Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tөrkiädän atnalıq küzätü


Tөrkiä Bөyek Millät Mäclese, yäğni parlamentı yalğa kerde Bıyılda ber rekort buldı häm parlamentta 165 qanun qabul itelde. Bolarnıñ küpçelege dä prezident tarfınnan raslanıp kөçkä kerde. Soñğı ike kөndä isä 24 proyekt qanunnaştı. Qanunnarnıñ mondıy tizlek belän çığa aluwında AK partiäneñ parlamentta zur küpçelekkä iä buluwı rol uynıy. Qayber oçraqlarda opoozitsiäne dä sanğa suqmıyça çığarılğan qanunnar bigräktä oppozitsion partiälärdä häm bolarnıñ iñ zurı Cөmhuriät Xalıq Partiäsendä (CHP) zur rizasızlıq ta tudıra. Şulay ütkän atna azağında CHP protest belderep parlamenttağı urırışlarğa qatnaşmadı. AK partiä xөkümäteneñ mondıy aşığuwınıñ ber säbäbe dä AB quyğan taläplärne ğämälgä aşru teläge. Şulay da AB taläp itkän Sotsial İmenlek Reforması häm Ğomum Sälämätlek Straxovkası qanunnarı çığa almadı. Opppozitsiäneñ boykot saluwına qaramastan AK partyiäneñ aşıq poşıq yaña qanunnar çığaruwına üz deputatları da rizasılıq kürsätte, xätta ber deputat Ersönmez Yarbay parlament kürsise aşa “qanun çığaru bala-çağa eşe tügel.CHP-seneñ cıyılışlarğa qatnaşuwı tämin itelergä tiyeş” dip belderde.

CHP-neñ citäkçese Deniz Baykal, “Premier däwlät belän xalıqnı qapma-qarşı quyarğa tırışa; Parlament tik qanun çığarılğan ber mexanizm tügel, ä problemalar tikşerelgän ber urın; xäzer min eşlädem buldı qanunnarı bar, bu qurqınıçlı ber yul bulıp tora” dip qatı tänqitle süzlär äytte.

Qısqası parlament oppozitsiä belän xakimiättäge partiälär arasında konflikt quyırğan ber atmosferada yalğa kerde. Tabiği parlamentnıñ yalğa kerüwe xөkümätneñ aktiflıqlarınıñ betüwen, yaki tuqtaluwın añlatmıy. Şulay bu atnada diqqätne cälep itkän başqa temalar arasında ekonomik täräqqiätlär mөhim urın aldı

Tөrkiäneñ bigräktä kiñ küläm mäğlümät äsbaplarında zur payı bulğan Doğan Holdingnıñ Dışbank isemle bankasınıñ 90 protsent payı Hollandiä-Belgiä urtaqlığında tөzelgän Fortis Banka 880 million Eoroğa satıldı. Şulay itep Tөrkiäneñ xosusi bankaları arasında 7-nçe urınnı bilägän Dışbank ber çit il bankasına äwrelde.

Monnan da mөhimräk täräqqiät isä Türk Telekom şirkäteneñ, yäğni Tөrek kommunikatsiä şirkäteneñ 55 protesentlıq payınıñ 6 milliard 550 million dollarğa Oger Telecom isemle ber çit il şirkätenä satıluwı buldı. Oger şirkätenä ber niçä ay elek üterelgän Livan premiere Refik Hariri häm anıñ varisları xuca. Türk Telekom şirkätendä meñlägän keşe xezmät kürä häm alar bu satu belän riza tügellär. Şul säbäple baytaq demonstartsiälär ütkärelde. Şiksez zur burıç eçendä bulğan xөkümät däwlät zavod, şirkät häm tөzeleşlären tizlek belän xosisulaştıru belän qızıqsına. Läkin tabiği bigräktä şuşı tөzleşlärdä eşläwçelär eşsez qalabız dip moña qarşı çığalar. Ä ber өleş säyäsätçe belän jurnalist isä Tөrkiä tulısınça çit il şirkät häm illäreneñ kontrole astına keräçäk dip qurqa. “Radikal” gazetasınnan Yiğit Bulut bu turıda menä şulay dip yaza (sitat)” Ğosmanlı İmperiäse dä menä şulay quldan ıçqınğan ide. 1800lärneñ azaqlarında ekonomika çit illärneñ qulına küçü, häm tөzelgän kileşülär arqılı sistema cimerelgän ide. Bөgen isä menä şuşı tübändäge sannarğa ğına qaraw citär dip uylıym: 1994 belän 2004-nçe yılda xalıq sanı 17.4 %, milli kerem 82 %, il eçendäge burç 589, çit illärgä burç isä 129 %-qa üskän. Soñğı un yılda tulayım burçıbız 86 milliard dollardan 292 milliard dollarğa üste…” (Yiğit Buluttan sitat tämam). Dөres şuşı statistik sannarğa qarağanda Tөrkiädä ekonomik qıyınlıqlar bar, läkin tege yaqtan Tөrkiä baytaq өlkälärdä dä täräqqi itä. Inde mäsälä ekonomik balansnı tämin itü bulsa kiräk.

Tөrkiäne şatlandırğan ber täräqqiät isä Rossiäneñ Tөrek yäşelçäse belän mäyväsenä quyğan embargosın beterüwe buldı. Inde Tөrek igençese eçke bazarğa satuğa qarağanda Rossiägä satıp, qabat küberäk aqça qazana alaçaq.

Bu atna azağında Londonda bulğan terrornı Tөrek räsmi şäxesläre, şul isäptän AQŞ-ta Sun Valleydä dөnyanıñ däw şirkätläreneñ citäkçeläre belän oçraşqan Premier Erdoğan da läğänätläde.

Bu atnada İstanbulda 7.500 keşe qatnaşqan 22-nçe Dөnya Arxitektları Kongrese ütkärelde. İstanbul soñğı yıllarda xalıqara kongreslarğa xucalıq itä başladı. Äxtäm İbrahim, İstanbul.
XS
SM
MD
LG