Accessibility links

Кайнар хәбәр

Parij çitendä çualışlar däwam itä – köndäş säyäsmännär öçen forsat


Atnakiçkä qarşı töndä Parij citendäge möhacirlär yäşägän yarlı bistälärdä tärtipsezleklär däwam itte. İnde cide tön rättän andağı immigrant-yäşlär uramnan uramğa yörep maşinalarğa ut törtä, kibetlärne cimerä. Çualış urınnarına östämä politsiä köçläre kiterelä. Ul arada kierenkelek yuğarı säyäsätkä dä ütep kerde sıman. Kiläse prezident saylawların küzdä totqan säyäsmännär şuşı wazğiätne üz faydasına qullanırğa tırışa.

İnde ber atna mäglümät çaraları Fransiä başqalasınnan dörläp yanğan maşinalar, tar-mar itelgän kibetlär, çualış sürätlären tapşıra. Parij tiräsendäge yarlı bistälärdä nigezdä çığışı belän Tönyaq Afrikadan bulğan möhacirlär yäşi. 7 tön eçendä distälägän maşina yandırılğan, yaralanuçılar da bar. Atnakiç irtäsendä Rusiäneñ Yaroslavl qalasınnan turistlar alıp kilgän ber avtobus ta yandırılğan. Çualışlar Clichy-sous-Bois bistäsendä qabınıp başqalanıñ başqa bistälärenä dä cäyelgän.

Qayber xäbärlärgä qarağanda moña ike mohacir yegetneñ üleme säbäp bulğan. Politsiädän qaçıp alar ber transformatorğa sıyınğan häm şunda elektrğa totılıp ülgän. İptäşläre bu turıda işetkäç üç itep politsiägä qarşı höcümnär başlağan, tirä yaqnı tar-mar itergä totınğan. İke märxüm çığışı belän ğäräp bulsalar da, küzätüçelär fikerençä, bu çualışlarnıñ İslam belän bäyläneşe yuq.

Radiobıznıñ Farsı bülege xäbärçese Mirali Xösäeni çualışlar qaynağan Aulnay-sous-Bois bistasenä barıp yäşlärneñ qayberläre belän söyläşte. "Töp säbäp din belän bäyle tügel. Töp mäsälä – bu yäşlär ni eşlärgä belmi. Alarnıñ eşläre yuq, kübese uqımıy, waqıtların uramda ütkärä, küpläre narkotik satu belän mäşğül, politsiä alar öçen doşman bulıp tora" di Farda radiosı xäbärçese.

Mirali süzlärençä bu yäşlär üzlären kimsetelgän xis itä, yuğarı belemnäre bulsa da, eşkä urnaşa almıylar. Şul yegetlärneñ berse söyli: "Bu sotsial tigezsezlek mäsäläse. Mondağı yäşlärneñ kübeseneñ eşläre yuq. Alarnı ber kem dä telämi, küp digändä, qısqa-waqıtlı, waq eş täqdim itälär."

Ul arada uramdağı çualışlar Parijnıñ yuğarı kabinetlarına da ütep kerde sıman. Premier-ministr Dominique de Villepin da, Eçke eşlär ministrı Nicolas Sarkozy da 2007 yılda prezident saylawlarında qatnaşırğa cıyına. Uram çualışlarına qarata alar ike törle qaraş aldı. Premier häm anıñ keşeläre yomşağraq qaraşta, möhacirlärneñ wäkilläre belän oçraşıp, alarnıñ zarların tıñlasa, Eşke eşlär ministrı tärtipsezleklärne bastırıp qatı qulın kürsätergä tırışa. Uzğan töndä ul çualış urınına barıp, telekamera aldında qatı belderülär yasadı, baş kütärüçelärne "qaldıq-posıq" keşelär dip atadı. Qayber küzätüçelär fikerençä Sarkozy beraz arttırıp cibärä. "Zamanında ul bik popular ide, xäzer anıñ abruyı töşä bara", di Xalıqara mönäsäbätlär institutı belgeçe Philippe Moreau de Farge.

Protest belderüçelär Eçke eşlär ministrın älbättä önämi häm barı tik premier-ministr belän söyläşäçäklären belderä. Sarkozy bu eşkä tağın ber qatışsa, alar çualışlarnı böten Fransiägä cäyelderü belän yanıy. Tik belgeçlär alarnıñ monı eşli aluına şiklänep qarıy.

ag
XS
SM
MD
LG