Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ, Üzbäkstan belän Azärbaycandağı opozitsiägä yardäm itäçäkme häm itä alırmı?


AQŞ prezidentı G.Bush ikençe 4 yıllıq möddätendä demokratiäne Dönya küläm cäyelderü öçen tırışaçağın äytkän ide.Gruziä häm Ukrainadağı demokratik xäräkätlärne tizlätüdä Quşma Ştatlarınıñ role buldı dip äytergä kiräk.Ämma Azärbaycan häm Üzbäkistan mäsäläsendä AQŞları üzeneñ iqtisadi häm strategik mänfäğätläre belän xalıqnıñ demokratiägä omtıluı arasında saqlıqlı balans urnaştırırğa mäcbür.AQŞnıñ Yevroaziädäge säyäsäten qarap baruçı belgeçlär nindi fikerdä?

G.Bush 3 atna elek Gruziä başqalası Tiflistä yasağan çığışında

Bush(audio)

Bez Kafkazadan alıp Üzäk Aziä häm Yaqın könçığışta yäşlärneñ yörägendä ireklek teläge yanuın küräbez.Alar ireklek taläp itä häm aña ireşäçäk.

Şunnan birle töbäktä ike il Üzbäkistan häm Azärbaycan demokratiägä omtıluların kürsätte. Aqyort häm Däwlät Departamentı yözlärçä keşeneñ ülemenä säbäp bulğan Ändican protestlarınnan soñ anda ireklekne yaqlap söylägän ide. Azärbaycanda bu aralarda 30lap opozitsiä äğzasınıñ qulğa alınuınnan soñ Bakudağı AQŞ ilçelege bu köz ütkäreläçäk saylawlar irekle häm ğädel bulır mikän digän soraw quyğan ide. Bush administratsiäse Üzbäkistandağı demokratik xäräkätlärgä niçek itep yardäm itä alır, anısı bilgele bulmasa da, Azärbaycanda xökümättän bäysez oyışmalarğa bulışlıq kürsätü tırışlığı bara.Öleşçä AQŞ xökümäte tarafınnan finansiälängän bäysez Eurasia Fondı bu atnada Azärbaycanda sivil cämğiätneñ eşçänlegen yaqlaw öçen 90meñ dollar biräçägen iğlan itte. Xalıqara Tınıçlıq öçen Carnegie Fondında Qanun, Törtib Programmasınıñ ölken xezmätkäre Marina Ottaway süzlärençä, Azärbaycan häm Üzbäkistan ikençe küçmä waqıt aldında , berençese SSSRnıñ cimerelüe belän bäysezlek aluı bulsa ikençese xakimiättä qalğan sovet däwre citäkçelären çitlätü öçen bulaçaq. Ottawaygä qarağanda AQŞ xökümäte post kommunistik illärgä demokratiä yulında yardäm kiräkme digän mäsälädä ikegä bülengän. İskeçä uylawçılar yalğız yaxşı yäşäp bula disä, ikençeläre turında

Ottaway(audio)

Däwlät Departamentında post kommunistik illärneñ demokratiägä küçüendä närsä öyränäbez ,qaraşlar törle. İkençe küçmä däwerden närsä öyrändek –Serbiädä Miloşeviçnı çitlätü , Ukraina häm başqaları , annan alınğan sabaqnı başqa illärdä qullanıp bulamı?

Qaysı qaraş östenlek itäçäk?Ottaway Däwlät Departamentı näticäle bulaçaq illärdä genä tırışlıq alıp baraçaq dip uylıy. Ul Azärbaycanda xökümättän bäysez oyışmalar AQŞ yardämen alaçaqmı bu turıda fiker beyan itü öçen waqıt irtä ämma anda demokratiä yaqlı xäräkät nıq bülgälängän , ägär dä alar bergäläp eşli başlasa faydası kürener idi dip söyli. Ottaway tağı AQŞ ,säyäsi möhitı totrıqsızlanu qurqınıçı bulğan post kommunistik illärdä opozitsiäne yaqlarğa telämi di.Misal öçen Qırğızıstanda älege waqıtta xökem sörgän bilgesezlek yäki Serbiädäge säyäse butalçıq xäl. Demokratik xäräkätlär köçlänep kitsä, andıy xökümätlär alarnı bastıra, izä başlıy. Ottaway süzlärençä bu xökümätlär üzläreneñ hädäf bulaçaqların belgänlektän, AQŞnıñ xökümättän bäysez oyışmalarğa yardäm birüenä qırın qarıy başlıy, Demokratiäne üsterü öçen tırışqan oyışmalar bu illärdä ütkändäge kebek operatsiälär alıp bara almawlarına borçıla.Keşe xoquqları häm demokratiäne yaqlawçı New Yorkta urnaşqan Freedom House Azärbaycan häm Üzbäkistanda reformalar bik kiräkle , alar ireklek alğannan birle xoquq mäsäläsendä bik az närsä yaxşırdı dip belderä. Üzbäkistan AQŞnıñ berektäşe ,Waşington Taşkent yaqınındağı xärbi bazadan torıp Äfgantanda xärbi operatsiälär alıp bara.Kiçä Azärbaycanda açılğan Baku-Ceyhan ütkärgeçenä kapital salğan AQŞ, neft belän qızqısına .Freedom Housta Eurasia belgeçe

Christopher Walker(audio)

Täräki itep kilgän kiñräk diplomatik mönäsäbät AQŞlarına , bezneñ mänfäğätlär bulğan illär xökümätläre belän söyläşü häm ber ük waqıtta alarğa demokratik prinsıp häm ğämellärgä kileşle xäräkät itü zarurlığı turında nıqlap äytü mömkinlege birä ,häm bu illär xalıqlarına alarnıñ demokratik omtılışların yaqlawıbıznı belderü .

Walker eleke däwlät sekretarı C.Powell bu säyäsätne iğlan itkän ide , C.Rice anı ğämälgä quyar dip kötä. färidä xämit
XS
SM
MD
LG