Yevropa Mäxkämäse çeçennärne ütergän Rusiä xakimiätlären xökem itte

Strasburg mäxkämäse Rusiäne xärbi operatsiäläre waqıtında üterelüçe sivillärneñ keşe xoquqların bozuda ğäyeple dip taptı.Yevropa Keşe Xoquqları Mäxkämäse berençe märtäbä mondıy qarar çığardı. 6 çeçen 1999 häm 2000nçe yıllardağı bombalawlar waqıtında yaqınnarınıñ üterelüe öçen Mäskäwne ğäyepläde. Çeçennärne Yevropa Xoquq yaqlawçılar Üzäge wäkillek itte . Üzäk, London Metropolitan Univesitetında urnaşqan. Mäxkämädäge 7xakimneñ berse rus ide. Qararlar ber tawıştan qabul itelgän. Rusiä xakimiätläre 1950-nçe yılğı Yevropa Keşe Xoquqları Konvensiäsenä kürä qorbannarnıñ yaqınnarınıñ xoquqların bozğan. Rusiä 45ildän torğan Yevropa Şurasınıñ äğzası bularaq konvensiäne ütärgä tieş. Yevropa Mäxkämäsendä Rusiä wäkile Pavel Laptev İnterfax agentlığına Rusiä xökem qararın nıqlap tikşergännän soñ ğına , apilitasiä turında qarar biräçäk dip äytte Mäxkämä Magomet Xaşiyev häm Roza Akayevanıñ yaqınnarı 2000nçe yılda şiklänelgän suğışçılarnı ezläp yöregän Rusiä xärbiläre tarafınnan cäberlänep üterelde digän qarar qabul itte. Mäxkämä Rusiä bu ike sivilneñ üterelü eşen ciddi räweştä tikşermägän häm bik soña qalğan dip belderde. Mäxkämä şulayuq Madka İsayeva, Zina Yusupova häm Libkan Bazayevanıñ yaqınnarı üterelde häm alarnıñ yort milege hava höcümendä yuqqa çığarıldı digän näticägä kilde.Bu bombalau 1999nçe yılnıñ üktäberendä buldı. Sivil xalıq suğış belän xarabägä äylängän Çeçnädän kürşe İnguşetiägä ağıldı . Xakimiätlär sivillär öçen imin koridor wäğdä itkän ide. Ämma xalıq çikneñ yabıq buluın kürep kire qayta başlağaç , xärbi oçqıçlar alarğa ut açtı. Distälärçä keşe häläk buldı, yaralandı. Rusiä xakimiätläre soñraq bez xalıqnı tügel ä ğıysyançılarnıñ yäk maşinasın hädäf itep aldıq dip aqlanırğa tırıştı.Mäxkämä raketalar barlıqqa kitergän meñnnärçä şrapnel 3çaqırımnan artıq urınğa cäyelde, şul çaqta anda bulğan keşe ülem qurqınıçı astında ide dip belderde. Mäxkämä 2000nçe yılnıñ fevralendä Katır Yurtta oçqıçlarnıñ bombalauında ulı häm 3 plimennige häläk bulğan Zara İsayevağa kürgän ziannarın kompensatsiäläde . Finans kompensatsiälräe 16meñ dollardan alıp 33meñ dollarğa qädär. Rusiä xökümäte köç qullanu aqlana digän argument alğa sörsä dä, Mäxkämä xärbi operatsiälär sivil xalıqnıñ iminlegen küzdä totırğa tieş ide digän qarşı argument qullandı. Mäxkämägä möräcäğät itkän,çeçennärneñ londonlı advokatlarınnan berse Philip Leach süzlärençä, mäxkämä qararları Rusiäneñ Çeçnädä ayausız köç qullanuın , sivil xalıqnıñ tormışın sanğa suqmıwın kürsätte. Yevropa Mäxkämäseneñ Rusiäne cawapqa tartuı bik möhim häm bu däwam itäçäk dip äytte londonlı xoquqçı. Yuğarıda äytep kitkän 6 mäsälä, Çeçnä belän bäyleneşle 120läp möräcäğätneñ berençe öleşe ide färidä xämit