Accessibility links

Кайнар хәбәр

Masxadovnı üterü Rusiägä ni birä?


Rusiä citäkçelege ciñü tantana itä - Aslan Masxadovnıñ ülemen alar, terror artında toruçı citäkçene yuq itü dip bäyäli häm bu Çeçnädäge suğışnı beterügä yardäm itäçäk dip belderä. Ämma bäysez küzätüçelär fikerençä, Masxadovnı üterü belän anda nizaqqa säyäsi çişeleş tabu öçen mömkinleklär dä taraya.

Ülemenä qädär berniçä genä kön aldan Aslan Masxadov "Azatlıq" radiosına, üzeneñ Çeçnädäge suğışnı tuqtata aluğa ışanuın belderep, monıñ öçen ike yaqnıñ da yuğarı citäkçelärenä bergä utırıp söyläşü dä citä digän ide.

Audio, Aslan Masxadov

"Bez bu suğışnı beterü öçen küzgä-küz qarap 30 minut eçendä söyläşü dä citä dip uylıybız häm monı inde berniçä märtäbä täqdim dä itep qaradıq. Rusiä prezidentına çäçännärneñ ni teläwen añlatu kiräk, ul monı bötenläy belmi dip äytä alam. Bezgä isä Putin awızınnan Rusiäneñ Çeçnädä ni teläwen belü dä bik möhim, bez dä monı belmibez" digän ide "Azatlıq" radiosına elekke çäçän prezidentı märxüm Aslan Masxadov. Anıñ şuşı süzläre dönyağa bäyän itkän soñğı belderüe buldı - sişämbedä Rusiä xärbiläre anıñ Groznıy yanındağı Tolstoy Yurt awılında yuq itelüen belderde. Mäskäw Kremle Masxadovnıñ solıx täqdimnärenä inde küptännän bernindi dä cawap birep tormıy. Häm anıñ ülemen dä Rusiäneñ yuğarı citäkçelege üzeneñ zur ciñüe dip, terror artında toruçı citäkçelärneñ bersen üterü bularaq bäyäli. Läkin bäysez küzätüçelär fikerençä, Aslan Masxadovnı üterep Mäskäw Çeçnädä mömkin söyläşülär alıp bara alırlıq möhim citäkçedän mäxrüm qaldı. Bu Rusiä häm Çeçnä arasındağı mönäsäbätlärneñ kiläçägenä bernindi dä yaxşı yoğıntı yasamayaçaq, xäzer inde Rusiä citäkçeläre çäçän qarşılığındağı küpkä radikal''räk keşelär, äytik Şamil Basaev, Doku Umarov kebeklär belän eş itärgä tieş bulaçaq, ä alar bötenläy başqa fälsäfä keşeläre dip isäpli, misal öçen, "Azatlıq" radiosınıñ Tönyaq Kavkaz xezmäte mödire Aslan Dukaev:

Audio, Aslan Dukaev

"Radikallar isä Rusiä belän solıx telämi, alar suğışnı ciñügä qädär alıp baru yağında. Masxadov Çeçnäneñ saylanğan prezidentı buldı, anı çäçännärneñ qanuni citäkçese dip atarğa mömkin ide. Qalğan xärbi başlıqlarnıñ berse dä çäçän xalqınıñ qanuni wäkile bula almıy. Şulay itep wäzğiat çişeleşsez diärgä mömkin, di "Azatlıq" radiosınıñ Tönyaq Kavkaz xezmätennän Aslan Dukaev. Küzätüçelär şulay uq, bar citeşsezleklärenä qaramastan, Aslan Masxadovnıñ başqa çäçän citäkçeläre belän çağıştırğanda, ike östenlege bar ide. Berençedän, ul zamanında saylanıp Çeçnäneñ prezidentı bulğan keşe, dimäk, anıñ qanuni yaqtan da abruyı zur ide. İkençedän, soñğı yıllarda Masxadov federallarğa qarşı suğışsa da, anıñ sovet qorallı köçlärendä üskän keşe bularaq, ikençe yaq belän urtaq tel taba alu ixtimalı da zurraq ide. Xäzer inde çäçän qarşılığında söyläşerlek keşe qalmadı bulıp çığa. Mäğlüm tatar ğalime, cämäğät eşleklese İndüs Tahirov fikerençä, näq menä şuña kürä Masxadovnı üterü ul Rusiäneñ üze öçen dä yuğaltu bulıp tora:

Audio, İndüs Tahirov

Çeçnädäge wäzğiatne küzätep baruçılar, Masxadovnıñ üleme anıñ citäkçelegendäge köçlärneñ xäzer tağın da wağraq kisäklärgä bülenüenä kiterep, alarnı kontrol'' itü inde bik awır bulaçaq digän faraz belderä. Masxadovnıñ Londondağı wäkile Äxmät Zakaev "Azatlıq" radiosına bu uñaydan bolay dide:

Audio, Äxmät Zakaev

"Taktika häm suğış alımnarı üzgärerme? Min, üzgärer dip uylıym häm berük waqıtta qurqam da, çönki Kremlneñ bar nigezlänmägän ğäyepläwlärenä qaramastan, Masxadov ber yomşartuçan faktor bulıp tora ide. Ul, Rusiäneñ maxsus köçläre qullanğan alımnarnı çäçännär yağınnan da cawap bularaq qullanırğa omtılğan radikal''lärne totıp tordı. Masxadovnıñ üleme xäzer alarnı bu mäs''älädä irekle itä" di çäçän qarşılığınıñ Londondağı wäkile Äxmät Zakaev. Anıñ süzlärençä, märxüm Masxadov citäklägän Däwlätne saqlaw komitetı berniçä kön eçendä cıyılıp, anıñ urınına kem bilgelänüen xäbär itäçäk.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG