Accessibility links

Кайнар хәбәр

Bäyrämneñ milläte bulamı?


Menä şuşı sorawnıñ kilep tuaçağın aldan uq çamalap mäğlümatlar tuplarğa buldım. Qazannıñ 1000 yıllığı ütep kitkäç, barıber yomğaq yasalaçaq. Küpme aşalğan, küpme eçelgän, küpme tözelgän, niçä sumğa tübätäy, qalfaq, külmäk, ıştannar, hawa şarları alınğan? Küktä ükerep yörgän oçqıçlar, mäydandağı säxnälärdän tağın da köçleräk göreldäwçe estrada häm rok törkemnärenä küpme tülängän? Militsionerlar, tabiplar, transportçılar, at qarawçılar häm dä çabışqa çıqqan atlar üzläre Qazannıñ 1000 yıllığın matur itep bäyräm itüdä niçek üzlären kürsätkän? Şulay uq küpme buş şeşälär, tälinkälär, polietilen stakannar, käğäz çup-çarları cıyılğan häm qayda iltep tügelgän? Bolar barısı da konkret sannar belän ülçänä.
Ğomumän, tözekländerü eşläre 50 milliard sumğa töşkän, xätta bäyräm aldınnan ütkärelgän öç könlek cıyıştıru ömäsendä seberke, köräklär, biälilär alu häm çüp töyap çığaru öçen 50 million aqça bülengän ide. Ällä yalğıştım mikän? 50 million kübräk bula bit. Xäyer, xäzer monda nul’lär sanap waqıt ütkäräse yuq. Böyek eş eşlänergä tieş. Finansistlar tieşle xisapnı birerlär, ämma bäyrämneñ milli eçtälege häm mäğnäsen ülçäw bik awır bulıp çıqtı. Şähärdä tatar tele üzen bik qıyu tota almıy, millätlär tabiğät qoçağında üzlären caylıraq xis itä. Mäsälän - urmanda, awıl klubında. Şähärdäge tatar milli komponentı “Uynağız garmunnar” festivalennän, 29nçı avgustta Qazan milli – mädäni üzäge qarşında ütkän “Meñ yäşär Qazan” tamaşasınnan tatar estradasınıñ Bolaq buyında, Qamal teatrı qarşında yañğırawınnan tora. Häm älbättä Piramidada ütkän zur tatar cıyını da menä şuşı milli ruxnı yarıysı ğına çağıldırdı. Başqa töbäklär häm başqa zamannar belän çağıştırğanda zur üzgäreş, alğarış sizelä.
Xäniä Färxi, Salawat häm Zäynäp belän Zöfärneñ bik matur itep säxnädä kürenep kitüläre küñellärne kütärde. Annan soñ bit äle at çabışqanda menä digän artistlarıbız çığış yasadı. Şığır yulları, tatarça iğlannar yañğırap tordı. Uramnarda, ippodromda säxnälärdä matur telälgän milli kostyumnar küzlärne qamaştırdı. Kostyum yağınnan beznekelär belän berkem dä yarışa almıy.
Tik şulay da rus häm çit il estradası şawlağanda cıyılğan distä meñnärçä keşeneñ göreldäwe milli moñnarnı beraz basıp kitä. Nişliseñ dönya külämendäge globalizatsiä Qazanğa da kilgän. Bu inde 16 ğasır urtasındağı Qazan tügel bit.
Meñ yıllıq digän süzne dä bit xäzer “Millenium” dip kenä yörtälär. “Millenium” digäç, üzebezneñ milli, äni digän ahäñnär işetep quanasıñ, ä ul “äni” tügel, “ügi” bulıp çığa.
Xäyer, Peterburgtan qunaqqa qaytqan Al’bert Asadullin yärminkä mäydanında törle şaltır-şoltır cırlardan qotlaw tına başlağaç, säxnägä çıqtı. “Min sezgä xäzer böyek cır başqaram”, dip “Täftiläwne” yañğırattı. Qazanğa gimn cırlawı da başqa xalıqlarğa bireşerlek tügel ide.
Şunısı beraz xikmätle, stadiondağı iñ olı konsertta ğädättä teatrda mikrofonsız ğına cırlawçı häm Angliädä ğömer itüçe Dmitriy Xvorostovskiy beryulı 10 opera ariäse başqardı.Berkem dä anı sızğırıp tuqtatmadı, kiresençä sızğırıp xupladı. Äpipälär, Xäniälär, Salawatlar belän başlanğan muzıka bäyräme menä şuşı 21 ğasır Şalyapinı tawışı göreldäwe belän tämamlandı.
Menä kemnär belän yarışırğa häm kemnärne uzarğa tieş ikänbez. Tieşle aqçalar da, Xvorostovskiynıqı kebek bel'kanto sıyfatındağı tawışlar da, dönya sivilizatsiäsenä öleş kerterlek ostalıq ta kiräk bulaçaq. Häm älbättä üzeñneñ Qazannan buluıñ häm tatarlığın sizelsen. İkençe meñ yıllıqnıñ başında kilep basqan burıç menä şul.
Ä säyäsi globalizatsiägä kilgändä bu könnär tağın da zurraq syurprizlar kiterde. Qazan bäyrämenä kilgän BDB illäre, Rusiä gubernatorları häm federal' elita cayı çıqqanda Qazannı, tatarnı maqtadılar. Bu küñelle sayrawlardan balawızday erep töşmäbezme? Çönki bit barıber tatarnıñ älifbası häm üz telen qullanuı bäxäsle xätta yaman ber mäs'älä bulıp qala. Töbäk belän üzäk wäkälätläre büleşüe ozaqqa kitte. Citmäsä tatarlar azdı, bik üsenälär, ütä dä millätçe dip mäğlümat qotqısı taratuçılar ürçi başladı. Könçelär dä citärlek. Däräcäle, abruylı qunaqlarnıñ barısı da äybät kebek. V.Putinnan häm B.Grızlovtan başlap, awıl- xucalığı ministrı Gordeev, ğädättän tış xällär ministrı Sergey Şoygu, Mädäniät ministrı Aleksandr Sokolov, elekke premyer ministr Yevgeniy Primakov, xäzerge premyer Fradkov, elekke prezident Mixail Gorbaçev, zur oligarxlar, quätle çinovniklar, bankirlar –menä şuşı küp törle keşelärne Qazan belän qızıqsınu berläşterä.
1000 yıllıq bäyräme ütte, xäzer inde anı häm xäzerge wazğiätne añlaw waqıtı citte. 31nçe avgustta Qazan üzeneñ metrolı buluın, ğomumän yaña standartlarğa küçüen töşenmi kebek. Xalıqara däräcädäge ippodromnar, sport häm sänğät sarayları tözelüen dä, häykäl bulıp qaytqan Qol Ğäline dä, mäçet bulıp qaytqan Qol Şärifne dä yaña baştan añlaw ciñel tügel ikän. Säyäsi global’läşterüneñ basımı tatar milläte cilkäsenä awır häm tatlı yök bulıp yattı. Kütäräbezme, yuqmı, ällä yañadan Qazannıñ iske bistäseñ baraklarına kerep posabızmı?
Rimzil' Wäli
XS
SM
MD
LG