Tatar ictimaği üzägendäge oçraşu “Mayaq”tağı şartlaw nisbätennän uzdırılsa da, töp süz Tatarstan atom elektr stansiäse xaqında bardı. Tögälräk äytkändä anı tözügä qarşı çaralar turında.
Bilgele bulğança, Tatarstan Däwlät Şurası sessiäseneñ berençe uqılışında Tatarstanda atom elektrostansiäsen tözü inde qabul itelde. Tizdän ul ikençe uqılışta qaralaçaq. Häm xalıq moña qarşı kütärelep çıqmasa, bu afät bezgä kiläçäk dielde Tatar ictimaği üzägendä uzğan cıyılışta. Başqortstanda bu eş inde 2002 yılda başlanğan da ikän.
Afät digännän “Mayaq”tağı millättäşlärebezgä zıyan kürüçelär isemen alu öçen köräşep yörgän advokat Roza Färdiewa andağı tatarlarnıñ ni qädär awırlıq kiçerep yäşäwläre xaqında söyläde. Alar belän täcribälär ütkärü turında äytelde. “Aq tıçqan” digän maxsus tikşerenü üzägendä älege şartlawdan soñ keşegä ni qädär zıyan kilä ikän dip tatarlar belän täcribä öçen tikşerenülär uzdıra torğan bulğannar.
Cıyılışqa Çernobıyl' afätennän zıyan kürüçelär dä kilgän ide. Alar da üzläreneñ qayğıların, tuğan balalarınıñ ülep baruları turında söylädelär. Monnan tış cıyılışqa tağın atom-töşkä qarşı köräş cämğiättän wäkillär, xoquq belgeçläre häm äylänä-tiräne saqlaw xezmätennän studentlar kilgän ide. Alarnıñ härqaysı atom elektrostansiäse tözelä qalsa Tatarstannıñ ni qädär zıyan kürüe turında üz fikeren belderde, misalların kiterde.
Xoquq belgeçe Ğalişän Nuriäxmät
Tatar xalqına äytmiçä genä deputatlar elektrostansiäsen tözü buyınça qanunnı qabul itmäkçe bulalar. Alar bit xalıq yaqlı bulıp saylandılar. Xalıq kütärelergä tieş. Zıyan kürüçelärneñ bersenä dä däwlät yärdäm itmi. Tatarstanda da şulay bulaçaq.
Cıyılışta çit ildäge böten radioaktiv qaldıqlar Rusiägä kertelüe turında söylände. Barlığı 53 il üz qaldıqların Rusiägä cibärä dip belderde atom-töşkä qarşı köräş cämğiäte räise Al'bert Garapov. Ul mäsälän 400 gramm plutoniynıñ 10 milliard keşedä üpkä ragı kiterep çığarırğa mömkinlegen iskärtte. Ğomumän cıyılışta fänni yaqtan küp tikşerenülär näticäse äytelde.
Cıyılışta äylänä-tiräne saqlaw xezmätennän Yılena Fillipova studentlarnıñ atom elektrostansiäsenä qarşı imza cıyuları xaqında belderde. Şulay uq ul qarşılıq aksiäläre uzdıraçaqların bäyän itte.
Azaqta Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymiev isemenä rezolyutsiä qabul itelde.
Läkin cıyıluçılar imza cıyıp, rezolyutsiälär qabul itep kenä deputatlarnı tuqtatıp bulmayaçağı xaqında äyttelär. Şuña böten xalıqnı bu eşkä cälep itü öçen düşämbedän ük Tatar ictimaği üzägendä koordinatsion şura eşli başlayaçaq. Monnan tış qarşılıq çaraları, uram cıyınnarın uzdıraçaqları, açlıq iğlan itäçäkläre äytelde. Şulay uq Strasburg mäxqamäsenä dä möräcäğät itärgä cıyınalar.
Landış Xarrasova.
