Accessibility links

Кайнар хәбәр

Uzbäk krizisı qaya taba borıla ala?


Sonğı könnärdä Üzbäkstandağı waqıyğälärgä qarata unnarça soraw quyıp bula . Comğa könge Andijandağı qanlı waqıyğälär artında kem toradan alıp ni öçen iminlek saqlaw köçläre ut açtı, küpme keşe häläk buldı. Bu sorawlarğa cawap tabu öçen ozaqraq waqıt ütäçäk. Ämma ber närsä açıq:köç qullanu Üzbäkistannıñ avtoritar çitäkçese İslam Karimovqa in zur qurqınıç tudıra. Krizis qaya taba bara ala?

Prezident İslam Karimov bik tizlektä könçığış Üzbäkstandağı waqıyğälär öçen radikal islamçı törkemnärne ğäyepläp çıqtı.Andijandağı waqıyğälärdän soñ ber kön ütkäç tä şimbädä ul islamistlar xökümätne bärep töşerü mäqsatın quya dide

Karimov (audio)

Bez barlıq isemnärne beläbez alar Hizb ut Tahrir äğzaları , Andijanda xäräkät Äkrämiyä dip atala. Alarnıñ töp mäqsatı konstitutsion strukturanı cimerü häm barlıq islamçılarnı berläştergän xälifälek oyıştıru. Xäräkät barlıq konstitutsion oyışmalarğa sekular täräqiätkä qarşı Bu alarnı mäqsatı bulıp tora.

Ämma küp kenä küzätüçelär Karimovnıñ Andijandağı waqığälärne Taşkent belän qorallı islamçı törkemnär arasındağı küptänge konfrontatsiä dip taswirlawın soraw astında qaldıra.Radiobıznıñ analitiğı Daniel Kimmage Andihjnadağı waqıygälärne islamistlar oyışıtruın kürsätkän dälil yuq di

Kimmage(audio)

Bez qoral alıp xärbi garnizaon häm törmägä höcüm itüçelärneñ köç qullanırğa teläwen beläbez. Bu çınbarlıq. Ämma bez älegä bu keşelärneñ radikal islamçı törkem äğzası buluın isbatlağan ışanıçlı dälilgä iä tügel.Xökemgä tartılğan eşmäqärlär belän radikal oyışmalar arasındağı elemtälär açıq tügel min älegä ışandırıçı dälillär kürmim.

Bilgele bulğança comğaqa qarşı ber törkem keşelär garnizondan qoral urlıy törmägä höcüm itep 23 eşmäqärne irekkä çığara. Alar Ärkämiye äzğası buluda ğäyeplänep qulğa alınğan ide.Meñnnärçä keşe üzäk mäydanda okupatsiälängän bina aldında Karimovnıñ säyäsi häm iqtisadi säyäsätenä ptotest belderä. İminlek köçläreneñ ut açuı belän bilgesez sanda keşe häläk bula, Xökümät 30 alar arasında militsionerlar da bar dip äytsä, şaxitlär häm xoquq yaqlaw oyışmaları ülgän sivillär sanın 500 dip belderä.Parijda urnaşqan Fänni Tikşerülär öçen Milli Üzäktä cirle belgeç Olvier Roy radiobızğa xalıq kütäreleşeneñ qayber aspektların kürüe turında äytte

Roy(audio)

Min bu törkemnärneñ köntärtiben belmim.Ämma demonstratsiä törmädä totıluçılarnıñ ata anaları,ğailäläre tarafınnan ütkärelde.Minemçä, xakimiätlärgä qarşı çıquçılar berençe urında totqınnarnı irekländerergä teläde. Alar berençe bulıp xökümät binalarına tügel ä törmägä höcüm itte. Min moña nindider tör xalıq kütäreleşe dip qarim çın säyäse motivlı xäräkättän kübräk totqın ğailäläreneñ protestı

Kimmage älbättä bez ütkän yılda da yış qına xalıqnıñ iqtisadi säbäplärdän protest belderüen kürdek , sonğı waqıyğälärgä dini ekstremizmda ğäyeplänüçelär östennän ütkärelgän mäxkämä protsesı säbäp bulsa da bu konteksta alğa taba adım bulıp tora dip söyli.Fargana üzänendä urnaşqan Andijanda iqtisadi xallär yaxşıdan tügel. Küplär Karimov xökümäte sovet çorınnan bik az ayırmalı iqtisadi säyäsät alıp bara, yaña eş mömkinçelekläre bik az dip belderä. Töp soraw: Andijandağı waqıyğälär xalıq kütäreleşeme yäki islamçılar ruxlandırğan başkütärü bularaq Üzbäkistannıñ başqa urınnnarında da qabatlanaçaqmı ällä xökümätneñ köç qullanuı xalıqnı qurqıtıp wazkiçteräçäkme. Kimmage fikrençä krizis ilneñ eçendä häm çittä Karimov xökümäte cämğiätne ğıysyannardan saqlımıymı ällä ayausız köç qullanu bu qurqınıçmı arttıramı digän qızu debatlarğa säbäp bulaçaq

Kimmage(audio)

Karimov här waqıtta da bez bik zur qurqınıç aldında torabız aña qarşı toru öçen in kisken çaralar kürü zarur digän argument qullandı , anı tänqitläwçelär isä näk şul bäğersez çaralar xalıqnı radikallşterä yuq isä ildä alar konstruktiv opozitsiä bulır ide di

Radiobıznıñ Üzbäk bülege citäkçese Addolat Nayimova , debatlarğa qaramastan üzenä qurqınıç tudıruçular dip bäyälägän keşelärgä qarata Taşkentnıñ säyäsäten üzgärtü ixtimale yuq kebek dip äytte färidä xämit
XS
SM
MD
LG