Accessibility links

Кайнар хәбәр

Vladimir Putin ildäge ictimaği eşçänlek häm xoquq yaqlaw çit il aqçalarına alıp barıla almıy dip belderä


"Aqçasın kem tüli, çırın da şul bilgeli"- Rusiä prezidentı Vladimir Putin bu ğibarä tormışnıñ här oçrağına da turı kilä dip uylıy sıman. Şuşı süzlärne ul çärşämbedä keşe xoquqların yaqlawçı oyışmalarnıñ wäkilläre oçraşqanda da qabatladı. Putin ildäge ictimaği oyışmalarnıñ çit illärdän alınğan aqçağa eşläwen telämi häm moña yul quyılmayaçaq dip belderä. Monıñ urınına ul alarğa däwlät yardämen täqdim itä.

Rusiädä sivil cämğiat qoruğa häm keşe xoquqların nığıtuğa yardäm itü şurasınıñ utırışında qatnaşıp Rusiä preidentı, çittän aqça Rusiädä şaqtıy üzençälekle säyäsi eşçänlek alıp baru öçen birelä dip, moña üzeneñ qatği töstä qarşı çığuın belderde:

Audio, Vladimir Putin

"Min Rusiädäge säyäsi eşçänlekne çittän finanslawğa qatği qarşı, üzen xörmät itkän ber genä däwlät tä moña yul quya almıy, häm bez dä yul quymayaçaqbız" di Rusiä prezidentı. Putineñ şuşı süzläre, elekke sovet cirlärendä kiñ taralğan qaraşnı çağıldıra - anda, bigräk tä qayber yuğarı citäkçelek dairälärendä, Gruziä, Ukraina häm Qırğızstandağı soñğı xalıq kütäreleşlären Könbatış tarafınnan finanslanğan ictimaği oyışmalar äzerläde digän fiker yäşäp kilä. Mayda Üzbäkstannıñ Ändican şähärendäge qanlı waqiğälärdän soñ moña üzbäk prezidentı İslam Kärimov ta işarä itä başladı. Keşe xoquqların yaqlawçı Helsinki federatsiäsendä kiñäşçe bulıp eşlägän Eliza Musayeva, Rusiädä andıy sivil oyışmalar öçen eşçänlek şartları torğan sayın qatlawlana bara, ä inde prezidentnıñ şuşı soñğı belderüennän soñ xakimiatneñ xoquq yaqlawçı törkemnärgä basımı tağın da artaçaq qına dip belderä:

Audio, Eliza Musayeva

"Minemçä, bu Putinneñ bezneñ eş şartların qırıslatu ölkäsendä çirattağı ber ğämäle genä, xalıqara cämäğätçelek inde elek tä añıñ şundıy adımnar yasawına qarşı çıqmadı" di keşe xoquqların yaqlaw eşen alıp barğan Eliza Musayeva. Çit illärdän täqdim itelgän grantlar urınına Rusiä prezidentı ildäge ictimaği oyışmalarğa aqçanı däwlättän alunı täqdim itä, ämma bu oçraqta inde çit illär aqçası turında äytkän "Aqçasın kem tüli, çırın da şul bilgeli" digän ğibaräneñ turı kilmäwen äytä, aqçanı xökümättän alu, xoquq yaqlaw cämğiatläre eşenä tıqşınunı añlatmıy dip belderä. Xalıqara Helsinki federatsiäse mödire Aaron Rhodes andıy ışandırularğa älegä şiklänep qarıy, Putin xökümäte moña qädär ictimaği oyışmalar eşenä iğtibar itmäwe, alarğa basım yasawı belän genä tanılğan ide. Şuña da qaramastan Rhodes Rusiä prezidentınıñ soñğı täqdime tikşerelä ala dip isäpli:

Audio, Aaron Rhodes

"Monıñ mäğnäse bar. Törle xoquq yaqlaw oyışmaların finanslaw şul cämğiatneñ üzennän kilergä tieş. Şul oçraqta ğına alarnıñ eşennän fayda bula ala. Rusiädäge keşe xoquqların yaqlawçı törkemnärneñ dä Rusiäneñ üz oyışmaları tarafınnan finanslanuı zarur. Rusiä xökümäte başta monı ayırım ber bäysez waqıf, fond aşa eşli alır ide" digän täqdim yasıy Aaron Rhodes, Xalıqara Helsinki federatsiäse mödire. Ämma bu oçraqta da qayber oyışmalarnıñ eşe qurqınıç astında qala ala - misal öçen, Çeçnädäge xällärne küzätep barğan törkemnärgä Rusiä xökümätennän aqçalata yardäm alu mömkin eş bulmayaçaq dip aldan uq farazlawçılar bar. Tübän Novgorodtağı "Urıs-çäçän duslığı cämğiate" wäkile Oksana Çelışeva şulay dip uylıy:

Audio, Oksana Çelışeva

"Çäçän eşlärenä qatnaşuıbız säbäple bezneñ il eçendä nindi dä bulsa aqça ala aluıbızğa ömetlänü mömkin närsä tügel, şuña da bez tulısınça çit illärdän kilgän yardämgä moxtac" di Çeçnädäge keşe xoquqların küzätep barğan oyışma xezmätkäre Oksana Çelışeva. Ul eşlägän cämğiat yardämne älegä Yewropa komissiäsennän, ber amerikan waqıfınnan häm Norvegiäneñ tışqı eşlär ministrlığınnan alıp tora.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG