Accessibility links

İspan mäxkämäse 9/11 höcümnären oyıştıruğa qatnaşı bulğan keşelärne xökem itte


İspaniä başqalasında barlığı 18 keşene äl-Qaidägä bäyle buluı öçen törle cäzağa xökem itkän mäxkämä eşe tämamlandı. Alar fetnä çığaru, keşe üterü häm terror oyışmaları belän xezmättäşlek itüdä ğäyeplänep, 6-dan alıp 27 yılğa qädär törmä cäzasına xökem itelde. Bu Yewropada möselman radikalları eşe qaralğan iñ zur mäxkämä bulıp tora.

Düşämbe iğlan itelgän xökem qararında, mäxkämädä ğäyeple dip tabılğan adämnärneñ İspaniädä äl-Qaidäneñ maxsus ber küzänägen buldırıp, terror aşa dönyadağı tärtipne totrıqsızlandıru maqsatın quyuı iqrar itelä. Şuşı küzänäkne Süriädä tuğan Ğimadetdin Bäräkät Yarqas citäklägän, Madrid mäxkämäsendä ul töp ğäyeplänüçe ide. Cäzanıñ iñ zurı da näq menä aña eläkte, terror törkemen citäkläw häm terror ğämälläre aşa keşelärne üterüe öçen ul ğomumän alğanda 27 yıllıq törmägä xökem itelde.

Mäxkämä qararında, Yarqas 2001-nçe yılnıñ 11-nçe sintäbr höcümnäre xaqında da aldan belgän bulğan dielä, häm ul şulay itep barlığı 3 meñnän artıq keşe hälak bulğan şul höcümnärgä bäyle dip tabıla. İspan xäkimnäre xätta, Yarqas New York häm Washingtondağı höcümnär ideäse belän çıqqan keşe dä bula ala dip belderä, läkin berük waqıtta prokurorlarnıñ, ul 11-nçe sintäbr höcümnärendä üze şäxsän qatnaşa digän bäxäsle fikeren raslarlıq tügel dip kire qağa. Näq şundıy uq ğäyepläwlärne mäxkämä tağın ike keşe - Driss Çebli häm Ğäsüb äl-Abraş Ğalyun oçrağında da nigezle tügel dip taba.

Yarqas, başqa ğäyeplänüçelär kebek ük, üzen ğäyeple dip isäpläwdän baş tarta, xäbärçelärgä ul bötenläy köç qullana torğan keşe tügellegen belderä:

"Min ğomumän atarğa, mıltıq totarqa yaratmıym. Minem atam general, ul Süriä qorallı köçlärendä xezmät itkän ide, şuña da min qorallar belän tanış. Äle keçkenä çaqta min ber märtäbä tankka utırğan idem, ämma şunıñ belän şul, başqa qoral belän min eş itmädem", dip añlata üzeneñ tınıç xolıqlı buluın Ğimadetdin Yarqas.

Xökem itelgännär arasında mäğlüm äl-Cäzirä telekanalınıñ xäbärçese Täysir Aluni dä bar, terror törkeme belän xezmättäşlek itüe öçen ul 7 yıllıq törmä cäzasına xökem itelde. Aluni dönyada 11-nçe sintäbr höcümnäre aldınnan ğına äl-Qaidä yulbaşçısı Osama bin Laden belän teleäñgämä eşläp tanılğan ide, häm xäzer anı terrorçılar belän eş itüdä ğäyepläwgä mäğlümat çaraları ireklegen yaqlawçı oyışmalar bik şiklänep qarıy. "Çiklärne tanımağan xäbärçelär" oyışması wäkile süzlärenä qarağanda, terror törkemnären häm alarnıñ eşçänlegen tikşerü ul här xäbärçeneñ wazifası bulıp tora:

"Mäxkämä barışında prokuror yış qına Täysir Alunineñ bin Laden belän äñgämäsenä işarä itep tordı. Näq menä şul işarälär aña qarşı ğäyepläwlärneñ fikerne irekle belderügä häm anıñ jurnalist bularaq eşenä bäyle ikänlegen kürsätä", di Parisdağı "Çiklärne tanımağan xäbärçelär" oyışması wäkile.

Madridta äle genä tämamlanğan şuşı mäxkämä uñayınnan şunı da äytergä kiräk - ul ispan başqalasında 2004-nçe yılda bulğan şartlawlarnı qaramadı, anı bötenläy başqa ber mäxkämä tikşerä. 200-läp keşe hälak bulğan şul şartlawlarnı oyıştıruda xäzer yaqınça 100-läp keşe şiklänelä. Yaqınça şundıy uq mäxkämä Germaniädä dä däwam itä, 4 ğäräp ire Duesseldorfta Germaniädäge yähüd oyışmalarına qarşı höcümnär oyıştıruda ğäyeplänä.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG