BMO törkeme: Dönya Oyışması yaña qurqınıçlarğa äzer tügel, reformalanırğa tieş

AQŞnıñ Ğıraqqa yasağan intervensiädän soñ oyıştırılğan 16keşelek törkem sişämbedä iğlan itkän 95 bitlek xisabında , BMO aldında torğan global qurqınıçlar säbäple tizlektä kiñ küläm reformalar ütkärergä çaqıra.Yaña qurqınıçlar belän eş itü öçen 101 kiñäş birelä.Bigräk tä iqtibar cälep itkäne mondıy:äğza il baş östendä tormağan qurqınıçqa qarşı preventiv aksiä öçen iminlek şurasınıñ rizalığın alırğa tieş. Mätbuğat wäkillären xisap belän tanıştırğan räsmi, bu dokumentta Ğıraq suğışınıñ legitimlığı turında sorau quyılmıy, ä kiläçäktäge qurqınıçlarğa qarşı toru öçen konsensus buldıru öçen tırışıldı digän. K.Annan möddäte tulğançı birelgän kiñäşlärne ğämälgä quyarğa tırışaçaq. Bu xaqta BMO süzçese Fred Eckhard belderde. (audio) Anıñ bu oyışmanı üzgärtü tırışlıqları bu atnada xisabnıñ iğlan itelüe belän iñ yuğarı noqtağa ireşte. Ul qalğan ike yılın birelgän kiñäşlärneñ mömkin bulğan qädär kübesen ğämälgä quyırğa tırışaçaq. K.Annan mart ayında Ğomumi Mäclestä mäslixätlär turında söyliäçäk dip kötelä. Xisabta iqtisadi täräqiät kümäk iminlek sisteması öçen nigez bulıp tora,çönki ul här törle qurqınıçqa diärlek qarşı torırğa yardäm itä dielgän. Anda ayruça AİDSqa qarşı köräşü öçen yılına 10milliard dollar sarıf itü , 2006nçe yılğa qädär global säwdä söyläşülären tämamlau, täräqi itüçe illärdä xäyerçelekne kimetü kiñäş itelä.Xisabta terrorizmğa mondıy añlatma birelgän: xökümät yäki xalıqara oyışmalarğa täsir itü mäqsatında sivil xalıqnı üterü yäki alarğa nıq zarar kiterü. Bu iqtibar cälep itä çönki törkemdä Ğäräb Ligası citäkçese mısırlı diplomat Amr Musa da utıra. Ğäräb illäre ğomumän alğanda terrorizmnı taswirlağanda çığarma yasalırğa tieş dip äytep kilä ide. Alar çit il okupantlarına qarşı höcümnärdä fälästin intihar terrorçıları kertelmäskä tieş dip äytä ide. Rusiäneñ eleke premyer ministrı Y.Primakov, Qıtaynıñ eleke tışqı eşlär ministırı Qian Qichen, Norvegineñ eleke premyere Dönya Sälämätlek Oyışmasınıñ eleke citäkçese Gro Harlem Brudtland kebek şäxeslär utırğan BMO törkeme, Oyışmanıñ keşe Xoquqları Komisiäsen üz mäqsatların çitkä qağıp Kuba, Liviä kebek äzğalarnı yaqlap utıruda ğäyepläp çıqtı. BMOsı İminlek Şurası belgeçe Colombia Universitetı profesorı Edward Luck Azatlıq radiosına xisabnıñ eçtölege , küläme, şulayuq äzerläwçelärneñ dönyanıñ berberse belän nıq bäyle buluına ähämiät birüläre bik döres dip belderde. Xisabta İminlek Şurasın 15tän 24 äğzağa kiñäytü turında da kiñäş birelä.Ämma törkemdäge fiker ayırmalıqların çağıldırıp alar ike model täqdim itä-berençedä veto xoququ bulmağan kübräk daimi äzğalar bulsa ,ikençe model yañartıla torğan 4yıllıq urınnar buldırunı küzdä tota. Germaniä,Braziliä,Yaponiä häm Hindistan Şurada daimi urın ezläwçe illär arasında. Profesor Luck şuranı kiñäytü anıñ funkisälären ütäwenä kirtä bula ala di . Luck(audio) Zur köçlär arasında kileşü taläp itelgändä 24 däwlät kiñäşläşep, satulaşıp utıra almıy..Älbättä östämä äğzalar qayçaqta bik tä faydalı bula ala.Alar oyışmanıñ nindider tör vöcdanı bula ala häm alar daimi äğzanıñ kütärä almağan mäsälälärne kön törtibenä kiterä ala.Ämma şura kiñäytelsä kübräk illär üzlären çitkä qaldırılğan dip xis itäçäk. Waşington reformalarnı yaqlasa da, älegä ul xisab turında fiker beldermäde. Ämma ul xisabta preventiv köç qullanuğa qarağan täqdimne nıq tikşerer dip kötelä.BMOnıñ xartiäse ike oçraqta köç qullanuğa röxsät itä. 51nçe maddä :höcüm bula qalsa üzenne saqlaw öçen häm 7nçe bülektä İminlek Şurasınıñ raslaw röxäte belän dip äytelgän. Röxsät Dönya tınıçlığı qurqınıç astında bulğanda ğına birelä. färidä xämit