Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tömän eşquarınıñ Başqortstandağı tuğan awılında häykäl açuı awıl yäşlären eşle itte


Tömän şähärendäge “Boyler” açıq aksionerlıq cämğiäteneñ räise Fäwdät Garipov monnan 1100 çaqrım yıraqlıqtağı tuğan awılında- Başqortstannıñ Dürtöyle rayonı İske Käñgeştä Watan suğışında qatnaşqannarğa häykäl açtı.

İgelekneñ mömkinlekläre çiksez... Kemder awıldaşların oyıştırıp mäçet aça, kemder uqığan mäktäbeneñ kitapxanäsenä kitaplar büläk itä, kemder moxtaclarnı yärdämennän taşlamıy...

“Ciñüneñ 60 yıllığına citä almıyça ätiem wafat buldı. Ätine ozattıq, qäberlären qäderläp quydıq. Ul ğına az bulıp toyıldı. Bezneñ awıldan 200 gä yaqın keşe kitkän, yartısı qaytqan. Awıl xäle naçarlanğannan naçarlana. Klasstaşlar belän söyläşep, awıl xalqına beraz yärdäm, etärgeç bulsın dip şuşı uy başıma kilep töşte häm may ayınnan anı tormışqa aşıra başladıq. İñ başta rässamnarğa räsemen eşlätep alıp qaytıp kürsättem, barsına da oşadı. Annan soñ awılnıñ iñ abruylı keşelärennän: ölkännärdän, uqıtuçılardan, citäkçelärdän torğan komissiä tözedek. Mäktäp uquçıların da kerttek. Ciñ sızğanıp eşkä kereştek. Yäşlär Tömängä kilep tä eşläştelär. Tömän keşeläre dä qoymaların, qapqaların eşlägändä awılğa qaytıp bulıştılar...

Açqanda 1000 gä yaqın keşe cıyıldı. Bügenge köndä awılda 140 lap öy isäplänä. Yäşäwçelärneñ küpçelege qart-qorı, bala-çağa. Yäşlär kübräk yaqın tirädäge Ufa, Ağidel, Neftekama şähärlärendä eşli. Alar da qaytqan ide. Küñelle buldı. Cır, moñ, söyläşü, qoçaqlaşıp küreşü...”-dip tässirlären urtaqlaştı Fäwdät Garipov.

Fäwdät Garipovnı Tömändäge türä-qara “Boyler” şirkäteneñ citäkçese bularaq belsä, tatar xalqı ul başqarğan xalıq köylären yaratıp tıñlıy. Cırğa, moñğa xirıslarnı tuplap “Çişmä” ansamble tözede ul. Küp oçraqta bu törkemneñ çığımnarın da üz östenä ala. Üze äytmeşli, olığaya töşkäç, cırlıy da başladı. Anıñ yaqın dusları- “Çişmä” ansamble äğzaları häykälne açırğa tuğan awılına da qayttı.

“Xalıq ayägürä torıp alqışladı. Üzemneñ cırlasınmı berkemgä dä sizdermädem. Häykäl açıluğa rayonnan da kildelär. Üzebezneñ awıldan da artistlar qatnaştı. Min cırlağaç, xalıq şaqqattı. Cır belän monda kilgäç mawığa başladım...

Finans belän yärdäm itüçelärgä kilgändä, kübrägen üzem, annan monda awıldaşım bankta eşli. Ä awıl xakimiäte transport, yağulıq belän yärdäm itte...”,- dip räxmäten belderä Fäwdät Garipov.

-Ni öçen moña qädär İske Käñgeştä häykäl açılmağan?

-Üzem dä añlata almıym.

-Xaqimiätlär tarafınnan wayımsızlıqmı?

-Bälki ansı da bulğandır. Menä isemleklär tözi başlağaç, voenkomatqa möräcäğät ittek. 60 nçı yıllarda ber rayonnı ikençesenä quşıp, isemleklär yuğalğan. Şul 200 suğışta qatnaşqan keşeneñ barı tik 45 genä rayon voenkomatında isäptä... Ölkännär belän söyläşep, barlap berkemne dä räncetmi torğan isemlek tözedek...

-Kemder mäçet aça, kemder kitaplar büläk itä...Küñelegez tınıçlandımı bu häykälne açqaç?

-Yuq! Yaña uylar belän kildem. Awılda mäçet bar. Ul bik iske. Xakimiätlär yañanı salu turında süz quzğattı. Min dä üz öleşemne kertermen dip ışandırdım. Häykäl tözegän kebek komissiä tözergä turı kiler...

-Awıldan çığıp kitkängä niçä yıl buldı inde, Fäwdät abıy?

-35 yıllap. Neftekamskiy şähärendä dä eşläp kittem. Annan armiä saflarında buldım... Annan Tömändä.

-Awılğa qaytıp qartlıqnı ütkärü turında uylağanığız barmı?

-Xäzer balalarıbız, onıqlar monda. Alarnı taşlap qayda kitik inde?

-Ni öçen awılnıñ, tatarnıñ aqıllı, täfiqlı, eşli belä torğan keşeläre çitkä sibelgän?...

-Bu qatlawlı soraw. Ber süz belän genä añlatıp bulmıy.

Häykäl Tömändä Fäwdät Garipov citäklägän şirkättä eşlände. Awılnıñ tipsä timer özär, ämma eşsezlektän intekkän yegetläre Tömängä kilep xezmät xaqı alıp bulışıp eşläp yörde. Häm häykäl eşläre betkäç tä, Fäwdät Garipov alarnı üzendä qaldırdı. Vaxta ısulı belän, kilep-kitep eşlärgä röxsät itte. Xezmät xaqları 10 meñ sumnan kim tügel. Eş urını tapqan bu 7 yegetkä qızığuçılar, alar safına quşılırğa teläweçlär dä yuq tügel.

İske Käñgeş awılındağı häykäl açılğan kitap itep eşlängän. Bieklege 4 metr. Yanına zäñgär çırşılar utırtqannar. Qoymasın da çuyınnan qoyğannar. 100 kvadrat metr cirne brusçatqa-qırılğan taş belän yapqannar. Böten äyber dä, şul isäptän ber vagon brusçatqa da, Tömändä eşlänep 1100 çaqırım yıraqlıqtağı İske Käñgeşkä kiterelgän. “Bäyäse küpmegä töşte, dip qızıqsınuçılar küp buldı. Bäyäsen awıl xalqı birer”,- di Fäwdät Garipov.

Nail Alan. Tömän.

XS
SM
MD
LG