Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ufa-Qazan arası [ atanlıq küzätü ]


Başqortstanda berläşkän oppozitsiä belän BR prezidentı Mortaza Räximov qomandası arasındağı köräş tağın ber tapqır Qazan belän Ufa arasında bertuqtawsız pısqıp yatqan qarşılıqlar uçağınıñ kümerlärenä cil-dawıl örep cibärde. Başqortstannıñ räsmi häm yarım-räsmi gäzitlärendä ber-ber artlı Başqortstanda cäyelep kitkän rizasızlıq çaraları artında Qazan tora digän fikerne alğa sörüçe mäqälälär çığa başladı. Başqort telendäge “Yäşlek” gäziteneñ 5 may sanındağı ber mäqälä, xätta, “Äflisun + Qazan = Bolğanış” digän baş astında basılıp çıqtı. Älbättä, Başqortstandağı berläşkän oppozitsiäneñ umırtqa bağanası bulıp tatar milli oyışmaları tora. Başqortstandağı tatar milli oyışmaları bik küptännän inde respublikada milli tigezlek urnaştıru öçen Başqortstan citäkçelege belän köräş alıp baralar. Añlaşıla ki, Başqortstan tatarlarınıñ xäle Tatarstan elitasın da borçıy, çönki bu ike respublika arasında çın partnerlıq mönäsäbätläre urnaştıruğa häm, xätta, iqtisadi bäyläneşlärne nığıtuğa da qomaçawlıy. Ämma, xakimiätne qulında totqan başqort elitası Tatarstan yağınıñ Başqortstan tatarları xälenä borçılu belderülären härwaqıt “ikençe respublikanıñ eçke eşenä tığılu” dip bähalanıp kilä. Şunısı ğibrätle – Qazannı Başqortstandağı xällärgä qısıluda ğäyeplägändä logik äzmä-ezleklelekkä iğtibar birelmi diärlek. Şulay, Başqortstannıñ räsmi gäzitlärendä 16 aprildäge mitingqa millättäşlärenä teläktäşlek belderergä Qazannan, Çallıdan, İjawdan häm başqa töbäklärdän küpläp tatarlar kilergä cıyınuları turında çañ qağıldı. Ämma, çınbarlıqta bu mitingqa BR prezidentın yaqlarğa dip Rusiäneñ törle töbäklärendä yäşäwçe başqortlar çaqırılğan bulıp çıqtı. Başqortstannıñ räsmi gäzitlärendä bu mitingta qatnaşqan çit töbäk başqortlarına mädxiä uqıldı. Şulay itep, başqort ideoloğları mantiğı buyınça, ägär Başqortstandağı ictimağıy-säyäsi xällärdä çit töbäk başqortları qatnaşa ikän – bu döres, qanunıy ğämäl, ägär, başqa töbäk tatarları qatnaşsa – bu inde doşmanlıq, respubliknıñ eçke eşenä tığılu, Başqortstanda bolğanış tudıru bulıp tora.

Başqortstanda Mortaza Räximovqa qarşı kütärelgän rizasızlıq çaraları artında räsmi Qazan tora digän tezisnı uynatu öçen Başqortstan yağınnan Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymiev isemenä bertuqtawsız “Başqortstandağı tatarlarıñnı tıy” digän eçtälekle xatlar, möräcäğätlär yünältelä. Tatarstan prezidentınıñ däwlät kiñäşçese Rafael Xäkimovnıñ “Vostoçnıy ekspress” gäzitenä birgän intervyusında Başqortstandağı rizasızlıq çaraların cirle tatarlarnıñ milli-mädäni xälläre belän rizasızlığına bäyläwe, başqort ideologlarınınıñ yänä sırt yönnären qabarttı. Başqortstan citäkçelegeneñ ideologik ruporına äylängän “Moskovskiy komsomoles v Ufe” gäziteneñ 4-11 may sanında R.Xäkimovqa häm, ğomumän, räsmi Qazanğa “layıqlı cawap” birelde. Oleg Bolşaqov imzası astında çıqqan “Tatar gambitı” digän mäqälädä Xäkimovnıñ : ”Minemçä andağı çualışnıñ töp säbäpläreneñ berse – tel mäsäläse häm tatar xalqınıñ xäle”,- diyüe “eçke eşkä qısılunıñ” köçle ber misalı bularaq kiterelä. Ämma, şunnan soñ töp faraz-raslaw iğlan itelä - Qazannı Başqortstannıñ neft tarmağı ımsındıra ikän! Mäqälädä şundıy yullar bar:

“Ägär Bignov Başqortstandağı mitinglarğa xalıqnı kürşe respublika türäläre quşuı buyınça çığarğan dip farazlasaq, pensionerlarnı cälep itep oyıştırılğan xalıq dulqınlanuı – barı tik tatar burjuaziäseneñ Başqortstan xökümäte belän säwdäläşüe genä bulıp tora.”

Añlaşıla ki, başqort ideologlarına respublikadağı tatar problemnarın - real problemnar tügel, ä barı tik Tatarstan yağınıñ Başqortstan citäkçelegennän iqtisadi taşlamalar alu öçen qullanıla torğan uydırması, digän relsqa küçerü otışlı alım bulıp tora. Çönki bu oçraqta ike quyan beryülı atıla sıman – Başqortstanda tatar problemnarı barlığı da inqär itelä, Mäskäw aldında Qazan da “faş itelä”. Qazannar, yänäse, Başqortstanda bolğanışlar tudıralar, dimäk Rusiäneñ iminlegenä zıyan kiterälär. Ä maqsatları, imeş, Başqortstan baylıqların üzläşterü.

Kärim Yawşev, Başqortstan
XS
SM
MD
LG