Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ häm Ğiraq citäkçeläre Ğiraqtan çit il ğäskärlären çığarırğa äle irtä dip sanıy


Ğiraqnıñ waqıtlı prezidentı Ğazi äl-Yawar Ğiraqtağı çit il ğäskärläre sanı yıl axırına taba kimetelä başlarğa mömkin, läkin alarnı tulısınça çığaru kötelmi, dip belderde. Quşma Ştatlarnıñ däwlät sekretare Condoleezza Rice ta, yäkşämbedä Ğiraqta ütkän saylawlarda millionlağan keşe qatnaşuğa qaramastan, andağı 170 meñ çit il ğäskären çığaru turında söylärgä älegä irtäräk dide. Bu fiker belän belgeçlär dä kileşä.

Uzğan yäkşämbedä Ğiraqta ütkän saylawlardan soñ qayber amerikan kongressmennarı Ğiraqtan ğäskär çığaruğa äzerlänä başlarğa çaqırğan belderülär yasadı.

Ğiraqnıñ waqıtlı prezidentı Ğazi äl-Yawar, qayber çit il ğäskärläre şuşı yıl axırına qaytıp kitä ala, läkin bar ğäskärlärne çığarırğa äle irtä, Ğiraqnıñ iminlek köçlärenä wazğiätne üz qulına alu öçen kübräk waqıt kiräk dide:

Audio (Ğazi äl-Yawar)

"Ğiraqnıñ iminlek köçlären häm ğäskärlären öyrätü eşläre şulay plan nigezendä barsa, yıl axırına bez çit il xärbilären kimetä başlıy alabız. Alar üzläre dä öylärenä qaytırğa teli, Ğiraqta axırğa qädär qalırğa telämi, häm monı bez dä telämibez."

Quşma Ştatlarnıñ däwlät sekretare Condoleezza Rice yäkşämbedä Ğiraqta ütkän saylawlarnı xälitkeç waqiğa dip atadı. Yevropa häm Yaqın könçığışqa säfär çığır aldınnan yasağan çığışında Rice bu saylawlar xalıqara cämäğätçelekkä Ğiraq xalqına yärdäm itü öçen yaña mömkinlek aça dide. Berük waqıtta Rice Ğiraqtağı 150 meñläp amerikan xärbien çığara başlarğa äzerlänü täqdimnären kire qaqtı. Ğiraqtan kitü turında söylärgä äle irtä, başta Ğiraq xärbilären öyrätergä, üz iminlegen üzläre täemin iterlek däräcägä citkerergä kiräk dide ul:

Audio (Condoleezza Rice)

"Ğiraqnıñ iminlek köçläre äle yäş, läkin kilgän xäbärlärgä kürä bik tiz üsä baralar, üzlärendäge demokratik üzgäreşlärne xuplıylar. Axır çiktä ğiraqlılar üz ireklege öçen üzläre köräşergä tieş."

Ğiraqtan ğäskär çığarırğa äle irtä digän fiker belän belgeçlär dä kileşä. Londondağı strategik tikşerenülär institutı belgeçe Toby Dodge süzlärençä, çit il ğäskärläre Ğiraqta qala birgändä, ğisyançılarğa suğışçılar tuplaw älbättä ciñelräk. Şuña da qaramastan Ğiraqtağı koalitsiä köçläre äle tağın kimendä 5 yıl kiräk bulır di ul:

Audio (Toby Dodge)

"Bu bik awır wazğiät, çit il xärbiläre kitsä, andağı köç qullanular artaçaq qına. Şuña kürä, çit il xärbiläre xalıqnıñ küpçelegendä näfrät uyatsa da, aldağı 5 yılda alarnı çığaru döres bulmas ide. Çit il xärbiläre awırlıqlar tudırsa da, alar anda kiräk."

Dodge, yäkşämbedä ütkän saylawlar nigezendä aşığıç näticälär yasamasqa kiñäş itä. İlneñ könyaq häm tönyağında xalıq tawış birüdä äwzem qatnaşsa da, sönnilär yäşägän töbäklärdä qatnaşu däräcäse tübän ide. Şul uq sönnilär öçpoçmağı dip atalğan töbäktä xäzer xakimiät buşlığı. Anı Ğiraq räsmiläre dä, amerikan xärbiläre dä, ğisyançılar da kontrol itmi. Şul uq waqıtta Dodge süzlärençä, ğisyançılarnı köç belän genä ciñep bulmıy, saylawdan çittä qalğan töbäklärne cämğiätkä qaytaru öçen söyläşülär alıp barırğa turı kiläçäk.

Ul arada New York Times gäzite çärşämbe sanında yazuınça, xäzer citäkçelärdä Ğiraqtağı meñlägän amerikan xärbien Ğiraq xärbilären öyrätü eşenä cigü niäte bar. Ber yaqtan bu ğisyançılarğa qarşı köräşne zäğiflätsä dä, ikençe yaqtan cawaplılıqnı ğiraqlılarnıñ üzlärenä tapşıruda alğa qarağan ber adım bulır dip sanala.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG