Başqortstan tatar milli oyışmaları wäkilläre comğa könne üzläreneñ utırışın ütkärep, anda Başqortstan parlamentında “Mäğärif turında qanun”nıñ yañartılğan şäkele qabul itelü uñayınnan kilep tuğan wäzğiät buyınça fiker alıştı. Tatar milli xäräkätenä qarağan küp oyışmalar citäkçeläre häm aqtiv äğzaları belderüençä, Başqortstan parlamentı qabul itkän yañartılğan qanun başqort bulmağan başqa xalıqlarnıñ, şul isäptän tatarlarnıñ da xoquqların qısuğa kiteräçäk. Ä Başqortstan Tatar kongressı Başqarma qomitetı äğzası, professor Cäwdät Ğiläcetdinov belderüençä, yaña qabul itelgän qanun barlıq xalıqara xoquq normalarına qarşı kilä.
Älege mäsäläneñ çişmä başın iskä töşersäk, bolay başlandı ul. Bıyıl cäyge yallarğa kitär aldınnan ütkärgän soñğı utırışlarında Başqortstan parlamentariyları respubliknıñ mäğärif ministrı Zöhrä Räxmätullinanıñ “Mäğärif turındağı qanun”ğa tözätmälär häm östämälär digän çığışın tıñladı. Anda kiläçäktä Başqortstanda başqort tele respubliktağı barlıq başqa millät wäkillärenä dä mäktäplärdä, urta maxsus häm yuğarı uqu yortlarında motlaq uqıtıla başlarğa tieş, digän maddä kertelgän ide. Şul tözätmälär belän deputatlar ul Qanunnıñ ölegesen berençe uquda uq qabul itep tä quydı. Ä cäyge yallardan çıqqaç ütkän utırışta bu Qanun ölgese beryülı ikençe häm öçençe uquda tulısınça qabul itelde. Uzğan atna azağında isä bu Qanunnıñ tekstı qayber räsmi waqıtlı matbuğat basmalarında dönya kürde. Ä inde mondıy xäldän soñ Qanun üz köçenä kerä digän süz.
Şuşı wäzğiättä respubliktağı tatar balaları iñ cäfa çikkäne bulaçaq, dip belderä tatar milli oyışmaları wäkilläre häm tatar tele uqıtuçıları. Ni öçen digändä, Başqortstandağı küp kenä tatar mäktäplärendä soñğı ike-öç yılda başqort tele iñ täwdä kertelä dä başlağan ide. Bu eştä ata-analarnıñ da, balalarnıñ da telägen sorap tormadılar. Soñğı ber ayda respublikta tağın başqa törle imeş-mimeşlär taralıp ölgerde. Qayber tatar awıllarında ata-analardan «balalarıbıznı başqortça uqıtuğa qarşı tügelbez» dip rizalıq alıp, imza quydırtalar ikän.
“Azatlıq” xäbärçese şuşı uqu yılınnan uq mäktäplärdä häm başqa uqu yortlarında başqort tele mäcbüri uqıtıla başlayaçaqmı, digän soraw belän Başqortstan Mäğärif ministrlığı xezmätkärlärenä möräcägät itep qaradı, ämma bu temğa berkemneñ dä söyläşäse kilmäde. “Älegä bu mäsälädä ministrnıñ bernindi kürsätmäse dä yuq” dip äytü belän genä çiklände ministrlıq wäkilläre.
Başqortstan Tatar ictimağıy üzäge räise Ayrat Ğiniätullin, Başqortstan Tatar milli-mädäni moxtariäte räise urınbasarı, professor Mäcit Xucin häm başqalar üz çığışlarında başqort telen başqa millätlär balalarına da öyrätügä qarşı bulmawların äytte. Teläge bulğan teläsä kem başqort telen üz irege belän öyränä ala, şul isäptän tatar balaları da. Ämma başqort tele hiç kenä dä respubliktağı tatar mäktäplärendä tatar tele däresläre beterelü isäbenä uqıtılırğa tieş tügel. Kiläçäktä tatar milli oyışmaları wäkilläre älege mäsäläne daimi qontrol'dä totarğa häm kiräkle çaralarnı kürergä kileşte.
Süzne yomğaqlap şunı ğına äytergä mömkin. Ägär respublik xaqimiätläre fatıyxa birsä, respublikta bıyıldan uq başqort tele kiñ qolaçlı kertelä başlayaçaq. Häm moña tatar milli oyışmaları ğına qarşı çığıp berni dä qıra almas kebek. Çönki soñğı xalıq sanın alu waqıtında küp kenä tatar awıllarında yäşäwçe tatarlar “başqort” dip yazdırılğan. Ä başqort dip räsmi terkälgäç, üz ana teleñne öyränü tämaman da mäcbüri bulaçaq inde.
Şuşı wäzğiättä respubliktağı tatar balaları iñ cäfa çikkäne bulaçaq, dip belderä tatar milli oyışmaları wäkilläre häm tatar tele uqıtuçıları. Ni öçen digändä, Başqortstandağı küp kenä tatar mäktäplärendä soñğı ike-öç yılda başqort tele iñ täwdä kertelä dä başlağan ide. Bu eştä ata-analarnıñ da, balalarnıñ da telägen sorap tormadılar. Soñğı ber ayda respublikta tağın başqa törle imeş-mimeşlär taralıp ölgerde. Qayber tatar awıllarında ata-analardan «balalarıbıznı başqortça uqıtuğa qarşı tügelbez» dip rizalıq alıp, imza quydırtalar ikän.
“Azatlıq” xäbärçese şuşı uqu yılınnan uq mäktäplärdä häm başqa uqu yortlarında başqort tele mäcbüri uqıtıla başlayaçaqmı, digän soraw belän Başqortstan Mäğärif ministrlığı xezmätkärlärenä möräcägät itep qaradı, ämma bu temğa berkemneñ dä söyläşäse kilmäde. “Älegä bu mäsälädä ministrnıñ bernindi kürsätmäse dä yuq” dip äytü belän genä çiklände ministrlıq wäkilläre.
Başqortstan Tatar ictimağıy üzäge räise Ayrat Ğiniätullin, Başqortstan Tatar milli-mädäni moxtariäte räise urınbasarı, professor Mäcit Xucin häm başqalar üz çığışlarında başqort telen başqa millätlär balalarına da öyrätügä qarşı bulmawların äytte. Teläge bulğan teläsä kem başqort telen üz irege belän öyränä ala, şul isäptän tatar balaları da. Ämma başqort tele hiç kenä dä respubliktağı tatar mäktäplärendä tatar tele däresläre beterelü isäbenä uqıtılırğa tieş tügel. Kiläçäktä tatar milli oyışmaları wäkilläre älege mäsäläne daimi qontrol'dä totarğa häm kiräkle çaralarnı kürergä kileşte.
Süzne yomğaqlap şunı ğına äytergä mömkin. Ägär respublik xaqimiätläre fatıyxa birsä, respublikta bıyıldan uq başqort tele kiñ qolaçlı kertelä başlayaçaq. Häm moña tatar milli oyışmaları ğına qarşı çığıp berni dä qıra almas kebek. Çönki soñğı xalıq sanın alu waqıtında küp kenä tatar awıllarında yäşäwçe tatarlar “başqort” dip yazdırılğan. Ä başqort dip räsmi terkälgäç, üz ana teleñne öyränü tämaman da mäcbüri bulaçaq inde.