Çernobıl'' hälakätenä inde 19 yıl ütsä dä, anıñ xätär näticäläre belän köräş iñ zur zian kürgän Ukraina häm Belarus''tä äle haman da däwam itä. Atom stansiäse üze Ukrainada urnaşqan bulsa da, töp qorban kürşe Belarus'' buldı, 1986-nıñ 26-nçı april irtäsendä cillär könyaqtan tönyaqqa taba isü säbäple Çernobıl'' şartlawı näticäsendä kütärelgän nurlanışlı tuzannıñ 70-läp protsentı näq menä Belarus''kä kitep bardı häm anıñ öçtän ber öleşen pıçrattı. Ul çaqta anda million yarım keşe, şul isäptän 420 meñ bala yäşi ide. Minskidä urnaşqan "Strategiä" üzäge belgeçe Valeri Karbaleviç süzlärenä qarağanda, Çernobıl'' qazasınıñ çirattağı yıllığın bilgeläw inde ğädäti ber küreneşkä äylänep bara - prezident Aleksandr Lukaşenka zian kürgän töbäklärgä barıp qayta, ä oppozitsiä xökümätneñ bu ölkädäge buldıqsız säyäsäten tänqitli.
Audio, Valeri Karbaleviç
"Bügen oppozitsiä keşelärne prezident idaräse urnaşqan bina yanına cıyılıp, anda üz täqdim wä taläplären qaldıruğa öndäde. Annarı inde, keşelär şähärneñ başqa ber öleşendä cıyılıp anda matäm çaraların ütkärügä çaqırulı" di Minskidäge belgeç Valeri Karbaleviç. Çernobıl'' hälakäteneñ yıllığı Belarus''tä şulay da zur säyäsi ähämiatkä iä. Sovet xakimiate atom stansiäsendäge şartlaw häm nurlanışnıñ Belarus''kä taraluı xaqında berniçä kön däşmi tordı häm bu şul çordağı cämğiatneñ yabıq yäşäwen taswirlağan ber bilgegä äylände. Belarus'' oppozitsiäse bu könne xäzer prezident Lukaşenkanıñ sovet yabıqlığına xas säyäsäten tänqitläw öçen faydalana. Hälakättän soñ inde şaqtıy waqıt ütep, xalıq xäterendä ul äkrenläp sürelä başlasa da, 19 yıl elek bulğan faciğä Belarus'' öçen zur ber iqtisadi, sotsial, säyäsi, xätta äxlaqi problema bulıp qala. Valeri Karbaleviç:
Audio, Valeri Karbaleviç
"Problema berqaya da kitmäde, ul qala birä. Anıñ bar tiskäre näticäläre haman da biredä. Problemalar arta bara, ä menä cämäğätçelekneñ moña iğtibarı isä torğan sayın kimi diärgä dä bula. Häm däwlät iğtibarı da kimi" di Minskidäge "Strategiä" üzäge xezmätkäre Valeri Karbaleviç. Çernobıl'' hälakäteneñ ärnüle xatiräläre sürelä barunıñ misalı bulıp Belarus'' xökümäteneñ ildä yaña atom stansiäsen qoru niäte belän çığuı da raslıy, berniçä yıl elek monı küz aldına da kiterep bulmas ide, di Karbaleviç. Belarus'' xakimiate üzeneñ şuşı niäten, Rusiädän satıp alğan gazğa bik bäyle bulmaw, ilneñ üzendä energiä çığanaqları buldıru kiräklege belän añlata. Çernobıl''däge atom stansiäsendä 31 keşeneñ şunda uq hälak buluına, qalğan meñlägän keşeneñ soñraq nurlanıştan ülüenä kitergän şartlaw tarixta yırağayğan sayın, atom stansiäläre tudırğan qurqınıç ta xalıqta onıtıla bara. Ä menä Xalıqara sälämätlek saqlaw oyışması mäğlümatına qarağanda, nurlanıştan pıçranğan ölkälärdä balalar arasında qalqansıman bizneñ şeşüe kinät artıp kitkän. Qaza näticäsendä ülüçelär sanın tögäl açıqlaw mömkin tügel, çönki andıy şeşlär nurlanış qağılğan keşelärdä yıllar däwamında üsä ala. Belgeçlär, qalqansıman biz awırularınıñ üseşe 2006-nçı-2020-nçe yıllar arasına turı kiläçäk dip farazlıy.
Kärim Kamal
Audio, Valeri Karbaleviç
"Bügen oppozitsiä keşelärne prezident idaräse urnaşqan bina yanına cıyılıp, anda üz täqdim wä taläplären qaldıruğa öndäde. Annarı inde, keşelär şähärneñ başqa ber öleşendä cıyılıp anda matäm çaraların ütkärügä çaqırulı" di Minskidäge belgeç Valeri Karbaleviç. Çernobıl'' hälakäteneñ yıllığı Belarus''tä şulay da zur säyäsi ähämiatkä iä. Sovet xakimiate atom stansiäsendäge şartlaw häm nurlanışnıñ Belarus''kä taraluı xaqında berniçä kön däşmi tordı häm bu şul çordağı cämğiatneñ yabıq yäşäwen taswirlağan ber bilgegä äylände. Belarus'' oppozitsiäse bu könne xäzer prezident Lukaşenkanıñ sovet yabıqlığına xas säyäsäten tänqitläw öçen faydalana. Hälakättän soñ inde şaqtıy waqıt ütep, xalıq xäterendä ul äkrenläp sürelä başlasa da, 19 yıl elek bulğan faciğä Belarus'' öçen zur ber iqtisadi, sotsial, säyäsi, xätta äxlaqi problema bulıp qala. Valeri Karbaleviç:
Audio, Valeri Karbaleviç
"Problema berqaya da kitmäde, ul qala birä. Anıñ bar tiskäre näticäläre haman da biredä. Problemalar arta bara, ä menä cämäğätçelekneñ moña iğtibarı isä torğan sayın kimi diärgä dä bula. Häm däwlät iğtibarı da kimi" di Minskidäge "Strategiä" üzäge xezmätkäre Valeri Karbaleviç. Çernobıl'' hälakäteneñ ärnüle xatiräläre sürelä barunıñ misalı bulıp Belarus'' xökümäteneñ ildä yaña atom stansiäsen qoru niäte belän çığuı da raslıy, berniçä yıl elek monı küz aldına da kiterep bulmas ide, di Karbaleviç. Belarus'' xakimiate üzeneñ şuşı niäten, Rusiädän satıp alğan gazğa bik bäyle bulmaw, ilneñ üzendä energiä çığanaqları buldıru kiräklege belän añlata. Çernobıl''däge atom stansiäsendä 31 keşeneñ şunda uq hälak buluına, qalğan meñlägän keşeneñ soñraq nurlanıştan ülüenä kitergän şartlaw tarixta yırağayğan sayın, atom stansiäläre tudırğan qurqınıç ta xalıqta onıtıla bara. Ä menä Xalıqara sälämätlek saqlaw oyışması mäğlümatına qarağanda, nurlanıştan pıçranğan ölkälärdä balalar arasında qalqansıman bizneñ şeşüe kinät artıp kitkän. Qaza näticäsendä ülüçelär sanın tögäl açıqlaw mömkin tügel, çönki andıy şeşlär nurlanış qağılğan keşelärdä yıllar däwamında üsä ala. Belgeçlär, qalqansıman biz awırularınıñ üseşe 2006-nçı-2020-nçe yıllar arasına turı kiläçäk dip farazlıy.
Kärim Kamal