Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tönyaq Koreanıñ atom programı turında söyläşülärdä älegä alğa kiteş kürenmi


Pekinda Tönyaq Koreanıñ atom programması turında 6 yaqlı söyläşülär bara. 6 ilneñ wäkilläre Qıtay tarafınnan täqdim itelgän urtaq belderü ölgesen tikşerä. Sişämbedä söyläşülärneñ 8nçe köne ütte. Pekinnan kilgän xäbärlärgä qarağanda älegä alğa kiteş kürenmi.

Tönyaq Koreanı atom qoralınnan arındıruğa bağışlanğan söyläşülärdä Quşma Ştatlar, Yaponiä, Rusiä, Qıtay häm dä ike Koreanıñ wäkilläre qatnaşa. Xäzer alar Qıtay tarafınnan täqdim itelgän urtaq blderü ölgesen tikşerä. Alğa taba söyläşülär şul dokumentqa salınğan prinsiplar nigezendä barırğa tieş. Äytergä kiräk, bu inde ikençe ölge. Berençese xuplaw tapmağaç, düşämbedä Qıtay wäkilläre, dokumentqa Pxenyan atom programın qısqartuğa barsa, anıñ belän iqtisadi xezmättäşlek itü wäğdälären östäde. Quşma Ştatlar däwlät sekretare yärdämçese Christopher Hill süzlärençä, bu ölge uzğan atnada äytelgän bar fikerlärne çağıldıra:

Audio (Christopher Hill)

"Tanırğa kiräk, qarşılıqlar bik küp, kübese soñğı 12 säğättä päyda buldı. Bez älbättä urtaq fikergä kilü yağında. Läkin tanırğa kiräk, ber yaqtan Tönyaq Korea, ikençe yaqtan başqalar arasında qarşılıqlar bik küp."

Pekinnıñ Xinhua agentlığı xäbär itüençä, sişämbedä Qıtay wäkilläre Quşma Ştatlar häm Tönyaq Korea räsmiläre belän ayırım-ayırım oçraqşan. Yapon diplomatlarınnan sarqığan mäğlümätkä qarağanda, Washington Pxenyannan bar atom programnarınnan waz kiçü turında yazmaça wäğdä taläp itä. Pxenyan rizalaşqan oçraqta Könyaq Korea üzeneñ tönayq qärdäşenä yılına 2 million megawatt elektr energiäse birergä täqdim itä. Amerikan räsmiläre fikerençä, bu oçraqta Pxenyan atom eşçänlegen tulısınça tuqtata ala. Ämmä Pxenyan atom energiä programınnan waz kiçergä telämi. Sişämbedä Pekinnan söyläşülär körçekkä terälde digän xäbär kilde. Şulay da, Tönyaq Korea wäkile Kim Kye-gwan jurnalistlar aldına çığıp ömetne özmäskä tırıştı:

Audio (Kim Kye-gwan)

"Bez qarşılıqlarnı kimetergä tırışabız. Belügezçä, Quşma Ştatlar bezgä qarşı atom yanawların aldı. Bez dä atom qoralına bäyle programnarnı beterü yağında."

Tönyaq Korea räsmiläre äytüenä qarağanda, alar xalıqara atom kileşüenä qabat quşılırğa, xalıqıra inspektorlar belän xezmättäşlek itergä äzer. Şul uq waqıtta bu söyläşülärdän qänäğätlänerlek näticä kötä. Üz näübätendä Quşma Ştatlar da Tönyaq Korea belän tınıç yäşäeşne qabul itergä tieş, di alar.

Soñğı xäbärlärgä qarağanda, söyläşülär çärşämbedä däwam itäçäk. Qıtay wäkilläre dokumentnıñ çirattağı inde 3nçe ölgesen kütärep kilergä cıyına.

Pekin söyläşüläre 2003 atom krizisınnan soñ inde 4nçe söyläşülär häm iñ ozını buldı. Bu yulı taraflarda kileşügä ireşü omtılışı küzätelä. Azmı-küpme ömetlär şunıñ belän bäyle.

Fevral ayında Tönyaq Korea atom qoralına iä buluı turında iğlan itkän ide. Monı ul Quşma Ştatlarnıñ ixtimal höcümenä qarşı toru kiräklege belän añlata. Washington isä Tönyaq Koreağa xöcüm itü niätläre buluın kire qağa.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG