Accessibility links

Кайнар хәбәр

Semberneñ İdel aryağı rayonı mäğärif idäräse Yaña şähärneñ 75-nçe urta mäktäbe nigezendä etnomädäni mäğärif bülege aça


Bu mäktäptä tatar, çuaş, mordva (erzä) millätennän bulğan balalar belem alaçaqlar ikän. Ölkä üzägeneñ İdelaryаğı rayonı Mäğärif idäräsendä milli tellär buyınça belgeç bulıp eşläwçe Zifa Sabitova bu yaña çaranıñ mäğnäsen häm maqsatın menä niçek añlattı.

Mäskäw taraflarınıñ “Här sıynıfta 25 baladan da kim bulmasqa tieş” digän taläbe mäğärif xezmätkärlären tirän aptıraşqa salğan. Bu taläpne ütärgä tırışsañ, barlıq milli sıynıflarnı da yabarğa turı kiler ide. Döres, älegä bu mäs'älä uñay çişelgän: Ölkäneñ Qanunnar çığarı cıyılışı häm Mäğärif idäräse mondıy sıynıflarnı saqlap qalu çaraların kürgännär. Älegä. Ämma kiläçäktä ni bulır bit – bilgesez. Şunlıqtan bu adımnı saqlanu çarası dip qabul itärgä kiräk. Yaña şähärdäge barlıq tatar, çuaş, erzä balaların da ber cirgä tuplaw ayırım sıynıflarnı saqlap qaluğa ğına tügel – ayırım mäktäp açu mömkinlegenä dä yul aça ala. Barısı da xalıqnıñ bu yaña adımğa mönäsäbätennän tora. Şunlıqtan ata-analar arasında añlatu eşe cäyelderergä kiräk.

Döres, Yaña şähärdä zamanında balalar sanı bik küp buluı arqasında, mäktäplär küp salınğan, häm barısı da yänäşädä genä – üz işegaldında kebek. Ata-analar şuña künekkännär. Balaların yıraqta urnaşqan mäktäplärgä yörtergä rizalaşmawları ixtimal. 75-yençe mäktäpkä yaqın 73 häm 77-mäktäplär citäkçelegenä ayırım sıynıflar açmasqa kürsätmä birelgän. Ä qalğannarı älegä bilgesez. Mäsäläneñ ikençe yağı da bar: balalar azaydı, häm här mäktäp direktorı uquçılar sanı öçen köräşäçäk. Dimäk, alarnıñ qapma-qarşı eş alıp baruları da ixtimal.

Tağın ber närsä borçıy Zifa Sabitovanı. Moña qädär ayırım sıynıflarda ana telenä atnasına 4әр säğät waqıt birelä ide. Ä bu yaña statuslı Etnomädäni mäktäptä Regional' komponent xisabına ğına nibarı 2 säğät birelä ala. Çönki bu komponent ta OBJ kebek fännär belän şıplap tutırılğan. Zifa xanım säğätlär sanın kübäytüne könneñ ikençe yartısında Balalar İcatı yortlarında östälmä däreslär belän tulılandırunı küz aldında tota. Şunıñ belän uqıtuçılarnı da eş belän tä'min itü mömkin bulır, di. Anıñ äytüençä kiläse ike yılda uqıtuçılar eşsez qalmaslar. Artaban ni bulır - Alla qulında.

Menä şundıy xällär. Mäktäptä atnasına barlığı 36 säğätneñ nibarı ikese genä izge ana telenä birelä ala. Barlıq fännär dä çit-yat teldä, barlıq çaralar, aralaşular da şul uq teldä. Menä şuldır inde urtaq “watanıbızda” millätlärneñ çäçäk atıp üsüe.

Monısı, älbättä inde, Zifa Sabitova süzläre tügel. Türälärgä alay äytergä yaramıy. Zifa xanımnıñ tağın ber süze iğtibarğa layıqtır. Soñğı yıllarda balalar baqçasına yörüçelär sanı 40 protsent çamasına artqan ikän Yaña şähärdä. Böten il buyınça balalar sanı kimegändä monısı ğäcäpländererlek fenomen kebek. Läkin eş bik ğadi tora: böten tirä-yaq çuaş-tatar awıllarınnan biregä tuplanğan yäşlär xäzer äbi-babay bulıp ölgerälär. Gigant tözeleş tabiği ürçem protsessın bozğan – balalar sanı kübäyue dä waqıtlı küreneş kenä. Artaban tağın kimü kötelä.

Barısı da tabiği yäşäyeştän ayırılıp, Mäskäw säyäsäte quşuınça yäşäwdän inde.

“Azatlıq” radiosı, Ayrat İbrahim, Sember.

XS
SM
MD
LG