Accessibility links

Кайнар хәбәр

Qıtay ikençe tapqır ğälämgä keşe cibärde


Qıtay ğälämgä ikençe tapqır ğälämçelär cibärde. İke keşelek ğäläm karabı çärşämbe irtäsendä Gobi çülendäge nığıtmadan kütärelde. 2003 yılda bulğan berençe säfärdä Yang Liwei ğälämdä 21 säğät ütkärsä, bu ikençe säfär 5 kön däwam itäçäk.

İke ğälämçe, qıtayça äytkändä taikonavt utırğan Shenzhou-6 karabı çärşämbe irtäsendä Qıtaynıñ tönyağında, Gobi çülendä urnaşqan Jiuquan ğäläm nığıtmasınnan kütärelde. Bu waqiğanı Qıtay televideniese turı efirda kürsäte.

Qıtay premier-ministrı Wen Jiabao monı zur uñış dip bäyäläde häm bar qatnaşuçılarğa qotlaw citkerde.

Qıtay armiäse polkovnikları Fei Junlong belän Nie Haisheng 5 kön buyına ğälämdä törle eksperimentlar başqaraçaq dielä, läkin nindi ikäne äytelmi.

Qıtaylılar öçen säfärneñ üze möhim, bu alarnıñ ğälämgä ikençe tapqır keşe cibärüe, milli ğorurlıq bilgese, di London universitetınıñ Ğäläm laboratoriäse xezmätkäre Andrew Coates:

"Qıtaynıñ ğäläm programması tulısınça üzeneke, ul anıñ texnik mömkinlegen kürsätä, häm milli ğorurlıq öçen zur säbäp."

Shenzhou-6 karabı ike bülmädän tora. Taikonavtlar besennän ikençesenä skafandrsız küçep yöri alaçaq. Qaytu cihazı ayırılğannan soñ, yäşäw häm eksperimentar başqaru urını bulğan ikençe bülmä ğälämdä qalaçaq häm kiläçäktä keçkenä genä ğäläm stansiäse wazifasın ütiäçäk. Aña totaşu texnologiäsen dä Qıtay üze başqarırğa cıyına.

Qıtaynıñ ğäläm programması citäkçese Wang Yonghzi süzlärençä, kiläçäktä açıq ğälämgä çığu häm daimi ğäläm laboratoriäse buldıru da qaralğan. Tik bu eşlär Rusiä häm Quşma Ştatlar tarafınnan inde 40 yıl elek başqarılğan. Ni öçen Qıtay monı qabatlarğa teli? Andrew Coates däwam itä:

"Älegä qädär Rusiä belän Quşma Ştatlar ğına ğälämgä keşe çığara ala ide. Qıtay da şunı uq qabatlap bu däräcäle klubqa kerergä teli. Moña zur aqçalar totıla. Läkin bu bar dönyağa Qıtaynıñ texnik mömkinleklären kürsätä."

Xäyer, räsmi Pekin Cir orbitasında ğına qalırğa cıyınmıy. 2007 yılğa Ay tiräli iärçen cibärü, 2010 yılğa Ayğa maxsus cihaz töşerü, 2020 yılğa Aynıñ tufraq ürnäklären qaytaru öçen ayırım programmalar qaralğan. Ayğa keşe cibärü turında älegä äytelmi, ämmä tora bara andıy teläk tä tuarğa mömkin. Quşma Ştatlar Ayğa keşe cibärüne 2018 yılğa çamalıy. Amerikan prezidentı George Bush süzlärençä, Ay säfäre Mars häm başqa planetalarğa oçu aldınnan äzerlek säfäre bulaçaq.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG