Bügen Mäskäwdä, Mäskäw kremle qarşına urnaşqan Natsional'' qunaqxanäsendä, “Yevropa –Russiä- Möselman dönyası: üseş plannarı häm eşberlege modele” digän temağa tügäräk östäl ütte. Bu temağa söyläşü tügäräk östäl qunaqları belän 3 avgusta Rusiäneñ möftilär şurasında başlanğan ide. Häm 5 avgustta ul Qazanda da däwam itäçäk. Bu tügäräk östälne
Rusiäneñ möftilär şurası belän berlektä Rusiäneñ İslam mädäni märkäze Häm Yevropanıñ möselmannar berlege oyıştırğan. Çaqırılğan qunaqlar häm çığış yasawçılar arasında dönya küläm bilgele şäxeslärneñ buluı bu oçraşunı bik märtäbäle häm citdi itep kürsätte. Tügäräk östäldä Yevropa möselmannarı berlege prezidentı Abu Baqr Rieger, Rusiäneñ prezident kiñäşçese Aslanbek Aslaxanov, Böyekbritaniäneñ lordlar palatası äğzäse Axmät Roterxemski, , Xalıqara İslam fikere institutı direktorı Mözämmät Mestiri, tanılğan balalar xirurgı Leonid Roşal'', Tatarstannan tarix institutı direktorı Rafayıl Xakimov, Rusiäneñ baş xoquq yaqlawçısı Vladimir Lukin , Törkiädän Nevzet Yalçıntaş häm başqalar çığış yasadı.
Çığış yasawçılar Rusiä belän Könbatış arasındağı mädäniät häm dini bağlanışlar turında da, bügenge köndä islam isemennän dönyaküläm terror alıp baruçılar xaqında da, İslamda üzgäreşlär , Yevropa islamı, cäditçelek turında da fiker alıştılar. Çığış yasawçılar şulay uq, Rusiädä islam çittän kiterelgän tügel, ğasırlarça tarixi bulğan din dip äytälär. Ägägr uylap qarasañ Yevropa islamı da bügen genä barlıqqa kilmägän, Yevropa islamınıñ da küp ğasırlarğa suzılğan tarixı bar. Bügenge köndä Yevropada här bişençe keşe möselman didelär. Häm menä şuşı vazgiättä niçek yäşärgä, nindi metodlar qulayraq, xökümät säyäsäteme ällä başqa yul tabırğa bulamı digän sorawlar da kütärelgän ide tügäräk östäl konsepsiäsendä. İslam isemennänn terror yasawçılarğa qarşı din ähelläre kütärelergä tieş, islam dine tınıçlıq dine dip kenä äytü az. İslam turında tulıraq añlatmalar birergä kiräk dip, Aslanbek Aslaxanov bu cähättän Amerikada Texas ştatında maxsus televidenie kanalları da buldırılğan häm Söged ğäräbstanında islamnıñ asılın añlatu eşläre internetta cäyelderelgän dide. Äytep kitkänemçä bu oçraşuda Tatarstannıñ tarix institutı citäkçese, cäditçelek ideyälären alğa sörzçe ğalim Rafail Xäkimov ta bar ide. Min annan mondıy oçraşular kiräkme, sezneñ öçen bu çığışlarda närsä qızıqlı buldı dip soradım. Ul bik kiräk, qızıqlı ğına çığış yasawçılar buldı. Cäditçelek ul Yevropa belän Tatarstannı totaştıru ber fiker bulıp tora. Tatar xalqı Soğed ğäräbstanındağı kebek neft'' belän tügel, belem belän yäşi dide. Ul şulay uq bügenge köndä küpçelek Şihabetdin märcäni, Musa Bigiev kebek ğalimnärneñ eşlären belmi. Anı barı tik belgeçlär genä belä. Bezgä alarnı öyränergä kiräk dide. Rafayıl äfände iskä alıp ütkän çığış yasawçı Möxämmät Mestiri, min Yevropa möselmanı, minem öçen tolerantnost qına az, mine möselman itep tanu kiräk dide.Häm mäçetlär genä salu tügel, islam üzäkläre buldıru kiräk dip belderde.
Sez Mäskäwdä ütkän Yevropa Rusiä Möselman dönyası digän tügäräk östäl xaqında mägülümät işettegez Yazmanı “Azatlıq” radiosı öçen Näzifä Kärimova äzerläde. .
