Bügenge mäğlümat çaralarında kön qadağındağı mäs'älälär, xäbärlär xalıqqa tieşle däräcädä barıp citmi, yäki soñarıp qına citkerelä. Bigräk tä milli tormış, ruxi ixtiaclarnı qänäğätländerügä bäyle yañalıqlar siräk oçrıy.
Elekke yıllar belän çağıştırğanda xäzer mäğlümat taşqını bik köçle. Här könne Tatarstannıñ iñ kimendä 4-5 kanalı aşa bügen bulğan waqiğalar turında soñğı xäbärlär şälkemen efirğa çığara. Radio kanallar tağın da kübräk, şunıñ östäwenä federal' kanallardan kilgän xäbärlär Qazanda häm respublikada yäşäwçelärgä yañğır bulıp yawa. Här irtädä gäzit kiosklarınnan, poçta büleklärennän cirle häm üzäk matbuğat basmaları uquçılarğa kilep citä.
İñ berençe çiratta soñğı xäbärlär, yaña ğına bulğan waqiğalar turında reportajlar respublikanıñ mäğlümat kartinasın xasil itälär. Uquçılarnıñ häm tıñlawçılarnıñ şaqtıy öleşe milli tormış belän qızıqsına. Çärşämbe irtäsendä televidenie häm radio kanalların açqan tatarstanlılar nindi yañalıqlar belä aldı soñ.
Tatarstan yaña ğasır radio kanalı irtänge säğät altıda Mintimer Şäymievnıñ İjawda bulıp İdel buyı okrugı wäkilläreneñ cirle üzidarä turındağı kiñäşmäsendä qatnaşuın, Färit Möxämmätşinnıñ V'yetnamdağı aviatsiä kürgäzmäsendä Rusiä delegatsiäsen citäkläp kitüe turında xäbär itte, şul uq kompaniäneñ televidenie kanalı sişämbe kiçendäge yañalıqlar çığarılışın qabatlap birde. Eçke eşlär ministrlığınıñ kiñäşmäse, militsiäneñ san yağınnan arta bara torğan cinayätlärne açırğa tırışuı, tabiplarnıñ häm xastaxänälärneñ eşçänlege, ekologiädäge qayber mäs'älälär turında xäbär birde. Şulay uq, ataqlı djaz klassigı Oleg Lundstremnıñ wafat buluı häm berniçä süz belän Kaçalovka Qazanda häykäl açıluı turında äytep kitelde. Ämma Kaçalovka Dönyada berençe tapqır häykäl quyıludan bigräk, bu çarağa Mäskäwdän Oleg Tabakovnıñ kilmäwe töp temağa äylände. Ä bit qaywaqıtta Tatarstanda ruslar bäxetleme digän mäs'älä kütärep, böten ilne şaqqattırular bulıp tora.
Federal' kanalnıñ cirle Tatarstan telekompaniäse soldatlarnıñ bıyıl armiägä niçek alınuı turında syujet birde. Bu tormışçan temalar küplärne qızıqsındıra älbättä.
Älege mäğlümatlarnı jurnalistlar qayan alğan disäk, 10 oçraqnıñ sigezendä ministrlıqlarnıñ häm oyışmalarnıñ mäğlümat üzäkläreneñ törle redaksiälärgä cibärgän maxsus iğlannarınnan, press – relizları aşa barıp citüe açıqlana. Şul uq waqıtta millät, ruxi tormış, mädäniät, mäğrifät temalarına äzerlängän reportajlar yäki räsmi xäbärlär bik siräk oçrıy.
Ekologiä, iqtisat, sälämätlek saqlaw, awıl - xucalığı, komunal' könküreş kebek tarmaqlarnıñ milli tösmere yuq kebek. Barı tik maxsus iğtibar belän qarağanda ğına millät häm demokratiä belän bäyle syujetlarnı oçratırğa mömkin. Çärşämbe könne, çıqqan Şähri Qazan, Watanım tatarstan gäcitlärendä yaqınça 2-3 milli ruxtağı mäqälä küzgä taşlandı. Yäğni, quşıp äytkändä ber köngä 5 milli ruxlı yazma. Tatar dönyası märkäze öçen küp tügel bu. Rusça gäzitlärdä millätkä bötenläy iğtibar birelmi. Bälki näq şuşı täwlektä genä tatar xalqına bitaraflıq öyänäge köçäygänder. Ämma sovet zamanındağı millätsezlek şähär tormışında bolay da kütärelep bara. Ä qaya soñ ul milli tormış häm bu xäbärlärne kem tabıp birergä tieş?
Ällä inde bu, soñğı waqıtta populyarlaşıp kilgän hönär iäläre – press- sekretlarlärllär tieşle däräcädä mäğlümat çaraların informatsiä belän tä'min itmäwdän kilep çığamı, ällä mäğlümat çaraları alar birgän mäğlümatlarğa iğtibar itmime?
Äytik, “Azatlıq” radiosınıñ Qazan bülegenä fännär akademiäsennän, eçke eşlär, yäşlär eşläre, sport häm turizm, awıl - xucalığı ministrlıyklarınıñ, eşçänlege turında daimi informatsiä kilep tora, şulay uq däwlät sovetınıñ mäğlümat üzäge aktivlığı belän ayırıla. Mäğärif häm mädäniät ministrlıyklarınnan operativ, qızıqlı xäbärlär ällä nigä ber genä kilä.
Älbättä, İnternat elektron gäzite, Tatar inform agentlığı da tatar dönyası turında şaqtıy xäbär tarata. Şuña qaramastan, bik küp press – sekretlar'lär, mäğlümat üzäkläre xäbär çığanağı bularaq tanılmıy. Mäsälän, küptän tügel “Uniks” tamaşalar kompleksınıñ häm ekologiä fondınıñ press – sekretar'lären yal itkändä, berse ikençesen atıp ütergäç kenä alar turında işettek. Ä bu xälgä qädär alarnıñ isemnäre jurnalistika eşçänlegendä bilgesez ide.
Tatar gäzitläre, televidenie häm radio kanalları milli tormış, däwlät oyışmalarınıñ millätne üsterü buyınça alıp barğan eşçänlekläre buyınça aktual' xäbärlärgä moxtaclıq kiçerälär. Eşlär bolay barsa, tatarlar turında, suğış zamannarı terminı belän äytkänçä, xäbärsez yuğalğannar dip söylärgä qalmasmı.
Gölnaz Şäyxetdinova
