Tatarstan haman da 16 üktäber saylawları belän yäşi. Qayber küzätüçelär inde, bu saylawlarnı üktäber inqilabı dip bilgelägännär ide. Döresen äytergä kiräk, älege inqilab ällä ni üzgäreşlär kitermi. Menä mäsälän, Qazan başlığı bulıp, yañadan Kamil İsxaqov saylandı. Qayber küzätüçelär, Kamil İsxaqov belän Şäymiev arasında qarşılıqlar bar dip beldersälär dä, Qazan şähär dumasınıñ berençe cıyınında, Şäymiev üze ük, İsxaqovnı, säyäsiläşmägän keşe dip, maqtap aldı. Çallıda şähär başlığı bulıp. Älegä qädär şuşı wazifalarnı ütäp kilgän Xalikov saylandı.
Läkin, Tatarstan öçen kürenmägän xällär dä bar. Moña qädär prezident Şäymiev tarafınnan bilgelänep quyılğan rayon, şähär başlıqların, qayber rayonnarda xalıq yä saylamıy, yä deputatlar baş tarta anı glava itüdän. Menä, äle çın irek cilläre beraz ğına isä başlağaç ta, xalıq üz süzen äytä başladı. İnqilabmı? Äye, dilär küzätüçelär, berençe çiratta xalıq añında inqilab başlandı, cawaplılıq sizä xalıq, dip añlatalar.
Cawaplılıq qına tügel, xalıq üzgäreşlär kötä. Balıq Bistäsendä moña qädär rayon başlığı bulıp eşlägän başlıqnı, yañadan başlıq itü tügel, ä ğadi deputat itep tä saylamadılar. Ä ul rayonda berdän ber keşe, kem gäzitlär yärdämendä saylaw aldı agitatsiäse alıp barğan. Tä'sir itmägän. Saylaw okrugındağılar, ışanmağan çittän kiterep quyılğan glavaga. Konkurent ciñgän. Ä şuşı, törle okruglarda ciñgännär bit, rayon başılığın, döresräge munitsipal' idärä başlıqların saylıy. Xalıq, glavanı yañadan başlıq itep küräse kilmäwlären, rayon öçen yünle eş eşlämäde, şuña üzebezneñ keşene sayladıq dip añlatalar. Deputat bulalmağan glavalar yañadan glava bulalmıy şulay itep. Ä menä, Çirmeşän belän Arça rayonnarında iske glavalar Minsäğit Şakirov belän Almaz Näzirov saylanğannar. Qayber mäğlümatlarğa qarağanda, Arça rayonı başlığı moña qädär wazifaların arttırıp cibärgän öçen cinayät xökemen kötep yatqan bulğan, xäzer yañadan başlıq bulğan .
Ä Täteştä deputatlar cıyılıp, elekkege başlıqnı tügel, ä başqanı saylağannar. Düşämbe tönenä qädär utırğan cıyılışta deputatlar. Häm küpçelek tawış belän, rayon başlığı wazifaların moña qädär ütäp kilgän , Şäymiev tarafınnan bilgeläp quyılğan Petr Çekmarevnı şura räise itep saylamasqa bulğannar. Röstäm Camaletdinov al’ternativ kandidat bulğan. Başta, sessiägä Camaletdinovnıñ nämzäten isemlekkä kertmäskä şıpırt qına täqdim itkän bulğannar. Läkin, rayon prokurorı moña qarşı çıqqan. Deputatlar moña bik şatlanğannar, häm alternativ kandidatnı, Camaletdinovnı başlıq itep saylap ta quyğannar. Ä Qama Tamağı rayonında saylanğan deputatlar qayçan üzläreneñ berençe sessiälärenä cıyıla- mä’sälä soraw astında qala birä. Bu könnärdä dilär anısı. Anda da yaña başlıq saylıysı bar. Läkin, monda da ber qızıq xäl bar. Tatarstanda cirle üzidärä başlıqların saylaw berniçä basqıçtan tora. Mäsälän, awıllarda saylanğan deputatlar, rayon başlığın saylar öçen, üzläre arasınnan wäkillären saylıylar. Menä bu basqıçlı saylawlarğa terälep qalğannar Tufan miñnullin rayonında. Fidail Şihapov, şulay uq, moña qädär rayon başlığı bulıp torğan Şäymiev bilgelägän keşe, poselok deputatı bulıp saylanğan saylanuın, tik menä , poselok deputatları rayon başlığın saylar öçen, anı wäkil itep cibärergä telämi. Yäğni, rayon sovetına wäkil itäseläre kilmi, glavanı. Ä rayon şurasında wäkil bulıp tormağaç, başlıq ta bulıp saylana almıy. Xäzer, qayber mäğlümatlarğa qarağanda, Şihapov yaqlılar, yäğni anıñ komandası, rayonda anı yaqlap imzalar cıyalar ikän. Läkin qanun buyınça ul inde rayon başlığı bulalmıy.
Döres, cirle üzidarälär turındağı qanunnı ğämälgä aşırır öçen öç yıl waqıt bilgelängän. Bu waqıt eçendä, qanunğa qayber üzgäreşlär dä kertelüe ixtimal. Läkin, Tatarstan prezidentı Şäymiev, küptän tügel genä, ällä ni zur üzgäreşlär bulmas dip ışandırdı.
Räfis Cämdixan.
