Şuşı mäsäläneñ möhimlegen sürätläw öçen başta ber-ike san, xörmätle tıñlawıçlar. Törle mäğlümätlärgä qarağanda, dönyada cir astına kümelgän minalardan yıl sayın 15tän alıp 20 meñgä qädär keşe qorban bula. Bügenge köndä dönyanıñ 121 ilendä minada şartlap ğärip qalğan 300dän alıp 400 meñgä qädär keşe bar.
Düşämbedä Kenya başqalası Nairobida açılğan çaranıñ töp maqsatı – mina qorbannarına yärdäm itü, xalıqqa mina qurqınıçı turında mäglümät taratu, minalarnı zararsızlandıru eşlärenä aqça tuplaw. Konferensiä prezidentı, Avstria wäkile Wolfgang Petrisch süzlärençä, monnan tış alar zur külämdä minalar saqlağan illärne bu qoralnı yuq itergä öndiäçäk:
Audio (Wolfgang Petrisch)
"Minadan ğärip qalğannarğa yärdäm arttırıla, bu keşelär bik xäyerçe, ğönahsız qorbannar. Monnan tış mina saqlanmaların yuq itü eşe köçäytelä."
1997 yılda Kanada başqalası Ottawada 123 il tarafınnan Minağa qarşı kileşü imzalanğan ide. Bu dokument Ottawa kileşüe digän isem aldı. Xäzer anı 140tan artıq il raslağan. Petrisch süzlärençä, 1999 yılda dokument ğämälgä kergännän soñ, bu programmağa 2 milliard 700 million dollar aqça totılğan. Soñğı 5 yıl eçendä barlığı 37 million mina yuq itelgän. Ber ğönahsız keşelärneñ minalardan hälaq buluın tuqtatu öçen bu qurqınıç qoralnı cir yözendä yuq itergä kiräk, di ul.
Kileşüne älegäçä 40lap il imzalamağan, şul isäptän, dönyanıñ berençe 3 xärbi qüäte – Quşma Ştatlar, Rusiä häm Qıtay. Döres, Quşma Ştatlar 1991dän, ä Qıtay – 1997dän birle andıy minalarnı inde qullanmıy. "Minalarnı tıyu öçen xalıqara kompaniä" dip atalğan törkem Washington belän Pekinnıñ şuşı kileşügä quşıluın teli. Äytkändäy, bu törkemgä, isän çağında, Britaniä prinsessası Diana yärdäm itä ide. 1997dä törkem Nobel tınıçlıq bülägen aldı. Nairobi könferensiäsendä törkemneñ 350 xezmätkäre qatnaşa. Törkemneñ süzçese Sue Wixley:
Audio (Sue Wixley)
"Bez, xökümätlär dönyanı minasız itü maqsatına qabat äylänep qaytır, şul qädäre eş başqarılğannan soñ, arta çigenmäs, alda kötkän eşne iskä alıp tırışlığın arttırır dip ömetlänäbez."
Minalar belän iñ nıq şıplap tulğan illär arasında Cambodia, Angola häm Äfğanstan. Öçese dä Ottawa kileşüen rasladı, öçese dä Nairobi konferensiäsendä qatnaşa. Äfğanstan törkemen Tışqı eşlär ministrı urınbasarı Häydär Riza citäkli. Sue Wixley bu ilne minağa qarşı programma uñışlı eşläp kilgän illärneñ berse dip atadı. Suğıştan soñ anda cir astında millionlağan mina kümelep qalğan. Ğadi xalıq, balalarnıñ minağa elägep hälaq buluı, ğärip qaluları – köndälek küreneş. Donor illärdän kilgän aqçanıñ şaqtıy öleşe şul minalarnı zararsızlandıruğa, ğärip qalğannarğa yärdäm itügä, xalıqqa mina qurqınıçı turında mäğlümät citkerügä totıla. Ämmä aqça, ğädättägeçä, citmi, Häydär Riza bu mäsäläne mäclestä qabat kütärer dip kötelä. Nairobi konferensiäse ber atna buyı eşliäçäk.
-Ali Gilmi
Düşämbedä Kenya başqalası Nairobida açılğan çaranıñ töp maqsatı – mina qorbannarına yärdäm itü, xalıqqa mina qurqınıçı turında mäglümät taratu, minalarnı zararsızlandıru eşlärenä aqça tuplaw. Konferensiä prezidentı, Avstria wäkile Wolfgang Petrisch süzlärençä, monnan tış alar zur külämdä minalar saqlağan illärne bu qoralnı yuq itergä öndiäçäk:
Audio (Wolfgang Petrisch)
"Minadan ğärip qalğannarğa yärdäm arttırıla, bu keşelär bik xäyerçe, ğönahsız qorbannar. Monnan tış mina saqlanmaların yuq itü eşe köçäytelä."
1997 yılda Kanada başqalası Ottawada 123 il tarafınnan Minağa qarşı kileşü imzalanğan ide. Bu dokument Ottawa kileşüe digän isem aldı. Xäzer anı 140tan artıq il raslağan. Petrisch süzlärençä, 1999 yılda dokument ğämälgä kergännän soñ, bu programmağa 2 milliard 700 million dollar aqça totılğan. Soñğı 5 yıl eçendä barlığı 37 million mina yuq itelgän. Ber ğönahsız keşelärneñ minalardan hälaq buluın tuqtatu öçen bu qurqınıç qoralnı cir yözendä yuq itergä kiräk, di ul.
Kileşüne älegäçä 40lap il imzalamağan, şul isäptän, dönyanıñ berençe 3 xärbi qüäte – Quşma Ştatlar, Rusiä häm Qıtay. Döres, Quşma Ştatlar 1991dän, ä Qıtay – 1997dän birle andıy minalarnı inde qullanmıy. "Minalarnı tıyu öçen xalıqara kompaniä" dip atalğan törkem Washington belän Pekinnıñ şuşı kileşügä quşıluın teli. Äytkändäy, bu törkemgä, isän çağında, Britaniä prinsessası Diana yärdäm itä ide. 1997dä törkem Nobel tınıçlıq bülägen aldı. Nairobi könferensiäsendä törkemneñ 350 xezmätkäre qatnaşa. Törkemneñ süzçese Sue Wixley:
Audio (Sue Wixley)
"Bez, xökümätlär dönyanı minasız itü maqsatına qabat äylänep qaytır, şul qädäre eş başqarılğannan soñ, arta çigenmäs, alda kötkän eşne iskä alıp tırışlığın arttırır dip ömetlänäbez."
Minalar belän iñ nıq şıplap tulğan illär arasında Cambodia, Angola häm Äfğanstan. Öçese dä Ottawa kileşüen rasladı, öçese dä Nairobi konferensiäsendä qatnaşa. Äfğanstan törkemen Tışqı eşlär ministrı urınbasarı Häydär Riza citäkli. Sue Wixley bu ilne minağa qarşı programma uñışlı eşläp kilgän illärneñ berse dip atadı. Suğıştan soñ anda cir astında millionlağan mina kümelep qalğan. Ğadi xalıq, balalarnıñ minağa elägep hälaq buluı, ğärip qaluları – köndälek küreneş. Donor illärdän kilgän aqçanıñ şaqtıy öleşe şul minalarnı zararsızlandıruğa, ğärip qalğannarğa yärdäm itügä, xalıqqa mina qurqınıçı turında mäğlümät citkerügä totıla. Ämmä aqça, ğädättägeçä, citmi, Häydär Riza bu mäsäläne mäclestä qabat kütärer dip kötelä. Nairobi konferensiäse ber atna buyı eşliäçäk.
-Ali Gilmi