säbäple iqtisadi üseş kiçerüe xätta andıy baylıqları bulmağan kürşe illärgä, misal öçen, Ärmänstan häm Gruziägä dä çağıştırmaça uñay tä''sir yasıy dielä. Ämma biredä dä şuşı uñay yoğıntınıñ, tirän reformalar ütkärelmägän oçraqta qısqa waqıtlı ğına bulaçağı äytelä.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG