Yaña yıl aldınnan küp cirdä xezmät urınnarında bäyrämne niçek ütkärergä, eş urınnarında niçek itep bäyräm tabınnarı oyıştırırğa digän küñelle sorawlar kübräk borçığan çaqta, Başqortstan citäkçelege östendä qara bolıtlar quyıra başladı. Monıñ öçen zur ğına ike säbäp bar. Berençedän, Başqortstan prokuraturı republík búdjetınıñ şaqtí öleşen tulılandıruçı quätle şirkätlärneñ berse – «Başneft» şirkätenä qarşı cinayät eşe açtı. Bu xaqta republík prokurorı wazífaların başqaruçı Mixäil Zelepuqin atnaqiç könne kiñ mäğlümat çaralarına citkerde. Zelepuqin äfände äytüençä, soñğı berniçä yıl däwamında «Başneft şirkäte litsenziädän tış zur külämdä quotlarnı uzıp, neft çığarğan. Prokuror isäpläwençä, biredä 11 milliard sum külämendä 4 million 200 meñ tonnı neft çığaru turında süz bara. İñ aptıratqanı şunda – ul aqçalarnıñ zur öleşeneñ qayda kitkänlege dä bilgele tügel ikän. Şul uq waqıtta Zelepuqin äfände älegä diplomatí saqlap, bolay dip belderde:
– Cinayät eşe älegä nindider täğäyen şäxeslärgä qarata tügel, ä «Başneft» şirkäteneñ üzenä qarşı açıldı. Ämma ğäyeple keşelär açıqlansa, cawaplı citäkçelärneñ 5 yılğa qädär törmägä utırtılu ixtimallığı bar.
Mäğlüm buluınça, «Başneft» şirkäte republík prezidentı Mortaza Räximov häm anıñ ulı Ural äfände kontrole astında. Prezidentnıñ ulı «Başneft»tän tış, tağın «Başneftexim», «Başkirenerğo» kebek iñ quätle häm iñ töşemle şirkätlärne dä üz qaramağında tota. Qayber çığanaqlar belderüençä, Mortaza Räximov Başqortstanda bıltırğı prezident saylawları çorında, Rusiä citäkçelegenä «Başneft»ne «Ğazprom» qaramağına tapşıraçağı turında wäğdä birgän bulğan ikän. Ä inde prezident bulıp saylanğaç, ul bu wäğdäsen onıtqan imeş. Xäzer inde anıñ xäteren yaxşırtu maqsatında, «Başneft»neñ älegä qädär kürmämeşkä salınğan xilaflıqların tikşerälär, di.
Soñğı könnärdä Başqortstan xakímítlarınıñ başın awırttırğan tağın ber küñelsez xäl, ul da bulsa, Ufağa yänä dä Mäskäwdän Başqortstan Eçke eşlär ministerlığı eşçänlegen tikşerü öçen kilgän zur ber rewiziä törkeme. Bu xaqta xätta atnaqiç könne Ufada Başqortstan Däwlät Cíılışı – Qorıltaynıñ bıyılğı soñğı utırışında da açınıp söylädelär. Däwlät Cíılışı räise urınbasarı Salawat Qusímov üz çığışında Başqortstan Eçke eşlär ministerlığın häm anıñ citäkçesen yaqlap, tağın il citäkçelegenä xat yazılaçağın äytte.
Menä şundí şartlarda prezident Mortaza Räximovnıñ aldağı yazmışı xaqında da törle farazlar eş yañğırí başladı. Berişe xäbärlärgä qarağanda, Räximov äfändene kiläse yıl başında uq pensiägä ozataçaqlar ikän häm Putin yaña qandidatnı täqdim itäçäk digän imeş – mimeşlär işetelgäläsä, ikençe törle xäbärlär buyınça, Mortaza Räximov äle tınıç qına tağın ike yıl üz urınında utırırğa mömkin. Niçek kenä bulsa da, Mäskäw Başqortstanğa aldı – artlı törle rewizorlar cibärep, republík citäkçelegen gel qurqu ruxiätendä häm qısqa dilbegädä totarğa tırışa kebek.
– Cinayät eşe älegä nindider täğäyen şäxeslärgä qarata tügel, ä «Başneft» şirkäteneñ üzenä qarşı açıldı. Ämma ğäyeple keşelär açıqlansa, cawaplı citäkçelärneñ 5 yılğa qädär törmägä utırtılu ixtimallığı bar.
Mäğlüm buluınça, «Başneft» şirkäte republík prezidentı Mortaza Räximov häm anıñ ulı Ural äfände kontrole astında. Prezidentnıñ ulı «Başneft»tän tış, tağın «Başneftexim», «Başkirenerğo» kebek iñ quätle häm iñ töşemle şirkätlärne dä üz qaramağında tota. Qayber çığanaqlar belderüençä, Mortaza Räximov Başqortstanda bıltırğı prezident saylawları çorında, Rusiä citäkçelegenä «Başneft»ne «Ğazprom» qaramağına tapşıraçağı turında wäğdä birgän bulğan ikän. Ä inde prezident bulıp saylanğaç, ul bu wäğdäsen onıtqan imeş. Xäzer inde anıñ xäteren yaxşırtu maqsatında, «Başneft»neñ älegä qädär kürmämeşkä salınğan xilaflıqların tikşerälär, di.
Soñğı könnärdä Başqortstan xakímítlarınıñ başın awırttırğan tağın ber küñelsez xäl, ul da bulsa, Ufağa yänä dä Mäskäwdän Başqortstan Eçke eşlär ministerlığı eşçänlegen tikşerü öçen kilgän zur ber rewiziä törkeme. Bu xaqta xätta atnaqiç könne Ufada Başqortstan Däwlät Cíılışı – Qorıltaynıñ bıyılğı soñğı utırışında da açınıp söylädelär. Däwlät Cíılışı räise urınbasarı Salawat Qusímov üz çığışında Başqortstan Eçke eşlär ministerlığın häm anıñ citäkçesen yaqlap, tağın il citäkçelegenä xat yazılaçağın äytte.
Menä şundí şartlarda prezident Mortaza Räximovnıñ aldağı yazmışı xaqında da törle farazlar eş yañğırí başladı. Berişe xäbärlärgä qarağanda, Räximov äfändene kiläse yıl başında uq pensiägä ozataçaqlar ikän häm Putin yaña qandidatnı täqdim itäçäk digän imeş – mimeşlär işetelgäläsä, ikençe törle xäbärlär buyınça, Mortaza Räximov äle tınıç qına tağın ike yıl üz urınında utırırğa mömkin. Niçek kenä bulsa da, Mäskäw Başqortstanğa aldı – artlı törle rewizorlar cibärep, republík citäkçelegen gel qurqu ruxiätendä häm qısqa dilbegädä totarğa tırışa kebek.
