Accessibility links

Кайнар хәбәр

İran atom eşçänlegen yañartıp cibärü belän yanıy


Düşämbedä Irannıñ atom programması tiräsendäge wazğiät yänä kierenkelek aldı, xörmätle tıñlawçılar. Räsmi Tähran, Yevropa Berlegenä yaña täqdimnär yasaw öçen berelgän waqıt çıqtı dip, İsfahan şirkätendä atom eşçänlegen yañartıp cibäräçägen belderde. Yevropa räsmiläre, İrannıñ bu adımı arqasında, söyläşülär körçekkä terälergä mömkin dip kisätä.

Yevropa Berlegeneñ 3 ile, Britaniä, Germaniä häm Fransiä, İrannı atom eşçänlegennän bizderü maqsatında inde küp aylar Tähran belän söyläşülär alıp bara. Monıñ urınına alar İranğa iqtisadi taşlamalar, texnik yärdäm wäğdä itä. Uzğan yılnıñ noyäberendä Tähran uran bayıtu eşlären waqıtlıça tuqtatıp torırğa kileşkän ide.

Düşämbedä İran räsmiläre, Yevropa illärenä yaña täqdimnär yasaw öçen birelgän waqıt yäkşämbedä ük çıqtı, ägär bu täqdimnär düşämbegä, kiçke säğät 5kä kilep citmäsä, bez atom eşçänlegen başlap cibärergä äzer digän kisätü yasadı.

İrannıñ Tışqı eşlär ministrlığı süzçese Xämit Riza Asefi:

"Bez İsfahan şirkätendä, uran bayıtunı tügel, läkin qayber başqa eşçänlekne başlap cibäräbez. Şul uq waqıtta Yevropa illäre belän söyläşüne däwam itergä äzer. Bez Londonda, Awgustnıñ 1e, düşämbe – soñğı kön dip açıqtan-açıq äyttek."

Britaniä Tışqı eşlär mihistrlığı süzçese, Tähran bu adımğa barsa, söyläşülär körçekkä terälergä mömkin dip kisätte. Fransiä mondıy adımnı "qabul itelmäslek" dip atadı. Düşämbedä Germaniä Tışqı eşlär ministrı Yoşka Fişer, yaqın arada täqdimnär äzer bulaçaq dip, İrannı tüzemlek kürsätergä çaqırdı.

Xalıqara tikşerenülär institutı citäkçese Gary Samore Azatlıqqa äytüençä, İran Yevropa Berlegenä mömkin qädär nığraq basım yasarğa tırışa, atom eşçänlege yañartılğan oçraqta, monıñ säyäsi näticäläre citdi bulaçaq:

"Älegä süz uran bayıtu tügel, ä monıñ öçen çimal äzerläw turında bara, yağni anı atom qoral citeşterüdä qullanıp bulmıy. Läkin säyäsi küzlektän qarağanda bu bik möxim. Çönki bu adım Noyäber kileşülären bozu bulıp toraçaq. Yağni, texnik yaqtan möxim bulmasa da, säyäsi yaqtan bik mäxim di."

Noyäber ayında İran räsmiläre uran bayıtu eşlären tuqtatıp torırğa kileşkän ide. Läkin monıñ barı tik waqıtlıça adım ikänen, atom energiäsen citeşterü niätennän baş tartmayaçağın daimi äytep tordı. Bayıtılğan uran beraqtan atom reaktorında yağulıq bulıp torsa, ikençe yaqtan anı atom qoralı citeşterüdä dä qullanıp bula. Räsmi Tähran üzeneñ atom programmasın barı tik tınıç maqsatlar öçen dip täqrarlasa da, Quşma Ştatlar İrannı yäşeren räweştä atom qoralı yasaw niätendä ğäyepli.

Xalıqara tikşerenülär institutı citäkçese Gary Samore fikerençä, İran atom eşçänlegen yañartıp cibärsä, eşlär çınlap ta citdigä kitä ala. Xalıqara Atom Energiä İdaräse İran mäsäläsendä 6 qarar çığardı. İran şularnı kire qağıp, atom eşçänlegen yañartsa, bu mäsälä Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurasına barıp citergä mömkin.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG