Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğasırlar awazı - Stoyan Xristov Antonovnıñ “Bolgarstan tatarları” kitabı turında Cämil Zäynullin


Aprel'neñ bu soñğı atnasında bez sezne bik zur külämle “Ğasırlar awazı” jurnalınıñ bıyılğı, yäğni, 2005 yılda çıqqan berençe sanı belän tanıştıra başlarbız. Şunı da äytep ütäse kilä jurnal uzğan yıllarda ike sannı berläşterep çığarılsa , bıyıl ul şul uq zur külämdä, ämma bıyıl ul ber genä san astında çıqqan. Dimäk, farazlasaq, bu fänni- dokumentlarğa bay jurnalda, bıyıl kübräk material bastırılaçaq. Ä bu atnada bez sezne bu jurnalda basılğan Cämil Zäynullinnıñ Stoyan Antonov yazğan “Bolgariä tatarları” dip atalğan kitabına bäyälämäse belän tanıştırabız.

“Bolğariä tarixçısınıñ bu kitabı 2004 yılda Navrez Dobriç näşriätında basılıp çıqtı. Bu kitap avtornıñ 10 yıl däwamında alıp barğan fänni ezlänüläreneñ näticäse. Bolğar ğalimnäre arasında berençelärdän bulıp Qırım tatarlarınıñ mädäniäten tiränten öyränep, alarnıñ tarixın ğadellek belän bäyän itärgä tırışqan bu ğalimgä räxmätlär citkeräse kilä”,- dip başlıy filologiä fännäre doktorı Cämil Zäynullin üz bäyälämäsen.

Häm süzen däwam itep ul bolay dip yaza : “Süzebez Balqan yarımutrawındağı Bolğar ilendä yäşäwçe qärdäşlärebez turında. Kitapnıñ kereş süzendä Qırım tatarlarınıñ bolğar tarixında, kul'turasındağı urını häm alarnıñ bügenge tormışına küzätü yasala. Kitapnıñ avtorı tatarlarnıñ Bolğar cirlärenä küpläp kilep urnaşa başlawları XIV ğasırğa turı kilä digän fikerne isbatlarğa tırışa. Qırım xanlığı 1783-84 yıllarda urıslar basıp alğannan soñ tatarlarnı urıslaştıru säyäsäte başlana, alarnıñ cirlären tartıp alu, yäşägän yortlarınnan quıp çığaru häm başqa törle kimsetülär, ezärlekläwlär könnän –kön köçäyä bara. Urıs xakimiäte monıñ belän genä çiklänmiçä, elekkege Qırım xanlığı cirlärendä Tavriä isemle guberna oyıştıra. Häm Qırım Tavriädin, Aqmäçet şähäre Simferopol', Käfä-Feodosiä, Aqyar - Sevastopol' h. b. itep üzgärtelälär. Urıs xökümäte bu eşlärne Qırımnı tatarlardan çistartu maqsatınnan çığıp başqarğan buluın avtor tarixi faktlarğa nigezläp añlatqan. Ämma kitapta şaqtıy ğına bäxäs uyata torğan fikerlär dä bar. Läkin , şuña da qaramastan, bolğar ğalimeneñ bu kitabı qırım tatarları tarixın döres itep faydalı xezmät bularaq qabul itelergä layıqlı”,- dip bäyälämä birä filologiä fännäre doktorı Cämil Zäynullin.

Mälikä Basıyr, Qazan.

XS
SM
MD
LG