Rusiäneñ berençe imperatorı, Sankt –Peterburg şähärenä nigez saluçı Petr 1 gä Qazan üzägendä häykäl bulu-bulmaw mäsäläse açıq kileş qala birä. İnde xäbär itkän idek, Piterbur şähäre tarafınnan büläk itelä torgan Petr 1 häykäl-byustı baqırdan qoyıp quyılğan. Qazanğa qaytırğa tieş. Qazan üzägendäge Tatarstan qunaqxanäse yanında häykäl urını äzerlänep betep kilä. Tatar milli xäräkäte häm Qazan xalqı isemennän oyıştırıläan, tanılğan etnopsixolog Mälik Sabircan citäklägän häykälgä qarşı initsiativ törkem imzalar cıya. Biş meñnän artıq imzanı häm açıq xatnı Petr 1 häykälen Qazanğa büläk itärgä cıyınğan Sankt-Peterburg gubernatorı Valentina Matvienko administratsiäsenä tapşırır öçen ayırım keşe bu şähärgä yullanğan. Azatlıq radiosınıñ Qazan byurosı Sankt-Peterburg şähäre administratsiäse belän daimi elemtädä tora. Alar bu xälgä, yäğni Qazanda barğan qarşılıq aksiälärenä älegä bernindi añlatma da birmilär. Bu aralarda, Piterdağı häykäl öçen cawaplı keşelär kiñäş totaçaq häm belderü bulaçaq dip añlatalar. Qazan xakimiäte dä, turıdan-turı jurnalistlar belän bu mä’sälägä qağılmıy. Dörese, çärşämbedä Qazan üzägendä Piterbur uramı nindi bulaçaqlığı turında räsmi añalatma taratıldı. Ul uram Piternı xäterlätäçäk. Andağı fonarlar, öç yasalma küper, urındıqlar häm başqalar härberse Piterbur, Rusiäneñ mädäni başqalasın sürätlänäçäk. Piterbur xakimiäte şundıy uram tözep birä Qazanğa. Ä bu kürkäm uramnıñ iñ başında Petr 1 häykäl toraçaq. 4 avgustta älege uram safqa tapşırıla. Qazan xakimiäte başlığına yaqın dairädägelär , qayber mäğlümatlarğa qarağanda, ayırım jurnalistlarğa, ul'tromillätçelär süzenä qolaq salmayaçaqbız dip cawap birgän. Yäğni, millätçelär ni närsä genä dimäsennär, häykäl bulaçaq digän süz bu. İnternet digän serle dönya bar bit äle. Häy, andağı bäxäslär bu mä’sälägä qarata. Petr berençegä Qazanda häykäl kiräkmägänlegen, kiräklegen niçek kenä raslamıylar . Tatar tarixında qanlı ez qaldırğan bu şäxesneñ böten gönahların tartıp çığardılar. Urıs avtorlarınıñ da, Petr 1 turında yazmalar ı kiterelä. Mäsälän, populyar kitaplar avtorı Aleksandr Buşovnıñ “Петр 1 выродок и убийца” isemle yazmasın törle säxifälärdän tabıp bula. İnternat elektron gäzite forumında inde ber atna bäxäs bara. Şul uq waqıtta, Petr 1 häykälen Qazan üzägenä tügel, ä Petr 1 Qazanğa kilü xörmätenä salınğan Petropavlovskiy çirkäwe abzarına quyarğa kiräk digän täqdimnär dä yañğırıy başladı. İntertat gäzite digännän, Qazanda Petr 1 häykäle buldırmaw öçen tözelgän initsiativ törkem, comğa könne intertat gäzite redaksiäsendä matbuğat oçraşuı uzdırığa cıyına. İnde maqsatlarına ireşmägän bu törkem üzeneñ ciñelüen yäki köräşneñ däwam itterüen iğlan itärme, aldağı könnärdä xäbär itärbez.
Räfis Cämdixan
