Bu könnärdä Tatarstannıñ mäğärif oyışmaları, mädäniät üzäkläre häm, älbättä, milli strukturaları “Tuğan tel” turında törle qäğäzlär yazıp, täqdimnär äzerlilär. Tağı närsä uylap çığarırğa, nindi çara ütkärergä dip baş watularnıñ säbäbe - xalıqara tuğan tele könenä äzerlek. Döres, tatar teleneñ maturlığı, baylığı, anı öyränüneñ kiräklege turında fikerlär april urtasında qızulanıp ala. 26 aprildä, Ğabdulla Tuqaynıñ tuğan könendä, Tatarstanda Tuğan tel bäyräme iğlan itelgän. Bu könne Tuqay häykäle yanında şiğri miting ütä, uramda cıyılğan xalıq aldında şiğerlär, cırlar başqaralar. Mäktäplärdä dä Tuğan tel däresläre ütkärelä.
Şulay da xäzergä tatar teleneñ bügenge xälen añlatırlıq häm üzgärterlek däräcädä ütmi bu çaralar. Bigräk tä şähär yäşläre älege kompaniägä quşılırğa aşıqmıy. Xäyer, aprildä “Tuğan tel” bäyrämen ütkärü soñğı yıllarda ğına räsmiläşterelde. Ana söte belän nindider rux, näsel ise kersä dä, tormış ağımı telne, mädäniätne ciñel tarata dip äytep bulmıy. Nişläpter çit tellärne räxätlänep öyränüçe xäzerge buın tuğan telne öyränergä yäki belgän kileş tä qullanırğa qıyınsına. Menä şul waqıtta xalıqara standartlar häm dönya illäreneñ ürnäge yäşlärgä täesir itä alır ide. Berläşkän millätlär oyışması qararı belän UNESCO tarafınnan 21 fivraldä xalıqara Ana tele köne ütkärelä. Milli-mädäni tormışta qaynawçılar bu xäbärne söyenep qarşı aldı. Menä içmasam bäyräm di alar. Tatarstan xökümäte törle milli-mädäni oyışmalarına häm uqu yortlarına UNESCO däräcäsendä ütkärelä torğan xalıqara Ana tele könendä konferensiälär, seminarlar, kitap kürgäzmäläre, açıq däreslär, tuğan telne belüçelär bäygelären häm başqa şundıy çaralar ütkärergä täqdim itep, maxsus xatlar cibärde. İñ yaxşı täqdimnär respublika külämendäge planğa keräçäk ikän.
İnde şulay itep östän quşıp tuğan telne zurlaw oçraqları da mäğlüm buldı. Döres, ike-öç atna eçendä barlıq çinovniklarnı, mäğärif-mädäniät xezmätkärlären, xucalıq citäkçelären tuğan telne yaratırğa öyrätü real tügel dilär. Xezmät urınnarında, räsmi cıyılışlarda tuğan teldä söyläw bik siräk oçrıy. Xätta Tatarstan xalıqları tellären üsterü turındağı qanun häm programmalar qabul itelgäç tä. İnde xäzer şundıy zur bäyrämgä 19 kön qalğaç ta, eşne närsädän başlarğa digän soraw haman da elenep tora. Qızıqlı eşlär, täqdimnär turında mäğlüm bulğaç ta, sezgä xäbär itärbez. Qazan universitetında, pedagogika universitetında, humanitar institutında açılğan tatar bülekläre studentları kanikullar betkäç tä, tuğan telgä bağışlanğan çaralarnı cäyelderäçäk. Ämma tellärne qullanu, tuğan telne ğämälgä quyu eşendä kanikullar suzılıbraq kitte. Xätta däwlät statusı birgän oçraqta da, respublikalardağı milli tellär haman külägädä qala.
Respublikalarnıñ tellär säyäsäte iñ çeterekle häm awırtqan närsä bulıp qala, “Rossiyskaya gazeta”nıñ sişämbe sanında jurnalist Yelena Novoselovanıñ Qabarda-Balqar respublikasınıñ mäğärif häm fän ministrı Äxmät Şogenov belän äñgämäse basılğan. Mäqäläneñ başında ber respublikanıñ beryulı öç däwlät teleneñ bergä yäşäwe turında yazılğan. Rus, qabarda häm balqar telläre bu respublikada däwlät telläre däräcäsendä mäktäplärdä uqıtıla ikän. Qazan zıyalıları bu mäqäläne uqığanda qayber respublikalardağı tatarlarnı iskä aldı. Menä bit öç däwlät tele bergä yäşi. Faydadan başqa ber zıyan yuq ikän. Dağstanda distägä yaqın milli tellär däwlät statusında buluı mäğlüm, ä Qabarda Balqar respublikasında teläsä nindi mäktäptä balalar qabarda, balqar yäki urıs telendä belem ala, härkem üz teläge belän saylıy ikän. Bilgele inde, balqar yäki qabarda balaları urıs telen su kebek eçä, aksentsız söyläşä, dip äytkän Äxmät Şogenov. Rus ädäbiäte, fizika, informatika häm başqa tögäl fännärne kübräk rusça uqıtunı ministr xuplağan, iñ möhime milli tellärne tiränräk öyränü mömkinlege bar ikän, telägeñ genä bulsın.
Başqortstanda tatar teleneñ statusın tanu häm tellär tigezlegen urnaştıru öçen ürnäk bulırlıq xällär turında yazılğan Rusiäneñ xökümät gazetasında. Birsen genä Xoday dip quana monı işetkän tuğan tel uqıtuçıları. Ä ğädäti tormışta mondıy ideal xällär bik siräk oçrıy. Şulay da däwlät häm xökümät tuğan telgä iğtibar itä ikän, dimäk eçendä canı bulğan keşe öçen tağın ber forsat tua digän süz. Xäzer inde 21 fivralgä qädär bu turıda tağın söyläşergä forsat çıqsın dip ömetlänik.
Albina Zäynulla, Qazan
Şulay da xäzergä tatar teleneñ bügenge xälen añlatırlıq häm üzgärterlek däräcädä ütmi bu çaralar. Bigräk tä şähär yäşläre älege kompaniägä quşılırğa aşıqmıy. Xäyer, aprildä “Tuğan tel” bäyrämen ütkärü soñğı yıllarda ğına räsmiläşterelde. Ana söte belän nindider rux, näsel ise kersä dä, tormış ağımı telne, mädäniätne ciñel tarata dip äytep bulmıy. Nişläpter çit tellärne räxätlänep öyränüçe xäzerge buın tuğan telne öyränergä yäki belgän kileş tä qullanırğa qıyınsına. Menä şul waqıtta xalıqara standartlar häm dönya illäreneñ ürnäge yäşlärgä täesir itä alır ide. Berläşkän millätlär oyışması qararı belän UNESCO tarafınnan 21 fivraldä xalıqara Ana tele köne ütkärelä. Milli-mädäni tormışta qaynawçılar bu xäbärne söyenep qarşı aldı. Menä içmasam bäyräm di alar. Tatarstan xökümäte törle milli-mädäni oyışmalarına häm uqu yortlarına UNESCO däräcäsendä ütkärelä torğan xalıqara Ana tele könendä konferensiälär, seminarlar, kitap kürgäzmäläre, açıq däreslär, tuğan telne belüçelär bäygelären häm başqa şundıy çaralar ütkärergä täqdim itep, maxsus xatlar cibärde. İñ yaxşı täqdimnär respublika külämendäge planğa keräçäk ikän.
İnde şulay itep östän quşıp tuğan telne zurlaw oçraqları da mäğlüm buldı. Döres, ike-öç atna eçendä barlıq çinovniklarnı, mäğärif-mädäniät xezmätkärlären, xucalıq citäkçelären tuğan telne yaratırğa öyrätü real tügel dilär. Xezmät urınnarında, räsmi cıyılışlarda tuğan teldä söyläw bik siräk oçrıy. Xätta Tatarstan xalıqları tellären üsterü turındağı qanun häm programmalar qabul itelgäç tä. İnde xäzer şundıy zur bäyrämgä 19 kön qalğaç ta, eşne närsädän başlarğa digän soraw haman da elenep tora. Qızıqlı eşlär, täqdimnär turında mäğlüm bulğaç ta, sezgä xäbär itärbez. Qazan universitetında, pedagogika universitetında, humanitar institutında açılğan tatar bülekläre studentları kanikullar betkäç tä, tuğan telgä bağışlanğan çaralarnı cäyelderäçäk. Ämma tellärne qullanu, tuğan telne ğämälgä quyu eşendä kanikullar suzılıbraq kitte. Xätta däwlät statusı birgän oçraqta da, respublikalardağı milli tellär haman külägädä qala.
Respublikalarnıñ tellär säyäsäte iñ çeterekle häm awırtqan närsä bulıp qala, “Rossiyskaya gazeta”nıñ sişämbe sanında jurnalist Yelena Novoselovanıñ Qabarda-Balqar respublikasınıñ mäğärif häm fän ministrı Äxmät Şogenov belän äñgämäse basılğan. Mäqäläneñ başında ber respublikanıñ beryulı öç däwlät teleneñ bergä yäşäwe turında yazılğan. Rus, qabarda häm balqar telläre bu respublikada däwlät telläre däräcäsendä mäktäplärdä uqıtıla ikän. Qazan zıyalıları bu mäqäläne uqığanda qayber respublikalardağı tatarlarnı iskä aldı. Menä bit öç däwlät tele bergä yäşi. Faydadan başqa ber zıyan yuq ikän. Dağstanda distägä yaqın milli tellär däwlät statusında buluı mäğlüm, ä Qabarda Balqar respublikasında teläsä nindi mäktäptä balalar qabarda, balqar yäki urıs telendä belem ala, härkem üz teläge belän saylıy ikän. Bilgele inde, balqar yäki qabarda balaları urıs telen su kebek eçä, aksentsız söyläşä, dip äytkän Äxmät Şogenov. Rus ädäbiäte, fizika, informatika häm başqa tögäl fännärne kübräk rusça uqıtunı ministr xuplağan, iñ möhime milli tellärne tiränräk öyränü mömkinlege bar ikän, telägeñ genä bulsın.
Başqortstanda tatar teleneñ statusın tanu häm tellär tigezlegen urnaştıru öçen ürnäk bulırlıq xällär turında yazılğan Rusiäneñ xökümät gazetasında. Birsen genä Xoday dip quana monı işetkän tuğan tel uqıtuçıları. Ä ğädäti tormışta mondıy ideal xällär bik siräk oçrıy. Şulay da däwlät häm xökümät tuğan telgä iğtibar itä ikän, dimäk eçendä canı bulğan keşe öçen tağın ber forsat tua digän süz. Xäzer inde 21 fivralgä qädär bu turıda tağın söyläşergä forsat çıqsın dip ömetlänik.
Albina Zäynulla, Qazan
