Berläşkän millätlärneñ Venada urnaşqan Narkotiklarnı kontrol itü idaräse başlığı Pavel Pachta çärşämbedä telefon aşa Azatlıqqa bolarnı äytte:
Audio (Pavel Pachta)
"Uzğan 2004 yılda Äfğanstanda citeşterelgän äfyun küläme 4200 tonnağa citte. Aldağı yıl belän çağıştırğanda 17%qa kübräk. Mäk basuları da arttı."
Pachta süzlärençä, dönyadağı bar heroinıñ dürttän-öçe Äfğanstanda citeşterelä. Şunıñ öçtän-bere Üzäk Aziä illärenä kitä. Könbatış Yevropada heroin qullanuçılar sanı kimi barsa, Könçığış Yevropa, elekke sovet illärendä, kiresençä, arta bara. Ä menä iñ qurqınıç wazğiät – Rusiädä.
Audio (Pavel Pachta)
"Rusiädäge wazğiät bik ayanıç. Heroin qullanuçılar sanı belän Rusiä Yevropada berençe urınğa çıqtı. Anda xäzer millionğa yaqın andıy keşe bar."
Xisapta äytelgänçä, Äfğanstannıñ narkotik käsepçeläre xäzer heroin yasaw öçen çimal bulğan matdäne import itä başlağan. Ul äfyunğa qarağanda azraq urın ala, anı yäşerü dä ciñelräk. Berük waqıtta Üzäk Aziädä röxsätsez kertelgän, heroin yasawda qullanıla torğan serkäneñ küläme artuı küzätelä.
Narkotiklarnı kontrol itü idaräse äfğannarnı mäk üsterüdän bizderü programnarın tağı da kiñäytergä çaqıra. Bar mäsälä şunda - monıñ öçen aqça citmi, digän sıltawlarnı, idarä äzğası Melvin Levitsky kire qaqtı. Anıñ süzlärençä, Äfğanstan räsmiläre, narkotik belän käsep itüçelär östennän kontrol urnaştırmıy torıp, bu programnarnıñ faydası bik az bulaçaq:
Audio (Melvin Levitsky)
"Ägär sineñ tärtip saqlaw köçeñ, töbäktäge kontroleñ citärlek bulmasa, bernindi programnar eşlämiäçäk, çönki qarşı taraf sine köç belän ciñäçäk. Bar mäsälä şunda, aqça citmäwdä tügel."
Xisapta äytelgänçä, 4 yıl elek buldırılğan "Topaz" operatsiäse küpmeder näticä birgän. Äfğanstan xakimiätläre kürşe illär belän xezmättäşlek itep, çimal äyläneşenä kirtä quyarğa tırışa. Tik bar tişeklär dä yabılıp betmägän. Misal öçen, İdarä belgeçläre fikerençä, maxsus serkäneñ zur öleşe Äfğanstanğa Paqstannıñ Karaçi portı aşa kilä. Uzğan yıl qulğa alınğan ber genä yöktä 375 litr şundıy serkä tabılğan ide.
Äfğan prezidentı Xämit Karzainıñ xökümäte narkotiklarnı citeşterü, üsterü, satularnı tıyğan 10 yıllıq program qabul itte. Bik yaxşı di Melvin Levitsky, ämmä Karzai xökümäte anı üze genä, xalıqara yädämsez ğämälgä quya almıy. Anıñ belän Äfğanstannıñ Berläşkän Millätlärdäge wäkile Möxämmät Yunus Bazel dä kileşä:
Audio (Möxämmät Yunus Bazel)
"Xalıqara cämäğätçelek terrorçılıqqa, Äl-Qaidägä qarşı köräşüdä yärdäm itte. Ansız Äfğan xökümäte monı eşli almas ide, räxmät. Läkin xäzer ilneñ infrastrukturasın torğızuğa, eş urınnarı buldıruğa, yullar tözügä, säwdä, kommersiägä iğtibar arttırırırğa kiräk."
Äfğannarnı äfyun citeşterüdän bizderü öçen berençe näübättä näq menä şularnı eşlärgä kiräk digän qaraş bar. Küptän tügel, Äfğanstannıñ narkotik kontrole öçen cawaplı yaña ministrı Xäbibulla Qaderi, xökümät narkotik belän käsep itüçelärgä, äfunnnan heroin citeşterü laboratoriälärenä qarşı politsiä ğämällären waqıtlıça kimetep tora digän belderü yasağan ide.
-Ali Gilmi
Audio (Pavel Pachta)
"Uzğan 2004 yılda Äfğanstanda citeşterelgän äfyun küläme 4200 tonnağa citte. Aldağı yıl belän çağıştırğanda 17%qa kübräk. Mäk basuları da arttı."
Pachta süzlärençä, dönyadağı bar heroinıñ dürttän-öçe Äfğanstanda citeşterelä. Şunıñ öçtän-bere Üzäk Aziä illärenä kitä. Könbatış Yevropada heroin qullanuçılar sanı kimi barsa, Könçığış Yevropa, elekke sovet illärendä, kiresençä, arta bara. Ä menä iñ qurqınıç wazğiät – Rusiädä.
Audio (Pavel Pachta)
"Rusiädäge wazğiät bik ayanıç. Heroin qullanuçılar sanı belän Rusiä Yevropada berençe urınğa çıqtı. Anda xäzer millionğa yaqın andıy keşe bar."
Xisapta äytelgänçä, Äfğanstannıñ narkotik käsepçeläre xäzer heroin yasaw öçen çimal bulğan matdäne import itä başlağan. Ul äfyunğa qarağanda azraq urın ala, anı yäşerü dä ciñelräk. Berük waqıtta Üzäk Aziädä röxsätsez kertelgän, heroin yasawda qullanıla torğan serkäneñ küläme artuı küzätelä.
Narkotiklarnı kontrol itü idaräse äfğannarnı mäk üsterüdän bizderü programnarın tağı da kiñäytergä çaqıra. Bar mäsälä şunda - monıñ öçen aqça citmi, digän sıltawlarnı, idarä äzğası Melvin Levitsky kire qaqtı. Anıñ süzlärençä, Äfğanstan räsmiläre, narkotik belän käsep itüçelär östennän kontrol urnaştırmıy torıp, bu programnarnıñ faydası bik az bulaçaq:
Audio (Melvin Levitsky)
"Ägär sineñ tärtip saqlaw köçeñ, töbäktäge kontroleñ citärlek bulmasa, bernindi programnar eşlämiäçäk, çönki qarşı taraf sine köç belän ciñäçäk. Bar mäsälä şunda, aqça citmäwdä tügel."
Xisapta äytelgänçä, 4 yıl elek buldırılğan "Topaz" operatsiäse küpmeder näticä birgän. Äfğanstan xakimiätläre kürşe illär belän xezmättäşlek itep, çimal äyläneşenä kirtä quyarğa tırışa. Tik bar tişeklär dä yabılıp betmägän. Misal öçen, İdarä belgeçläre fikerençä, maxsus serkäneñ zur öleşe Äfğanstanğa Paqstannıñ Karaçi portı aşa kilä. Uzğan yıl qulğa alınğan ber genä yöktä 375 litr şundıy serkä tabılğan ide.
Äfğan prezidentı Xämit Karzainıñ xökümäte narkotiklarnı citeşterü, üsterü, satularnı tıyğan 10 yıllıq program qabul itte. Bik yaxşı di Melvin Levitsky, ämmä Karzai xökümäte anı üze genä, xalıqara yädämsez ğämälgä quya almıy. Anıñ belän Äfğanstannıñ Berläşkän Millätlärdäge wäkile Möxämmät Yunus Bazel dä kileşä:
Audio (Möxämmät Yunus Bazel)
"Xalıqara cämäğätçelek terrorçılıqqa, Äl-Qaidägä qarşı köräşüdä yärdäm itte. Ansız Äfğan xökümäte monı eşli almas ide, räxmät. Läkin xäzer ilneñ infrastrukturasın torğızuğa, eş urınnarı buldıruğa, yullar tözügä, säwdä, kommersiägä iğtibar arttırırırğa kiräk."
Äfğannarnı äfyun citeşterüdän bizderü öçen berençe näübättä näq menä şularnı eşlärgä kiräk digän qaraş bar. Küptän tügel, Äfğanstannıñ narkotik kontrole öçen cawaplı yaña ministrı Xäbibulla Qaderi, xökümät narkotik belän käsep itüçelärgä, äfunnnan heroin citeşterü laboratoriälärenä qarşı politsiä ğämällären waqıtlıça kimetep tora digän belderü yasağan ide.
-Ali Gilmi