15 Üktäberdä Ğiraqta yaña konstitutsiä mäsäläsendä referendum ütäçäk. Sorawlarnıñ ber öleşe älbättä şul turıda buldı. Bu konstitutsiäneñ äxämiäte närsädä, anı qabul itü ğisyannıñ kimüenä kiteräçäkme, digän sorawğa Talabani bolay dide:
"Konstitutsiä Ğiraqtağı bar mäsälälärne xäl itäçäk dip berkem dä äytmi. Ul bar bälädän qotqara torğan däwa tügel. Läkin ul här Ğiraqlığa bu rejim totrıqlı, demokratiä isän qalaçaq, terrorçılar ciñä almayaçaq digän xis biräçäk."
Saddam çorında xakimiättä bulğan, xäzer ikençel safta qalğan sönnilär konstitutsiä ölgese belän qänäğät tügel häm anı kire qağırğa teli. Ämmä küptän tügel Mäclestä küpçelekne täşkil itkän şiğilär konstitusiäne kire qağu şartların qırıslattı, monıñ öçen 18 vilayätneñ kimendä 3ndä terkälgän saylawçılarnıñ kimendä 3tän ikese qarşı bulırğa tieş dip üzgärtte. Monı Talabani da xuplağan ide. Ämmä Berläşkän Millätlär häm Quşma Ştatlar bu xalıqara qanunnarğa qarşı kilä dip tänqit beldergännän soñ çärşämbedä Mäcles referendum qağidälären baştağı xälenä qaytardı.
Calal Talabani üze çığışı belän körd. Kiläse saylawlarda, kördlär aldan kileşengänçä şiğilär berläşep xäräkät itäçäkme digän sorawğa, Talabani, äye, kördlär belän şiğilär Saddam çorınnan birle xezmättäşlek itä, xökümättäge qayber qarşılıqlar bu berdämlekkä zıyan itmi dide. Saddam digännän, ul Ğiraqta ğädel xökemgä ömet ita alamı digän sorawğa Talabani bolay dide:
"Saddam Ğiraqta bik ğädel xökem alaçaq. Anıñ törmädä bar ireklekläre bar: televizor, radio, kitaplar, ul yaza, uqıy, härkem belän elemtägä kerä ala. Läkin Saddam suğış cinäyätläre qıluçı: Ğiraq xalqıan, kürşelärgä, İran, Küwäytkä.. monıñ öçen ul cawap totırğa tieş."
Ğiraqnıñ tönyaındağı qayber törkmän törkemnäre Körd räsmiläreneñ basımına zarlana, Kirkuk qalasına kördlärne küpläp qaytarıp alarnıñ sanın arttırırğa tırışa digän sorawğa Talabani, bu döres tügel, yalğan ğäyepläwlär, anda Saddam çorında qaçıp kittkän härkem qayta, kördlär dä, törkmännär dä.. Eş şunda ğına, Törkmän esktremistları sannarnı arttıra, alar üzlären 3-4 million dip belderä, gärçä 1 millionnan da azraq.
Baat partiäsenä kilgändä, xökümät döres xäräkät itäme, Könyaq Afrikadağı kebek berär Solıx komissiäse tözelsä bu ğisyannıñ kimüenä kitermäs ideme digän sorawğa, Talabani bolay dide:
"Xökümät barısın da döres eşli dip bulmıy. İkençedän, ğisyançılar – Ğiraqlılar ğına tügel. Kübese çittän kilgän – äl-Qaidä, Aznsar äl-İslam, Zarqawi törkeme. Alar şiği häm kördlärgä suğış iğlan itkän terror ğämälen däwam itäçäk. Ğiraq terrorçılarına kilgändä, alar aqrınlap säyäsi protsesqa qayta baraçaq, älbättä bezneñ yärdäm belän."
Axırda, Talabani radiobınıñ ber öleşe bulğan İrekle Ğiraq radiosına räxmäten belderde.
"1998 yıldan birle İrekle Ğiraq radiosı Saddam çorında yäşägän Ğiraq xalqı öçen bik möxim irekle häm obyektiv mäglümät çığanağı bulıp tora."
Çärşämbedä radiobızda bulıp kitkän Ğiraq prezidentı Calal Talabani Çex räsmiläre belän oçraşıp, xärbi wä iqtisadi mäsälälär tikşerde. Anıñ Yewropa säfäre däwam itä.
-Ali Gilmi
"Konstitutsiä Ğiraqtağı bar mäsälälärne xäl itäçäk dip berkem dä äytmi. Ul bar bälädän qotqara torğan däwa tügel. Läkin ul här Ğiraqlığa bu rejim totrıqlı, demokratiä isän qalaçaq, terrorçılar ciñä almayaçaq digän xis biräçäk."
Saddam çorında xakimiättä bulğan, xäzer ikençel safta qalğan sönnilär konstitutsiä ölgese belän qänäğät tügel häm anı kire qağırğa teli. Ämmä küptän tügel Mäclestä küpçelekne täşkil itkän şiğilär konstitusiäne kire qağu şartların qırıslattı, monıñ öçen 18 vilayätneñ kimendä 3ndä terkälgän saylawçılarnıñ kimendä 3tän ikese qarşı bulırğa tieş dip üzgärtte. Monı Talabani da xuplağan ide. Ämmä Berläşkän Millätlär häm Quşma Ştatlar bu xalıqara qanunnarğa qarşı kilä dip tänqit beldergännän soñ çärşämbedä Mäcles referendum qağidälären baştağı xälenä qaytardı.
Calal Talabani üze çığışı belän körd. Kiläse saylawlarda, kördlär aldan kileşengänçä şiğilär berläşep xäräkät itäçäkme digän sorawğa, Talabani, äye, kördlär belän şiğilär Saddam çorınnan birle xezmättäşlek itä, xökümättäge qayber qarşılıqlar bu berdämlekkä zıyan itmi dide. Saddam digännän, ul Ğiraqta ğädel xökemgä ömet ita alamı digän sorawğa Talabani bolay dide:
"Saddam Ğiraqta bik ğädel xökem alaçaq. Anıñ törmädä bar ireklekläre bar: televizor, radio, kitaplar, ul yaza, uqıy, härkem belän elemtägä kerä ala. Läkin Saddam suğış cinäyätläre qıluçı: Ğiraq xalqıan, kürşelärgä, İran, Küwäytkä.. monıñ öçen ul cawap totırğa tieş."
Ğiraqnıñ tönyaındağı qayber törkmän törkemnäre Körd räsmiläreneñ basımına zarlana, Kirkuk qalasına kördlärne küpläp qaytarıp alarnıñ sanın arttırırğa tırışa digän sorawğa Talabani, bu döres tügel, yalğan ğäyepläwlär, anda Saddam çorında qaçıp kittkän härkem qayta, kördlär dä, törkmännär dä.. Eş şunda ğına, Törkmän esktremistları sannarnı arttıra, alar üzlären 3-4 million dip belderä, gärçä 1 millionnan da azraq.
Baat partiäsenä kilgändä, xökümät döres xäräkät itäme, Könyaq Afrikadağı kebek berär Solıx komissiäse tözelsä bu ğisyannıñ kimüenä kitermäs ideme digän sorawğa, Talabani bolay dide:
"Xökümät barısın da döres eşli dip bulmıy. İkençedän, ğisyançılar – Ğiraqlılar ğına tügel. Kübese çittän kilgän – äl-Qaidä, Aznsar äl-İslam, Zarqawi törkeme. Alar şiği häm kördlärgä suğış iğlan itkän terror ğämälen däwam itäçäk. Ğiraq terrorçılarına kilgändä, alar aqrınlap säyäsi protsesqa qayta baraçaq, älbättä bezneñ yärdäm belän."
Axırda, Talabani radiobınıñ ber öleşe bulğan İrekle Ğiraq radiosına räxmäten belderde.
"1998 yıldan birle İrekle Ğiraq radiosı Saddam çorında yäşägän Ğiraq xalqı öçen bik möxim irekle häm obyektiv mäglümät çığanağı bulıp tora."
Çärşämbedä radiobızda bulıp kitkän Ğiraq prezidentı Calal Talabani Çex räsmiläre belän oçraşıp, xärbi wä iqtisadi mäsälälär tikşerde. Anıñ Yewropa säfäre däwam itä.
-Ali Gilmi