Şamil Basayev Rusiädä iñ ezlängän terrorçı. Anıñ başı öçen 10 milion dolar büläk väğdä itelgän. Rusiä xakimiätläre anı 2002-nçe yılda Mäskävdä teatrnı basıp alu , Beslandağı mäktäpkä höcüm öçen cavaplı buluda ğäyeplilär. Alar ABC televideniäsenä açu belderüdä dä kiçekmädelär. Rusiä tışqı eşlär ministerlege 2-nçe augustta bu televideniä öçen eşlävçe jurnalistlarnıñ akkreditatsiäse, möddäte tulğannan soñ yañartılmayaçaq dip belderde. Ministerlek moña anıñ Basayev belän ütkärelgän ängämäne tapşıruı säbäp buldı dip äytte. İmeş bu intervyu terrornı propogandalau bulıp tora häm Rusiä vatandaşlarına qarşı köç qullanırğa çaqıra. ABC bu qararğa şaqqatuın bäyan itte. Ul iğlan itkän belderüendä, Mäskävneñ adımına qızğanıç belderü belän ber rättän şirkätneñ ber genä xökümätkä dä üzeneñ tulı häm tögäl informatsiä taratuın tuqtatuına yul quymayaçağın da azsızıqladı. AQŞ dävlät departamentı süzçese Tom Casey, AQŞ xökümäte Basayevneñ aktivlığın xökem itä, ğäyepsez keşelärgä yasalğan xöcümnär qabul itelmäslek närsä häm qanuni fiker belderü yulı tügel dip xisaplıy dide. Läkin, ber ük vaqıtta süzlärenä östäp
Audio
"Minem fikeremçä, ABCneñ Rusiädän xäbär itüe tıyılsa, bu fiker belderü ireklege öçen uñay belderü bulmas."
dip belderde.
ABC Basayev belän ütkärelgän intervyunı uzğan atnada taşırğan ide. Nightline programmasınıñ moderatorı Ted Koppel, intervyunı tapşıru ul şäxesne yäisä anıñ eşçänlegen yaqlaunı añlatmıy dip beldergän ide. Koppel, ABC qaraqlar , keşe üterüçelär, diktatorlar häm xätta balalarnı köçlävçelär belän ängämälär tapşırıp kilde, läkin monı kontekstqa turı kiterep eşläde dip äyttte. Televideniä çeltäre Rusiä ilçelegen dä üz fikeren belderergä çaqırğan ide. Britaniädä urnaşqan häm media häm xökümät senzurası belän eş itkän İndex on Censership oyışmasınnan Rohan Yayasekera radiobız xäbärçesenä Rusiä tışqı eşlär ministerlegeneñ ABC jurnalistlarınıñ akkreditatsiä möddäten ozaytmau qararı radikal adım, läkin, Kremlneñ totqan yulına turı kilä dip belderde.
Audio
"Britaniädä Çeçen separatistları belän ütkärelgän intervyular tapşırıldı. Bolar Rusiä xökümäteneñ Britaniäneñ tışqı eşlär ministerlegenä , intervyularnı tapşırğan media xakimiätlärenä şikayät belderülärenä kitergän ide. Rusiä soñğı yıllarda Çeçen sepratistların Rusiäneñ üzendä genä tügel, ä çit illärdä dä här törle çaralar belän endäştermäv mäsäläsendä qararlı."
Barlıq şikayätlär näzäkätle räveştä, demokratik cämğiättä xökümät bäysez medianıñ eşenä täsir itälmi dip kire qağılğan ide. Yayasekeranıñ süzlärençä, Britaniä xökümäte üzeneñ xatalarınnan sabaq alğan. Britaniä 1980-nçe yıllarda İRA İrlandiä respublikan armiäse bombalar şartlatqan vaqıtta mediağa senzura kertep qaradı. Britan televideniäsenä İRA häm moña oxşaş törkem ağzaları belän intervyularnı tapşırunı tıyğan ide. Läkin, bu säyäsät näticäsez bulıp çıqtı häm axırda köçtän çığarıldı. Yayesekera.
Audio
"Britan mediası bu tıyınu törle metodlar belän uratıp ütte. İRA şäxesläreneñ äytkännären aktörlär uqı başladı. Näticädä tıyunıñ mäğnäsezlege häm näticäsezlege açıqlandı. Bu Britaniädä häm Yevropada jurnalistlar öçen täcribä buldı. "
Yayesekeranıñ fikerençä, terrorçılarğa äfir vaqıtın birü-birmäv professional kriteriadan çığıp xäl itelergä tieş.
Audio
"Tıñlauçı, tamaşaçı şäxes yaki oyışma alarnıñ tormışına qurqınıçl tudıra alğanda, ul ayırım şäxesneñ. yaki oyışmanıñ motivları turında yaña ber närsä öyränä alamı digän mäsälädä jurnalistik häm professional qarar birergä kiräk. Tormışqa qurqınıç tuğan xäldä, bu cämğiätne qızıqsındırğan mäsälägä äylänä. Bu xaqta xäbär birü jurnalistlarnıñ vazıyfası bulıp tora."
ABCdä tapşırılğan Basayev belän intervyunı radiobıznıñ xäbärçese Andrey Babitskiy vazıyfada bulmağan vaqıtta ütkärgän bulğan.
Färit İdelle, Praga.
Audio
"Minem fikeremçä, ABCneñ Rusiädän xäbär itüe tıyılsa, bu fiker belderü ireklege öçen uñay belderü bulmas."
dip belderde.
ABC Basayev belän ütkärelgän intervyunı uzğan atnada taşırğan ide. Nightline programmasınıñ moderatorı Ted Koppel, intervyunı tapşıru ul şäxesne yäisä anıñ eşçänlegen yaqlaunı añlatmıy dip beldergän ide. Koppel, ABC qaraqlar , keşe üterüçelär, diktatorlar häm xätta balalarnı köçlävçelär belän ängämälär tapşırıp kilde, läkin monı kontekstqa turı kiterep eşläde dip äyttte. Televideniä çeltäre Rusiä ilçelegen dä üz fikeren belderergä çaqırğan ide. Britaniädä urnaşqan häm media häm xökümät senzurası belän eş itkän İndex on Censership oyışmasınnan Rohan Yayasekera radiobız xäbärçesenä Rusiä tışqı eşlär ministerlegeneñ ABC jurnalistlarınıñ akkreditatsiä möddäten ozaytmau qararı radikal adım, läkin, Kremlneñ totqan yulına turı kilä dip belderde.
Audio
"Britaniädä Çeçen separatistları belän ütkärelgän intervyular tapşırıldı. Bolar Rusiä xökümäteneñ Britaniäneñ tışqı eşlär ministerlegenä , intervyularnı tapşırğan media xakimiätlärenä şikayät belderülärenä kitergän ide. Rusiä soñğı yıllarda Çeçen sepratistların Rusiäneñ üzendä genä tügel, ä çit illärdä dä här törle çaralar belän endäştermäv mäsäläsendä qararlı."
Barlıq şikayätlär näzäkätle räveştä, demokratik cämğiättä xökümät bäysez medianıñ eşenä täsir itälmi dip kire qağılğan ide. Yayasekeranıñ süzlärençä, Britaniä xökümäte üzeneñ xatalarınnan sabaq alğan. Britaniä 1980-nçe yıllarda İRA İrlandiä respublikan armiäse bombalar şartlatqan vaqıtta mediağa senzura kertep qaradı. Britan televideniäsenä İRA häm moña oxşaş törkem ağzaları belän intervyularnı tapşırunı tıyğan ide. Läkin, bu säyäsät näticäsez bulıp çıqtı häm axırda köçtän çığarıldı. Yayesekera.
Audio
"Britan mediası bu tıyınu törle metodlar belän uratıp ütte. İRA şäxesläreneñ äytkännären aktörlär uqı başladı. Näticädä tıyunıñ mäğnäsezlege häm näticäsezlege açıqlandı. Bu Britaniädä häm Yevropada jurnalistlar öçen täcribä buldı. "
Yayesekeranıñ fikerençä, terrorçılarğa äfir vaqıtın birü-birmäv professional kriteriadan çığıp xäl itelergä tieş.
Audio
"Tıñlauçı, tamaşaçı şäxes yaki oyışma alarnıñ tormışına qurqınıçl tudıra alğanda, ul ayırım şäxesneñ. yaki oyışmanıñ motivları turında yaña ber närsä öyränä alamı digän mäsälädä jurnalistik häm professional qarar birergä kiräk. Tormışqa qurqınıç tuğan xäldä, bu cämğiätne qızıqsındırğan mäsälägä äylänä. Bu xaqta xäbär birü jurnalistlarnıñ vazıyfası bulıp tora."
ABCdä tapşırılğan Basayev belän intervyunı radiobıznıñ xäbärçese Andrey Babitskiy vazıyfada bulmağan vaqıtta ütkärgän bulğan.
Färit İdelle, Praga.