Tatarstan prezidentı inqilabçı, bärxet inqilabı äzerli, ä Tatarstanda ul idärä itkän yıllarda tatar televideniese açılğan, tatarlar tatarça süz tıñlıy, urıs tele inde köndälek tormıştan töşep qala bara. Menä şundıyraq süzlär belän qarawl qıçqıra qayber urıs telle yazmalar. Ä belgeçlär Tatarstannı, meñyıllıq tantanaları aldınnan pıçratu başlandı dilär.
Misallarmı. Xäzer alar häm matbuğatta, häm internetta tulıp yata. Mäsälän, «Московский комсомолец» gäziteneñ Başqortstanda çığa torğan variantında ber yazma bolay dip atala, “Шаймиев собирает финансы под оранжевую революцию в Татарстане?”, yäğni, Şäymiev Tatarstanda inqilab yasar ösen finanslar tuplıy, aqça cıya. Mäqälä avtorı Xinşteyn. Şäymiev ber Mäskäw gäzitenä, Tatarstan böten ölkädä diärlek tä üz yäşäyeşle, yäğni üzen –üze tuyıdıra ala, xätta säyäsi yaqtan dip intervyu birgän. Tatarstandağı qayber kompaniälär, Mäskäw kremle qarşı buluğa qaramastan, Ukrainada Yuşçenko komandasına, mäydanda köräş barğanda aqçalata yärdäm dä itep torğannar dip yaza, avtor. Monnan tış, Tatarstan soñğı aralarda, iqtisadıy säbäplär tabıp, Mäskäw belän konfrontatsiägä bara, qarşılıq kürsätä ikän. Bu bigräk tä hawa yulların üz qulında totuçı şirkät eşlärendä yaxşı çağıla. Äavtor, şular yärdämendä, Şäymievnıñ inqilab yasarğa äzerlängänen, inde Mäskäw merı Lujkov ta anı yaqlap çıqqanı turında süz alıp bara. YÄ bulmasa, internettağı ber prawaslau saytına küz salıyq. Pravoe dip atalğan bu säxifädä, Tatarstan: sivilizatsiälär bäreleşe dip atalağan zur külämle yazma kürde. Andağı küp törle qıçqırıp torğan yalğan, tarixi yalğannarğa iğtibar itep tormıybız. Bu ğadi jurnalist eşe tügel. Läkin, mäqälädä, ber fiker cep bulıp ürelep bara. Tatarstanda prawaslau dinen nıq qısalar ikän. Ul ğına da tügel, tarixi yaqtan pravaslau dine taralğan bu respublikada mäçetlär tözilär, küp itep, tatar mäktäpläre açalar, ul ğına da tügel, tatar telle TV açalar, radiodan söylilär. Qarawıl, prawaslau dine monda çäçäk atmıy. Tatarlar urıs mädäni moxitennän çığıp baralar. Alar inde tarixqa da üzlärençä qarıy başlağannar. Qısqası, menä şundıy yazmalar. Bolarnı däwam itärgä bula.
Ni bu? Xaqiqätme, yalğanmı? Bu yazmalardağı faktlarnı analizlaцnıñ xacäte yuq dilär, bez möräcäğät itkän küp kenä belgeçlär. Küzätüçelär , Qazan meñyıllığı aldınnan, Tatarstannı pıçratırğa telilär dilär. Xäzerge teldä bu, qara PR dip atala. Mäsälän, säyäsätçe Fändäs Safiullin fikere
Bez inde mondıy provokatsiälärne unbiş yıl buyına kürdek. Läkin, bu meñ yıllıq aldınnan zurraq provokatsiä eşläwläre dä bar. Annan, soñ, şularoğa sıltap, respublikanı beterer öçenÄ üzeneñ üzençälekle federalizm prinsipları belän mäğlüm bulğan, säyäsät fännäre doktorı Midxät Faruqşin, borçılırğa urın yuq dip tınıçlandıra:
Minemçä, mondıy yazmalar normal'' küreneş. Tänqitläp yazu da, maqtap yazu da xäzerge zamanada normal'' PR aksiälärQayber säyäsätçelär, meñ yıllıq aldınnan tağı da zurraq provokatsiälär buluı bar digän şik belderälär. Azatlıqqa bu xaqta oppozitsiädäge säyäsätçe Fäwziä Bäyrämova da beldergän ide. Fändäs Safiullin da şundıy şig barlığın belderä. Yäğni, alar, Rusiädäge qayber köçlärgä Qazannıñ meñ yıllığın zurlap bilgeläw oşamıy dilär alar. Räsmi xakimiät mondıy pıçratular turında älegä däşmi. Küräseñ, eşläre küpter. Qayberäwlärne poşamanğa salğan meñ yıllıqqa sanawlı ğına könnär qaldı bit.
Räfis Cämdixan
