Accessibility links

Кайнар хәбәр

Zamana keşese – kem ul?


Zamanıbıznıñ kürenekle fälsäfäçese Viktor Çernomırdinnıñ şundıy süzläre bar – Xoteli kak luçşe, a poluçilos' kak vsegda. Yaxşı niätlär belän taşlamalarnı qısqartıp, alar urınına şığırdap torğan tere aqça birep, iqtisatnı nığıtırğa, xalıqnı söyenderergä telägän aqıllı başlar kemnär alar? Menä şul qaharmannarnı tabıp bulmıy bit. Bik şäp häm qüätle firkä oyıştırılğan ide. Zur ömetlär bağlap, şul firkäneñ östän quşıp oyıştırılğanına iğtibar da itmiçä, deputatlar saylandı. Dumağa iñ räsmi firkädän saylanğan deputatlar taşlamalarnı kisä torğan qanun çığardı. Ämma xäzerge tamaşanıñ şöhräten Berdäm rusiäçelär üzlärenä alırğa telämi. Xökümät ğäyeple, töbäklärdäge gubernatorlar eşne bozdı, dilär.

Ä çınnan da, zamana geroyları Mäskäwdäme, töbäktäme ikän? Qızıq bit bu. Tatarstannıñ törle däräcädäge çinovniklarınnan soraştım. Nigä kübräk birmisez kiselgän taşlama urınına aqçalarnı, dip. Ä tegelär äytä, prezident Şäymiev ike tapqır arttırdı bit inde üzebezdän digän öleşen, dilär. Annarı, iñ xätär çığımnar, kompensatsiälär töbäklär cilkäsenä quyılğan, ä aqçalarnıñ iñ zur öleşe töbäktän üzäkkä suırıp alınğan. Dimäk, transportta bilet alırğa, fatir, telefon bäyäsen tülärgä aqçası citmägän pensionerlar şähär, ölkä, respublika başlıqların qızdırsınnar, ä aqça yançığı Mäskäwdä bulsın, dip uylap çığarılğan eş ikän bu.

Änä, Duma deputatı Vladimir Rıjkov närsä yaza. Qısqartılğan taşlamalar öçen kompensatsiälärneñ küläme 30-40 protsent qına, di. Ä qayber keşelär öçen kompensatsiä 10-15 protsent. Qayan citsen ul aqça? Anıñ bit äle buşlay transportta yörep xäzer bötenläy bu östenlektän qolaq qaqqan militsiä, prokuratura, mäxkämä xezmätkärläre bar. Sez küz aldına kiteräsezme – konduktor apa başta ber veteran äbine bilet almağan öçen törtep töşerä. Ä annarı prokuratura xezmätkäre, annan militsionerdan bilet taläp itä başlıy. Yarar, bälki olı gäwdäle militsioner bireşmäs. Ä menä uqıtuçı yäki şäfqät tutaşınıñ aqçası da yuq, taşlaması da bulmağan, kompensatsiäse dä, qarşı torırğa qüäte dä yuq. Mitingka da çıqmıy ul.

Kemne sügärgä? Bolay da aqçalarnı arttırğan öçen Şäymievnımı? Böten Rusiädäge töbäkläreneñ byudjet qotlığın, anı defitsit dip tä äytälär, beläsezme küpme ikänen? 120 milliard sum defitsit kilep çıqqan menä şuşı taşlama kisü häm kompensatsiä taratu arqasında. Taratalar, taratalar – barıber citmi. Udmurtiädä milliard yarım, Çuwaşiä 800 million, Altay krayında 2 milliard yarım sum aqça citmäskä tieş, ägär dä barlıq kompensatsiälärne tüläsäñ. Äle bit ul tüläwlär eläkmägännär bixisap.

Menä şuşı eşne oyıştırğan keşeneñ isemen, familiäsen belep bulmıy. Ämma kilep tuğan wazğiät böten bälä respublikalarda, ölkälärdä dip laf orırğa bik citep tora. Şuña kürä, bu könnärdä milli ğädellek, mädäniät, tel, ruxi baylıq, ğöref-gädät, yäşlärne tärbiäläw digän temalar artqaraq çigende. Zamananıñ çın qaharmannarı fäqirlär häm pensionerlar tügel bit inde. Çın qaharmannar – pärdä artında.

Bügenge tapşıruıbızda yañğırağan apalarnıñ moñ-zarı, Aydar Xälimneñ bügenge kön geroyların ezläwe, iñ töple fikerlär cebenä totınırğa tırışuı sunami waqıtında büränägä totınuçılarnı xäterlätä. Okean östennän taw-taw dulqınnar kilä, alarnı kem quzğatqan – bilgesez. Şundıy qaharmansız, anonim ğämälle könnärdä yäşibez. Teläsä nindi fokusnıñ xikmäten, anıñ niçek eşlängänen häm kiläçäktä ni bulasın belep bula. Ä bügenge xälneñ xikmäte serle häm anıñ axırı bilgesez. Säyer xäl. Astağılar da aptırağan, östägelär dä töşenmi. Xaqiqätne öydä dä añlap bulmıy, mäydanğa çığıp ta mäğnä yuq. Şulay ike arada yäşibez. Küñelle başlanmadı bu yıl.

Rimzil Wäli

XS
SM
MD
LG