"Ütep kerüçän atom qoralı" digän isem alğan bu qoralnıñ awırlığı berniçä distä kilogram ğına bulsa da, şartlaw qüäte berniçä kilotonna täşkil itäçäk. Ğädäti şartlatqıçtan ayırmalı bularaq ul cir astına ütep kerep, nığıtılğan bunkerlarnı tar-mar itä alaçaq. Qayber belgeçlär, küläme zur bulmasa da, mondıy şartlawdan soñ şaqtıy köçle nurlanış taralırğa mömkin di. Xäyer, Washingtonda ütkän tıñlawlar waqıtında Sam Nunn texnik neçkäleklärgä tügel, mäsäläneñ ğömümi teoretik yaqlarına tuqtaldı:
Audio (Sam Nunn)
"Minemçä, bu qoralnı yasawğa qotıçqıç zur aqça tügeläçäk, faydası bik az bulaçaq. Min moña qarşı. Bez yaña atom qoralı tözü turında tügel, bulğanın beterü turında uylarğa tieş. Üzebez monı eşlämäsäk, başqa illärne künderü awır bulaçaq."
Zamanında senatnıñ qoral komitetın citäklägän Sam Nunn 15 yıl elek senator Richard Lugar belän Nunn-Lugar iseme belän tanılğan qanun ölgese äzerlägän ide. Şuşı program qısalarında Rusiä, başqa elekke sovet illäre üzläreneñ artıq atom, biologik, ximik qoralınnan arındı.
Nunn süzlärençä, bu programnan soñ Rusiä belän Quşma Ştatlar atom qoralın çikläw ölkäsendä möhim adımnar yasağan. Küptän tügel Bratislavada ütkän sammitta Bush häm Putin atom qoralınıñ terrorçılar qulına elägü ixtimalın citdi qurqınıç dip bäyälägän. Tik bu qurqınıçnı kimetü yulındağı bürokratik kirtälär äle dä alınmağan, monı barı tik ike prezident eşli ala, di Sam Nunn:
Audio (Sam Nunn)
"Bu kirtälärne ike prezident alırğa tieş. Älegä alar monı eşlämäde. Monıñ öçen Putin belän Bush cawaplı. Çönki bu häm Rusiä, häm Amerika xalqı mänfäğätendä."
Üzeneñ çığışında Nunn atom qoralınıñ oçraqlı qullarğa, cawapsız xökümätlärgä elägü, yä isä urınsız qullanu ixtimalların sanadı. Här oçraqta monıñ ikelätä näticäse bulaçaq, di ul. Ber yaqtan, qotıçqıç ülem häm cimerelülär. İkençe yaqtan, här il üzeneñ qoralın nığraq saqlarğa tırışaçaq.
Nunn süzlärençä, atom saqlanmalarına mondıy yanawlar bulğanda Rusiä häm Quşma Ştatlar qul quşırıp utıra almıy, iñ otışlı yul – qoral saqlanmaların saqlaw:
Audio (Sam Nunn)
"Bu materiallar saqlanmadan çığıp terrorçılar qulına eläksä – eşlär xarap. İñ ciñele – çığanaqnı saqlaw. Monıñ öçen illär üzara xezmättäşlek itergä, bu eşneñ matdi yağın xästärlärgä tieş."
Sam Nunn süzlärençä, ägär şuşı qorallarnıñ berse genä dä yaxşılap saqlanmasa, qotıçqıç qaza bulırğa mömkin.
-Ali Gilmi
Audio (Sam Nunn)
"Minemçä, bu qoralnı yasawğa qotıçqıç zur aqça tügeläçäk, faydası bik az bulaçaq. Min moña qarşı. Bez yaña atom qoralı tözü turında tügel, bulğanın beterü turında uylarğa tieş. Üzebez monı eşlämäsäk, başqa illärne künderü awır bulaçaq."
Zamanında senatnıñ qoral komitetın citäklägän Sam Nunn 15 yıl elek senator Richard Lugar belän Nunn-Lugar iseme belän tanılğan qanun ölgese äzerlägän ide. Şuşı program qısalarında Rusiä, başqa elekke sovet illäre üzläreneñ artıq atom, biologik, ximik qoralınnan arındı.
Nunn süzlärençä, bu programnan soñ Rusiä belän Quşma Ştatlar atom qoralın çikläw ölkäsendä möhim adımnar yasağan. Küptän tügel Bratislavada ütkän sammitta Bush häm Putin atom qoralınıñ terrorçılar qulına elägü ixtimalın citdi qurqınıç dip bäyälägän. Tik bu qurqınıçnı kimetü yulındağı bürokratik kirtälär äle dä alınmağan, monı barı tik ike prezident eşli ala, di Sam Nunn:
Audio (Sam Nunn)
"Bu kirtälärne ike prezident alırğa tieş. Älegä alar monı eşlämäde. Monıñ öçen Putin belän Bush cawaplı. Çönki bu häm Rusiä, häm Amerika xalqı mänfäğätendä."
Üzeneñ çığışında Nunn atom qoralınıñ oçraqlı qullarğa, cawapsız xökümätlärgä elägü, yä isä urınsız qullanu ixtimalların sanadı. Här oçraqta monıñ ikelätä näticäse bulaçaq, di ul. Ber yaqtan, qotıçqıç ülem häm cimerelülär. İkençe yaqtan, här il üzeneñ qoralın nığraq saqlarğa tırışaçaq.
Nunn süzlärençä, atom saqlanmalarına mondıy yanawlar bulğanda Rusiä häm Quşma Ştatlar qul quşırıp utıra almıy, iñ otışlı yul – qoral saqlanmaların saqlaw:
Audio (Sam Nunn)
"Bu materiallar saqlanmadan çığıp terrorçılar qulına eläksä – eşlär xarap. İñ ciñele – çığanaqnı saqlaw. Monıñ öçen illär üzara xezmättäşlek itergä, bu eşneñ matdi yağın xästärlärgä tieş."
Sam Nunn süzlärençä, ägär şuşı qorallarnıñ berse genä dä yaxşılap saqlanmasa, qotıçqıç qaza bulırğa mömkin.
-Ali Gilmi